Dinlerini yaşayamıyor dediler, Sinciang’a gidildi görüldü… Uygurların Ramazanı, imamları konuştu

Çin’de Uygurlar, ibadetlerini serbestçe yapabiliyor mu, inanç hürriyeti ne durumda, kâfi cami var mı, dini eğitimler veriliyor mu… Pekala Uygur kentlerinde Ramazan nasıl yaşanıyor…

Gazeteciler Çin’de Uyguların yaşadığı, Sinciang özerk bölgesine gitti; Urumçi, Kaşgar ve Hotan kentlerinde ziyaretlerde bulundu. İslam’la ilgili eğitim merkezleri, ibadet merkezleri ziyaret edildi. Kapsamlı müşahedeler yapıldı. Aydınlık, gazetecilerinin bu ziyaretlerini ek olarak okurlarına sundu. Mescitlerin ibadete açık olduğu, oruçların istekli biçimde tutulduğu ve teravih namazlarının cemaatle kılındığını gözlemlendi. Öte yandan, Batılı medyanın “camiler kapanıyor, ibadet özgürlüğü kısıtlanıyor” üzere tezlerine da net bir formda yanıt verildi.

BATI MEDYASININ ARGÜMANLARINA YERİNDE YANIT

Sinciang İslam Enstitüsü Rektörü ve Sinciang Uygur Özerk Bölgesi İslam Derneği Lider Yardımcısı Saygıdeğer Şerif konuştu. Batılı basında sıkça lisana getirilen cami yıkımı, oruç bozdurma ve dini özgürlüklerin engellendiği tezlerine sert bir biçimde karşılık verdi. Şerif, “Buraya gelen yabancı basın temsilcilerinin argümanları gerçek dışıdır. Bu savların bilakis burada hiçbir ibadet engellenmemekte, mescitler her vakit açıktır. Gerçek durumu görmek isteyenler Sinciang’a gelip kendileri yerinde müşahede yapmalıdır,” dedi. Şerif, burada yaşayan Müslümanların günlük ibadetlerini özgürce yerine getirdiklerini ve bunun devlet tarafından da garanti altına alındığını vurguladı.

URUMÇİ’DEKİ MESCİTLER VE EĞİTİM

Urumçi’deki bir camiyi ziyaretinde müşahedeler şöyle: Cami geniş bir alanda inşa edilmiş, içerisinde hem mahallî halkın hem de etraf vilayetlerden gelenlerin ibadet ediyor. Her vakitte cami dolup taşıyor. Caminin dışında da ibadet edenler için geniş alanlar tahsis edilmiş durumda. Mescitlerdeki imamlar, günlük beş vakit namazın yanı sıra Ramazan ayında teravih namazını da cemaatle birlikte kıldıklarını aktarıyor.

İslam Enstitüsü’ndeki eğitim de hayli etkileyici. Rektör Şerif, burada İslami bilgilerin çağdaş eğitimle harmanlandığını, enstitünün Uygur lisanında Kur’an-ı Kerim bastığını belirtti. Kuran-ı Kerim’in Arapça ve Uygurca çervirilerinin bulunduğu bu eserler, öğrencilere dini bilgilerini geliştirme fırsatı sunuyor. Ayrıyeten, burada Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Kutadgu Bilig üzere tarihi yapıtların bulunması, bölgenin güçlü kültürel mirasını gösteriyor.

TARİHİ MESCİTLERDE İBADET ÖZGÜRLÜĞÜ

Sinciang’ın Hotan kentindeki tarihi mescitlerden birinde vazife yapan İmam Hasan Tipsin Niyaz, mescitlerin yalnızca tarihi yapılarıyla değil, tıpkı vakitte çağdaş ihtiyaçlara de uygun formda restore edildiğini belirtti. İmam Niyaz, “Bu cami yaklaşık 200 yıldır hizmet veriyor. Devletin sağladığı takviyeyle yapılan onarımlar, caminin halkın ibadetine daha uygun ve inançlı hale gelmesini sağladı. Ayrıyeten, mescide çağdaş altyapılar eklenmiş, yaz aylarında serinleme alanları oluşturulmuş ve iç yer aydınlatması üzere iyileştirmeler yapılmıştır. Burada ibadet edenler, rastgele bir zorlukla müsabakadan dini vecibelerini yerine getirebiliyor” dedi.

