Donald Trump ABD Başkanı olarak ikinci kez yemin etti… İlk gün atılan kritik imzalar ne…
Yeni liderin gösterişli imza merasimleri, onu sırf şenliklerin merkezinde tutmakla kalmayıp, selefini eleştirirken, bildik şikayetler hakkında düşünürken ve MAGA destekçilerine bildiriler gönderirken kameraların önünde tutan ve Trump’ın doğal yeteneği olan şovmenliğinin uzun bir gösterisi halinde yorumlandı.
Trump, gösterişli bir kongre öğlen yemeğinde mahkeme kurmadan evvel Capitol Hill’de bir değil iki uzun konuşma yaptı. Akabinde, imza merasimlerinden birinin fonu olarak Capital One Arena’daki bir mitingi kullandı ve coşkulu destekçilerinin önünde ABD’yi Paris iklim mutabakatından çeken bir kararı vurguladı.
Beyaz Saray’a döndüğünde, 1.500’den fazla 6 Ocak isyancısı için af yahut cezalarını hafifletme kararı alırken Oval Ofis’te muhabirlerden gelen düzinelerce soruyu yanıtlamak için 45 dakika harcadı – ve federal hükümetin göçmenlere yönelik muamelesini elden geçiren ve ülkeyi Dünya Sıhhat Örgütü’nden çeken bir dizi buyruğu daha imzaladı.
Trump, Oval Ofis’e dönüşü hakkında “Harika bir his, yaşadığım en güzel hislerden biri” tabirlerini kullandı.
FEDERAL HÜKÜMETİ DÖNÜŞTÜRECEK BİRİNCİ GÜN KARARLARI
İlk gün kararlarının birden fazla, seçmenin beklentisini karşılar nitelikte oldu. Trump’ın yeni basın sekreterinin toplumsal medyada duyurduğu, Meksika Körfezi’nin ismini “Amerika Körfezi” olarak değiştirecek ve eski Lider Barack Obama’nın 2015’te Alaska kabile kümelerine hürmet göstergesi olarak Denali olarak tekrar isimlendirdiği Alaska’nın en yüksek tepesine Mount McKinley ismini geri verecek olan ikisi de dahil olmak üzere, dikkat çekmeyi ve tabanını muhafazaya yönelik adımlar attı.
Trump’ın kapsamlı yürütme hareketleri listesinden hangisinin anında tesir yaratacağı, hangilerinin büsbütün sembolik olduğu ve Kongre yahut mahkemelerin bunların tesirini sınırlayıp sınırlayamayacağı şimdi bilinmiyor.
Donalp Trump’ın imzaladığı değerli kararlar şöyle:
6 OCAK AFLARI VE CEZA İNDİRİMLERİ
Trump’ın ikinci devrinde duyurduğu birinci hareketlerden biri, 6 Ocak 2021’de ABD Kongre Binası’na düzenlenen akında suçlananların birçok için af oldu.
Trump, affının “yaklaşık 1.500 kişiyi” kapsayacağını söyledi. Savcılar, 6 Ocak ile ilgili argüman edilen aksiyonlar nedeniyle 1.580’den fazla kişiyi suçlamış ve yaklaşık 1.270 kişi mahkumiyet almıştı. Bu, Trump’ın akın ile ilgili bir kabahatle suçlanan çabucak hemen herkesi affedeceğini ve esasen 6 Ocak davalarının tümünün sona ereceğini söylemesi olarak yorumlandı.
Saldırıdaki rolleri nedeniyle mahkum edilen Proud Boys ve Oath Keepers’ın üst seviye önderleri de dahil olmak üzere on dört kişinin cezaları, mahpus cezasına çevrildi.
Trump’ın buyruğu, seçim kampanyası sırasında ve tam afları imzalamadan birkaç saat evvel tekraren verdiği bir kelamın yerine getirilmesiydi. Lakin Trump, öngördüğü afların fevkalâde ölçeğine dair hiçbir ipucu vermedi.
TIKTOK YASAĞININ GECİKTİRİLMESİ
Trump, misyona geri dönmesinden bir gün evvel kelam verdiği üzere, Pazartesi günü TikTok’un ana şirketinin yeni birine satılması yahut ABD’de yasaklanması için son tarihi uzatan bir yürütme kararı imzaladı.
