Diyarbakır’da bulundu: 9 bin 500 yıllık ‘Kamusal Yapı’
Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde 1964’te başlatılan ve günümüze kadar aralıklarla süren Çayönü Zirvesi’ndeki arkeolojik hafriyat çalışmaları sürüyor.
Dünya uygarlık tarihine ışık tutan, göçebelikten yerleşik yaşama, avcılık ve toplayıcılıktan üreticiliğe geçilip tarıma birinci başlanılan yerler ortasında bulunan alanda, tarihi yapıtların gün yüzüne çıkarılması için çalışma yürütülüyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında yürütülen arkeolojik hafriyatlarda, alanın doğu bölümünde hafriyat çalışmaları ağırlaştırıldı.
Kazı çalışmalarında, geçmişte toplantı ve aktifliklerin yapıldığı bedellendirilen yaklaşık 9 bin 500 yıllık “Kamusal Yapı”ya ulaşıldı.
‘150-200 YIL KULLANMIŞ OLABİLİRLER’
Doç. Dr. Savaş Sarıaltun, gazetecilere yaptığı açıklamada, Çayönü Doruğu’nun yerleşik hayata geçiş, tarım, hayvancılığın başlangıcı ve madencilik üzere birçok birincisi barındırdığını söyledi.
Alandaki hafriyat çalışmalarının devam ettiğini, bu yıl doğu bölümündeki yaklaşık 900 metrekarelik alanda çalışma yürüttüklerini belirten Sarıaltun, çalışmalarda yaklaşık 9 bin 500 yıllık “Kamusal Yapı” tespit ettiklerini bildirdi.
Alanda boya ve sıva izlerini tespit ettiklerini anlatan Sarıaltun, şunları kaydetti:
“Özel nitelikli kamusal yapının günümüzden 9 bin 500 yıl önceye ilişkin olduğunu öngörüyoruz. Çalışmalarımız devam edecek, en az 2 evresi var. Yapıyı yaklaşık 150-200 yıl kullanmış olabilirler. En az 4 kere taban boyasını yenilediklerini ve yapıyı tekrar kullandıklarını biliyoruz. Bu yapı Çayönü’nün öteki konut ve barınaklarından farklı olarak kamuya ilişkin bir yapı. Bir mesken ile konuttan çok herkesin ortak kullandığı bir yapı. Bir toplantı alanı ya da ortak etkinliklerini yaptıkları bir alan olabileceği üzere diğer özel emel yahut ritüeller için de olabilir. Çayönü’nün başka yapılarından farklı olarak boya tabanı olması onu farklı bir noktaya taşıyor. Çayönü’nde şu ana kadar boyalı bir taban bulunmamıştı. Çayönü Zirvesi’nin en değerli yapılarından biri olan ve mozaikli tabanıyla tanımlanan Terrazo Yapısı çabucak doğusunda olması ve tıpkı devirde inşa edilmiş olması nedeniyle kıymetli bir kamusal yapıdır. Kırmızı Tabanlı Yapı için konutu yahut haneyi gösteren rastgele bir bilgimiz yok, bilhassa boya tabanıyla birlikte bunun özel ve kamusal bir alan olması nedeniyle öne çıkıyor.”
‘KRONOLOJİK AÇIDAN DA DEĞERLİ’
“Yapıda kullanılan boya kırmızı renginin tüm tonlarını barındırıyor.” diyen Sarıaltun, dağlık alanda aşıboyası (sarı ya da kırmızı demir cevherinden elde edilen doğal boya) yahut kırmızı renkli bir kil materyalle boya yaptıklarını öngördüklerini lisana getirdi.
Sarıaltun, “Analizlerimiz sonucunda bunu netleştireceğiz. Çayönü Doruğu için bu yapıyı kırmızı tabanlı yapı olarak isimlendirebiliriz. Bu yapı birebir vakitte kronolojik açıdan da kıymetli. Çayönü’nün kritik kademesi olan M.Ö 7600-7500’lerdeki cihanın hayat modelini anlatması açısından yani günümüzden 9 bin 500 yıl evvelki insanların nasıl bir hayat sürdüğünü tanımlaması açısından da pahalı.” sözlerini kullandı.