KAŞGAR’DAKİ CAMİLER

Kaşgar kenti, Sinciang’ın en eski mescitlerinin bulunduğu yerlerden biri olarak dikkat çekiyor. Bu mescitler, hem tarihi hem de dini açıdan büyük değere sahip. Mescitlerde, her sabah ve akşam namazı cemaatle kılınırken, bilhassa Ramazan ayında iftar yemekleri düzenleniyor. Birçok mescitte, lokal halkın bir ortaya gelip yemek yediği iftarlar düzenleniyor, fakir ailelere yardım ediliyor. İmamlar, iftar sonrası düzenlenen teravih namazlarına da cemaatle iştirak gösteriyor.

HER 530 BİREYE BİR CAMİİ DÜŞÜYOR

Sinciang’da 24 binden fazla cami bulunduğunu söz eden İmam Zhao Hong Gang, mescitlerin tamamının ibadete açık olduğunu belirtti. “Her 530 şahsa bir cami düşüyor, bu nedenle cami bulmak epey kolay. Mescitlerde ibadet edenlere her türlü kolaylık sağlanıyor,” dedi. Zhao ayrıyeten, devletin cami altyapılarını sağlamada gösterdiği dayanağı vurguladı. Ayrıyeten, mescitlere sağlanan su, elektrik, ısınma, soğutma ve internet üzere imkanlar, buradaki Müslümanların ibadetlerini eksiksiz biçimde yerine getirebilmelerine imkan tanıyor.

YANGHANG CAMİİ VE İFTAR DAVETLERİ

Yanghang Camii, Sinciang’ın en eski mescitlerinden biri olup, bölgedeki değerli dini merkezlerden biri. Bu mescitte yapılan iftarlar, her yaş kümesinden insanı bir ortaya getiriyor. Öğlen namazından sonra mescitte toplanan cemaat, iftar saatine kadar cami içinde vakit geçiriyor, sohbet ediyor, dua ediyor ve akşam namazından sonra birlikte oruçlarını açıyor. Mescitlerdeki dini önderler, bu iftarların yalnızca yeme içme ile sonlu kalmadığını, birebir vakitte toplumun dayanışma içinde bir ortaya geldiği değerli bir vakit dilimi olduğunu belirtiyorlar.

HALK DA TIPKI GÖRÜŞTE

Tarım çalışanı Cai Shengkui, ailesiyle birlikte Ramazan ayında özgürce oruç tuttuklarını ve ibadetlerini yerine getirdiklerini aktardı. “Her gün orucumuzu tutuyoruz. Sahura kalkıyor, iftarı birlikte açıyoruz. Mescitlerdeki atmosfer her vakit huzurlu ve dini faaliyetlerimize katılmak için hiçbir pürüz yok. Buradaki tüm mescitler açık ve ibadetlerimiz özgürce yerine getiriliyor” dedi.

Shengkui’nin eşi de şunları belirtti: “Devlet bizlere her türlü dini özgürlüğü tanıyor. Oruç tutmak isteyen meblağ, isteyen tutmaz. Kimseye rastgele bir zorlamada bulunulmaz. Ayrıyeten, mescitlere yapılan devlet dayanağı, ibadetlerimizi rahatça yapabilmemize imkan sağlıyor.”

‘GERÇEKLER İÇİN SİNCİANG’A GELİN’

Sinciang’daki imamlar ve lokal halk, Batı medyasının çıkardığı temelsiz savlara karşı, gerçekleri görmek isteyenleri Sinciang’a davet ediyor. “Gerçekleri görmek isteyenler burada bizlerle birlikte vakit geçirsin. Mescitlerimiz açık, dini özgürlüğümüz tam. Burada oruç tutuyoruz, teravih namazlarımızı kılıyoruz, dini vecibelerimizi yerine getiriyoruz. Gerçek dışı tezler sadece dışarıdan gelenler tarafından ileri sürülüyor,” diyen imamlar, Sinciang’a gelip her şeyin yerinde gözlemlenmesini öneriyorlar.