Karar, ABD Adalet Bakanlığı’na, Kongre’de geniş iki partili dayanakla kabul edilen ve eski Lider Joe Biden tarafından Nisan ayında imzalanan Yabancı Düşman Denetimli Uygulamalar Maddesi’ni uygulamamasını emrediyor. Bu yasa, TikTok’un 19 Ocak’a kadar Amerika Birleşik Devletleri’nde yasaklanmasını gerektiriyordu, lakin ‘Amerika Birleşik Devletleri’nden yahut müttefiklerinden birinden bir alıcıya satılmamaması’ şartı vardı.
Bu tarihten çabucak evvel, TikTok 170 milyon Amerikalı kullanıcısı için kısa bir müddetliğine çevrimdışı oldu. Lakin Trump vakit kaybetmeden platformu geri getirmenin bir yolunu bulacağına kelam verdi ve TikTok tekrar çevrimiçi oldu.
Ancak TikTok’un ABD’deki sonuncu bahtı hala kuşkulu. TikTok’un Çin merkezli sahibi ByteDance’in, Trump tarafından aracılık edilen bir muahede olsa bile bir alıcıya satmak isteyip istemediği belgisiz.
Trump’ın kararı, TikTok’un kapanma müddetini 75 gün uzatıyor.
BIDEN PERİYODUNDA ALINAN KARARLARIN İPTALİ
Trump, birçoğu Joe Biden’ın idaresinin birinci gününde imzaladığı 78 yürütme kararını iptal etti.
İptal edilen siyasetler şunları içeriyor:
*Federal kurumların cinsiyet ayrımcılığına ait yasakları cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini de kapsayacak biçimde genişletmesini gerektiren bir yürütme kararı
*Yürütme organı atamalarının bir etik mukavelesi imzalamasını gerektiren karar
*Trans bireylerin ABD ordusunda hizmet etmesine müsaade veren karar
*Özel hapishane mukavelelerinin yenilenmesini yasaklayan karar
Pazartesi günü Trump tarafından iptal edilen başka Biden periyodu buyrukları ortasında Küba’nın terörü destekleyen bir devlet olarak tanımlanmasının geri çekilmesi, Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimcilere yaptırım uygulanması ve yapay zeka risklerinin azaltılması da var.
Trump’ın Pazartesi günü imzaladığı iptal edilen kararlar listesinde Biden’ın atılımlarını geri almanın ferdî nedenleri belirtilmedi.
Trump ayrıyeten pasaportlar da dahil olmak üzere Biden devri cinsiyet kimliği tanımlamalarını genişletme uğraşlarını geri almaya çalıştı. Pazartesi günü Trump tarafından imzalanan bir başka karar, federal kurumların biyolojik erkek ve bayanları farklı cinsiyetler olarak ele almasını, “cinsiyet ideolojisini” desteklemeyi bırakmasını ve belli kurumların formlarda sadece “erkek” ve “kadın”ı tanımaya geri dönmesini gerektiriyor.
GÖÇ MESELESİ
Trump’ın birinci gün gündeminin büyük bir kısmı, uzun vakittir siyasi kimliğinin merkezinde yer alan bir bahis olan göçle ilgiliydi.
Trump, misyona başlama konuşması sırasında güney hududunda ulusal acil durum ilan edeceğini duyurdu ve Oval Ofis’teki birinci gününde imzaladı
Trump idaresi açılış tutanaklarında, göçmenlerin ABD Gümrük ve Hudut Muhafaza’ya ABD’ye girmeyi planladıklarını bildirmelerine ve hudut yetkilileriyle sığınma talebinde bulunmak için randevu ayarlamalarına imkan tanıyan bir uygulamanın kullanımını da sonlandırdı.
Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri’nde doğan tüm insanlara otomatik olarak Amerikan vatandaşlığı verilmesi süreci olan doğum hakkı vatandaşlığını tekrar tanımlamayı amaçlayan bir karara daha imza attı. Bu, doğum için ABD’yi tercih eden/edecek olan başka ülke vatandaşlarını endişelendiren bir atak oldu. CNN tarafından elde edilen bir bilgi notuna nazaran, Trump’ın bu kararı, federal kurumların olağanda bir ABD vatandaşına verilecek belli dokümanları vermesini yasaklıyor. Önlemden 30 gün sonra doğan çocuklar için geçerli olan karar, ebeveynlerin ABD’de yasadışı olarak bulunduğu ve annenin vizeyle süreksiz olarak ABD’de olduğu ve babanın vatandaş olmadığı durumlarda geçerli olacak.
