Dünkü seçimlerin analizi: 1949 haritasıyla neredeyse aynı… Yeniden Doğu-Batı Almanyası… AfD ve Sol Parti nasıl yükseldi
Almanya’nın mevcut sağ ve sol statükosunun korktuğu başına geldi. “Aşırı sağ, ırkçı” diye kötülenen milliyetçi AfD, doğu eyaletlerinin neredeyse hepsini aldı. Ülkenin batısındaki eyaletlerde birincilikse muhafazakar sağcıların oldu. Ortaya yine batı-doğu bölünme haritası çıktı.
AfD’NİN YÜKSELDİĞİ YERLER
Dün yapılan seçimlerde hiçbir parti tek başına iktidara gelemese de sandığın kazanları ve kaybedenleri net. Kazananlarda öne çıkan AfD… oylarını, geçen seçime nazaran ikiye katladı. Ülke genelinde yüzde 20’yi aştı. Doğu Almanya’daki beş eyalette (Saksonya, Thüringen, Brandenburg, Saksonya-Anhalt ve Mecklenburg-Vorpommern) birinci parti pozisyonuna yükseldi. Bu bölgelerde AfD’nin oy oranları %30’un üzerine çıktı. Yeniden ülkenin doğusundaki başşehir Berlin’de, Marzahn-Hellersdorf semtlerinde %29,5 oy aldı. AfD, birinci sefer Batı Almanya’daki iki seçim bölgesinde de çoğunluğu elde etti.
DOĞU’DA OY PATLAMASININ NEDENLERİ
AfD’nin dayanak aldığı kısımlar, daha fazla Doğu Almanya’nın ekonomik ve toplumsal dönüşüm sürecinde kendini mağdur hisseden, bilhassa kırsaldaki düşük gelirli ve daha yaşlı kısımlar. Burada yaşayanalar, mevcut siyasetlerin, problemlerine tahlil getirmediğini, kendilerinin ana akım partiler tarafından temsil edilmediğini düşünerek sistem dışına çıktı. CDU’nun Doğu Almanya’daki klâsik oy tabanından AfD’ye değerli ölçüde oy kayması oldu.
Almanya uzun bir müddettir ekonomik sorunlarına deva bulmakta zorlanıyordu. Neoliberal nizamın yarattığı krizler, Ukrayna-enerji krizinin yarattığı enflasyon en çok da doğudaki kırsal işçileri vurdu. Buradaki bölümlerde gelir seviyesi düştü.
DOĞUYU SARSAN YAPISAL VE EKONOMİK SORUNLAR
Doğu Almanya ayrıyeten birleşme sürecinden beri devam eden yapısal dönüşüm ve ekonomik sıkıntılarını aşamadı. Bütünleşmeden sonra, burada ortaya çıkan yabancılaşma, kimlik ve aidiyet sıkıntılarına tahlil bulunamadı. Bunun üstüne 2015 sonrasında baş gösteren göçmen sıkıntısı eklendi. Göçmenlerin iktisada olan artı yüklerinin faturasını, gelir düzeyi düşen işçiler, sabit gelirliler daha çok ödemek zorunda kaldı. İşsizliğin de artışıyla birlikte bu durum, göçmenlere olan öfkeyi perçinledi. AfD’yi düşünen seçmelere yapılan anketlerde, kendilerini artık inançta hissetmediklerini belirttiler. Alman milliyetçiliği bu tabanda yükseldi. AfD’nin göçmen tersi milliyetçi telaffuzları de huzursuzluğu artan doğu bölgelerinde önemli bir karşılık buldu.
HRİSTİYAN BİRLİK BATI’DA KAZANDI
Yüzde 28,5’le seçimin birinci partisi olarak zafer ilan eden Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) oylarını yüzde 4,32 oranında artırdı. Hükümeti kurma vazifesi alacak Hristiyan Birlik’in oy tahlili ise şöyle…
CDU, Almanya’nın batısında ve güneybatısında, bilhassa Kuzey Ren-Vestfalya, Baden-Württemberg ve Rheinland-Pfalz üzere eyaletlerde başarılı oldu. CSU ise Bavyera eyaletinde klasik üstünlüğünü korudu.
Batı Almanya’da sanayi ve hizmet bölümleri çok daha güçlü, yerleşik yapıda. CDU/CSU’nun seçim zaferi, batı ve güneybatı Almanya’da orta-üst sınıf seçmenlerin takviyesiyle mümkün oldu. Bu seçmenler, partinin istikrar, klâsik bedeller ve sermaye yanlısı siyasetlerini benimsiyor.
Geleneksel olarak SPD’nin güçlü olduğu Ruhr Havzası ve Hamburg üzere bölgelerde CDU’nu öne geçti.