Karar, 14. Değişiklik’teki “yargı yetkisine tabi” tabirine dayanıyor. Kimi göçmenlik yanlıları, evraksız göçmenlerin çocuklarının ABD’nin “yargı yetkisine tabi” olmadığını ve Anayasa uyarınca vatandaş olarak kabul edilmemesi gerektiğini savunuyor.
CNN’de yer alan habere nazaran hukuk uzmanları bu türlü bir argümanın mahkemede geçerli olacağından kuşku duyduklarını, ilgili lisanın ABD maddelerine tabi olan yabancı diplomatların çocuklarına ve yabancı bir ülkenin ABD’nin bir kısmını işgal ettiği ve işgal etmeye devam ettiği durumlara yönelik olduğunu savundular.
Yine de Trump’ın müttefik ve yetkilileri, hareketin muhtemelen yasal zorluklarla karşılaşacağını ve sonunda Yüksek Mahkeme’ye gideceğini düşünüyor.
Trump ayrıyeten iki büyük uyuşturucu kartelini terör örgütü ilan eden bir karar imzaladı; Bu karar, Meksika topraklarında Amerikan askeri gücünün kullanılmasının önünü açabilir.
Trump’ın göç konusundaki birinci atakları, hudut geçişlerinin istikrarlı bir biçimde azalmasıyla geldi.
DÜNYA SIHHAT ÖRGÜTÜ’NDEN ÇEKİLME KARARI
Trump Pazartesi günü ABD’yi Dünya Sıhhat Örgütü’nden çektiğini duyurdu; bu, BM’nin kamu sıhhati kurumuyla bağlarını koparan kıymetli bir adımdı.
Trump uzun vakittir DSÖ’yü eleştiriyordu ve idaresi Temmuz 2020’de Covid-19 salgını yayılmaya devam ederken örgütten çekileceğini duyurmuştu. Ancak dönemin başkanı Biden nihayetinde bu hareketi durdurmuştu.
Yürütme buyruğunda, ABD’nin çekilmesinin nedenleri olarak “örgütün Wuhan, Çin ve öteki global sıhhat krizlerinden kaynaklanan KOVID-19 salgınını berbat yönetmesi, hemen muhtaçlık duyulan ıslahatları benimsememesi ve DSÖ üye devletlerinin uygunsuz siyasi tesirinden bağımsızlığını gösterememesi” işaret ediliyor.
Trump, bu kararı imzalarken yardımcısına “Bu değerli bir şey” dedi; 2020 kararına ve ABD’nin örgüte başka ülkelere kıyasla çok fazla para ödediğine olan inancına işaret etti.
Kararda ayrıyeten DSÖ’nün ABD’den “haksız yere ağır ödemeler talep etmeye devam ettiği” belirtiliyor.
FEDERAL İŞGÜCÜ
Trump, yürütme organı aracılığıyla federal hükümet çalışanları için işe alımların dondurulmasını yürürlüğe koyan bir karar imzaladı. Karar, ordudaki ve “göçmenlik uygulaması, ulusal güvenlik yahut kamu güvenliğiyle ilgili” durumları muaf tutuyor.
Trump’ın Pazartesi günü imzaladığı bir başka karar, tüm federal departman ve kurumların “uzaktan çalışma düzenlemelerini sonlandırmak ve çalışanların tam vakitli olarak kendi vazife yerlerinde şahsen işe dönmelerini sağlamak için gerekli tüm adımları atmasını” gerektiriyor, lakin departman ve kurum liderleri gerekli gördükleri muafiyetleri yapabilecek.