ORTAYA ÇIKAN HARİTA 1949’DAKİNE BENZİYOR
AfD’nin birinci olduğu doğu eyaletlerine ve Hristiyan Birlik’in kazandığı doğu eyaletlerine bakıldığında, ikiye bölünme çok net ortaya çıkıyor. Bu türlü bir bölünme Almanya’nın II. Dünya Savaşı’nın akabinde Batı Almanya ve Doğu Almanya olarak bölünmesine benziyor.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya, Müttefikler tarafından dört işgal bölgesine ayrıldı (ABD, İngiltere, Fransa, SSCB). 1949’da Batı Almanya’nın kurulmasının ardından, Sovyetler Birliği denetimindeki bölgeden bağımsız bir devlet oluşturuldu. 7 Ekim 1949’da Sovyet işgal bölgesinde Alman Demokratik Cumhuriyeti (DDR – Doğu Almanya) kuruldu. Sosyalist devlet olarak şekillendi, Sovyetler Birliği ile yakın bağlar içinde oldu. Başşehri Doğu Berlin oldu, fakat Batı Berlin Batı Almanya’nın denetiminde kaldı.
SOL PARTİ’NİN YÜKSELİŞİ
Almanya seçiminde merkez sol, sosyal demokrat parti SPD büyük bir hezimete uğradı. Bunun karşısında Sol Parti (Die Linke) oy oranını artırarak %8,8 düzeyine ulaştı ve mecliste 64 sandalye kazandı.
NERELERDE KAZANDI
Berlin: Sol Parti, bilhassa Berlin’de değerli bir muvaffakiyet elde etti. Başşehrin doğu bölgelerinde güçlü olan parti, burada birinci parti pozisyonuna yükseldi ve buradan milletvekilliği kazandı.
Doğu Almanya: Berlin dışında, Doğu Almanya’nın öteki bölgelerinde de Sol Parti’nin oylarında artış gözlendi. Bilhassa Brandenburg, Saksonya ve Thüringen gibi eyaletlerde parti, seçmen dayanağını artırdı.
SOLA YÖNELEN SEÇMEN KESİMLERİ
Genç Seçmenler: 18-24 yaş aralığındaki genç seçmenler ortasında Sol Parti’ye olan takviye besbelli bir halde arttı. Bunların için de sol liberal görüşteki gençlerin değerli bir tartısı var.
Şehirli ve Eğitimli Kısımlar: Bilhassa büyük kentlerde yaşayan, yüksek eğitim düzeyine sahip seçmenler ortasında Sol Parti’ye olan ilgi arttı. Bu bölümler, toplumsal adalet ve eşitlik üzere bahislerde partinin siyasetlerini sahiplendi.
Sosyal Medya Kullanıcıları: Sol Parti’nin toplumsal medya platformlarında yaptığı tesirli kampanyalar, dijital dünyada faal olan seçmenlerin dikkatini çekti ve bu sayede parti, genç ve teknolojiye yatkın kısımların takviyesini kazandı.
SOSYAL DEMOKRATLARIN VE YEŞİLLERİN DÜŞÜŞÜ
Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller Partisi, dünkü seçimin kaybedenleri oldu. Besbelli oranda oy kayıpları yaşadı. SPD, %16,4’ya düşerek tarihindeki en düşük düzeylerden birine geriledi. Yeşiller ise %11,6 oy oranıyla evvelki seçimlere nazaran yüzde 3 kayıp yaşadı. Bilhassa AfD’nin doğudaki yükselişi, bu partilerin oy oranlarını olumsuz etkiledi.
- Hamburg: SPD, klâsik olarak güçlü olduğu Hamburg’da ağır bir mağlubiyet aldı. Bu bölgede CDU oylarını artırırken, SPD’nin oy oranı besbelli formda düştü.
- Doğu Almanya: AfD’nin birinci parti pozisyonuna yükseldiği, Saksonya, Thüringen, Brandenburg, Saksonya-Anhalt ve Mecklenburg-Vorpommern bölgelerinde SPD ve Yeşiller’in oylarında önemli düşüşler yaşandı. Ayrıyeten kendilerini dezavantajlı olarak gören bölümlerden Sol Parti’ye bir oy kayması yaşandı.
- Batı Almanya: SPD ve Yeşiller’in Batı Almanya’daki birtakım kalelerinde de oy kayıpları yaşadı.
Özellikle ekonomik krizle birlikte fakirleşen bölümlerin, çalışanların ve işsizlerin SPD’den uzaklaştığı ortaya çıktı. SPD’nin ekonomik eşitsizlik ve toplumsal adalet mevzularında siyasetlerinin yetersiz bulunması, bilhassa genç seçmenlerin Sol Parti’ye yönelmesine neden oldu.
Osman Erbil