Trump ayrıyeten federal işgücü üzerinde kendisine daha fazla denetim sağlamayı amaçlayan bir yürütme buyruğu imzaladı. Bu buyruk, Trump’ın 2020 seçimlerinden kısa bir müddet evvel imzaladığı ve siyasete dahil olan federal çalışanlar için bir kategori (Takvim F olarak bilinir) oluşturmayı amaçlayan bir yürütme buyruğunu yine canlandırıyor; bu, bu çalışanların işten çıkarılmasını kolaylaştıracaktı. 2020’deki karar üzere, Trump’ın yeni direktifinin de süratle mahkemeye gitmesi bekleniyor. Uzmanlar, klâsik olarak bir kuralı geri almak yahut revize etmek için yeni bir kural gerektiğini, bunun aylar sürebilen bir süreç olduğunu ve yürütme buyruğuyla yapılamayacağını söyledi.
Trump, yürütme hareketiyle federal hükümet içinde bir kuruluş olarak yeni Hükümet Verimliliği Bakanlığı’nı resmen kurdu. Karar, Amerika Birleşik Devletleri Dijital Servisi’nin ismini 18 aylığına süreksiz olarak Amerika Birleşik Devletleri DOGE Servisi olarak değiştiriyor ve kuruluşa, “hükümet verimliliğini ve üretkenliğini en üst seviyeye çıkarmak” gayesiyle bir “Yazılım Modernizasyon Girişimi” kapsamında federal kurumlarda kullanılan yazılımı elden geçirmesini emrediyor. Fakat, yürütme kararı, Trump’ın Kasım ayında teşebbüsü duyurduğunda DOGE’nin en önemli direktifleri olarak övdüğü federal bütçe, iş gücü yahut düzenlemelerin azaltılmasına dair referanslar içermiyor.
DOGE planlarına aşina iki kaynağa nazaran, DOGE’yi yürütme organının bir modülü yapmak son günlerde yaşanan yeni bir gelişme. Bu hareket, DOGE’ye liderlik etmek üzere seçilen ve şirketlerinin milyarlarca dolarlık federal kontratları olan Elon Musk’ın yapıya nasıl ahenk sağlayacağı konusunda soruları gündeme getiriyor.
BIDEN İDARESİNE YÖNELİK KAPSAMLI SORUŞTURMALAR
Göreve başladıktan birkaç saat sonra Trump, Adalet Bakanlığı’na ve Ulusal İstihbarat Yöneticiliği Ofisi’ne Biden idaresinin “ifade özgürlüğünün sansürü” yahut kolluk kuvvetleri ve istihbarat teşkilatlarının “silahlandırılması” konusunda kapsamlı soruşturmalar açmaları talimatını veren iki yürütme buyruğu yayınladı.
Birlikte ele alındığında, iki yürütme buyruğu Trump’ın kampanyası sırasında müttefiklerini yahut başka muhafazakarları kabahat teşkil edecek formda takip etme tarafındaki Biden idaresinin uygunsuz uğraşlarını takip etme vaadini yansıtıyor. Lakin Trump kendi siyasi rakiplerinden intikam alma kelamı verdi ve birtakım üst seviye idare misyonları için yaptığı seçim, bunu bir öncelik olarak tutmayı planladığını gösteriyor.
Yürütme buyruklarından birinde “Amerikan halkı, evvelki idarenin algılanan siyasi rakiplerine karşı sistematik bir kampanya yürüttüğüne, çok sayıda Federal kolluk kuvvetinin ve İstihbarat Topluluğunun yasal gücünü, soruşturmalar, kovuşturmalar, sivil yaptırım hareketleri ve öbür ilgili aksiyonlar formunda algılanan siyasi rakiplere karşı silahlandırdığına şahit oldu” yazıyordu.
Eski görevlilerin birden fazla uzun müddettir emekli ve artık etkin izinlere sahip değiL – bu da hareketin meslekleri üzerinde sonlu bir pratik tesire sahip olabileceği manasına geliyor – fakat buyruk yeniden de Trump’ın düşmanları olarak gördüğü ulusal güvenlik ve istihbarat profesyonellerini cezalandırmak için yaptığı tehditler üzerine harekete geçmeyi planladığını gösteriyor.
Mektubun yazılmasından bu yana geçen dört yılda, müellifleri Cumhuriyetçi milletvekilleri ve Trump’ın müttefikleri için kıymetli bir gaye haline geldi. Bu arada Bolton, başkanı derinden eleştiren Ulusal Güvenlik Kurulu’ndaki vaktiyle ilgili bir anı kitabı nedeniyle Trump’ı öfkelendirdi.
ABD’NİN SİMGE YAPILARININ TEKRAR İSİMLENDİRİLMESİ
Trump, Pazartesi günü ABD simge yapılarının isimleriyle ilgili bir dizi aksiyon gerçekleştirdi; buna Denali Dağı’nın McNeely Dağı ve Meksika Körfezi’nin ‘Amerikan Körfezi’ olarak değiştirilmesi de dahil. Sonrasında yayınlanan birinci hava raporunda yer alan Amerikan Körfezi ibaresi ise dikkatlerden kaçmadı.
Yürütme buyruğunda, “Ülkemizin fevkalâde mirasını tanıtmak ve gelecek kuşak Amerikalı vatandaşların Amerikan kahramanlarımızın mirasını kutlamasını sağlamak ulusal çıkarımızdır” tabirleri yer alıyor.
Meksika Körfezi’nin ABD iktisadına yaptığı katkılara bir gönderme olarak Trump “resmi olarak Amerika Körfezi olarak yine adlandırılmasını” emretti. Yürütme buyruğu, tüm federal hükümet haritalarının ve dokümanlarının “yeniden adlandırılmasını” talep ediyor.
Emir ayrıyeten, ABD Jeoloji Araştırması’na bağlı olan ve coğrafik özellikler etrafında tek tip isimler belirleyen ABD Coğrafik İsimler Heyeti’nin mevcut üyelerini amaç alıyor ve hükümet kurumu liderlerine şuranın mevcut üyelerini incelemek ve “atananları değiştirmeyi düşünmeleri” için mevcut üyelere talimat veriyor.
ÇEVRE VE GÜÇ
Trump Pazartesi günü ABD’yi, birinci devrinden evvelki emisyon azaltma muahedesi olan Paris iklim mutabakatından tekrar çeken bir karar imzaladı; bu muahedede yaklaşık 200 ülke global ısınmayı sanayi öncesi düzeylerin iki santigrat derece üzerinde ve mümkünse 1,5 derecenin altında tutma kelamı vermişti.
Trump birinci devrinde muahededen çekildi ve Biden’ın lider olarak birinci aksiyonlarından biri muahedeye tekrar katılmak oldu. Trump Pazartesi günü muahededen çekileceğini söyledi ve muahedeyi bir sefer daha “tek taraflı” olarak nitelendirdi.
Trump misyona başlama konuşmasında “ulusal güç acil durumu” ilan edeceğine ve idaresinin “enerji üretimi ve kullanımına çok yük bindirdiğini” söylediği çevresel müsaade ve inceleme süreçlerini basitleştireceğine yemin etti.
MİLYARDER DAVETLİLER MERASİME DAMGA VURDU
Donald Trump’ın 6 Ocak 2021’de baskına uğrayan Kongre Binası’nda düzenlenen imza merasimi, olaya karşı bir zafer gösterisi olarak yorumlanıyor.
Kongre’deki merasime çok sayıda değerli isim davetliydi. Öne çıkan isimler şöyle:
OpenAI Inc.’in CEO’su Sam Altman, boksör Jake Paul ve güreşçi Logan Paul
Meta ve Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, Lauren Sanchez ve nişanlısı Amazon’un kurucusu Jeff
Bezos, Google CEO’su Sundar Pichai ve Tesla ve SpaceX CEO’su Elon Musk
Apple CEO’su Tim Cook, Chapter Medicare kurucularından siyasetçi ve teşebbüsçü Vivek Ramaswamy ile İç Güvenlik Bakanı adayı Kristi Noem
Eski Lider Barack Obama, eski Lider Bill Clinton ve eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton
Eski Lider George W. Bush ve eşi Laura Bush
TikTok CEO’su Shou Zi Chew
Eski Lider Yardımcısı Mike Pence
Ekvador Devlet Başkanı Daniel Noboa ve eşi Lavinia Valbonesi
Eric Trump, Jared Kushner, Ivanka Trump and Donald Trump Jr. , Ivana Trump ve Barron Trump
New York Belediye Başkanı Eric Adams
Han Zheng, Çin Halk Cumhuriyeti Lider Yardımcısı
Konut ve Şehircilik Bakanlığı adayı Scott Turner, Sıhhat ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı adayı Robert F. Kennedy Jr.
(Kaynaklar: CNN, The Atlantic, Politico, Reuters, Guardian)
Çeviri
