Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Uçum: ‘Serbestlik fetişizmi’ tuzağına düşmemek gerekir
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Yeni anayasa notları (2)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
“Anayasa: Bir teminatlar sistemi” diyen Uçum, “Literatürde ‘anayasa nedir?’ sorusuna birçok yanıt verilir. En sade tariflerden biri şu olabilir: Anayasa, devletin nitelikleri ve teşkilatı ile vatandaşın haklarını, özgürlüklerini ve ödevlerini düzenleyen temel ya da üst kanundur” satırlarına yer verdi.
Uçum’un yazısının tamamı şöyle:
Yapılan her tarif üzere bu tanıma da tenkit yöneltilebilir. Teorik olarak anayasa tartışmaları daima devam edecektir; zira teori bunu gerektirir. Bununla birlikte bir anayasa, devlet ve vatandaş açısından ne tabir eder sorusu daha pratiktir. Tıpkı halde anayasanın devlet ve vatandaş için fonksiyonu ne olmalıdır sorusu da sorulabilir.
Bu soruların en kısa yanıtı şudur: İşlevsel açıdan anayasa bir garantiler (teminatlar) sistemidir.
ANAYASA HANGİ HUSUSLARDA TEMİNAT OLUŞTURMALI
Yeri gelmişken belirtelim: Bir anayasanın işlevi direkt icrai olmak değildir. Anayasa, teminatlar oluşturmanın yanısıra tıpkı vakitte icrai yapılara ve süreçlere çerçeve çizen, ödev ve sorumluluk yükleyen bir nizam oluşturur. Bu sistemi işletmek devlet erklerinin yani icrai mercilerin misyonudur. Bu nedenle uygulama sıkıntılarını yahut genel problemleri öne çıkararak ‘Yeni anayasa bunları mı çözecek?’ demek, mevzuyu anlamamak yahut şuurlu olarak çarpıtmaktır.
Bir anayasa hangi konularda garantiler oluşturmalıdır? Asıl husus budur.
Elbette günümüzde temel hak ve özgürlükler, anayasa ile garanti altına alınır. Lakin anayasanın sadece kişisel hak ve özgürlüklere ait bir garanti sistemi üretmesi kâfi olmaz. Bir anayasanın sırf bireyi değil, aileyi, toplumu ve devleti de teminat altına alacak bir istikrara sahip olması gerekir.
Özellikle anayasanın sadece ferdî özgürlükleri muhafazaya odaklanması gerektiğini savunan görüşlerin neoliberal bir hukuk anlayışından doğduğu açıktır. Kişisel hak eksenli paradigma olarak savunulan bu görüşler, aslında ulusal devleti zayıflatan ve global emperyalizme hizmet eden uygulamaların kapısını açmaktadır.
Eğer anayasa neoliberal hukuk anlayışlarına karşı ulusal hukuku muhafaza misyonunu yerine getiremezse, o ülkenin bağımsızlığı erozyona uğrar ve global sermaye, devletin egemenlik alanını aşındırmaya başlar.
“DİJİTAL FAŞİZME YOL AÇAR”
Bu nedenle hak ve özgürlükleri, global sistemin ideolojik dayatmalarına karşı aslına uygun formda anlamak ve ‘serbestlik fetişizmi’ tuzağına düşmemek gerekir. Her şeyin özgür olması özgürlük değildir. Neredeyse sınırsız özgürlüğe sahip toplumsal medya ve dijital mecraların nasıl bir anti-özgürlük alanı ürettiği ve dijital faşizme yol açtığı bunun en yıkıcı kanıtlarından biridir.
Günümüzde anayasanın fonksiyonu yalnızca bireyin haklarını korumakla sonlu değildir. Bugün anayasalar bireyin haklarının yanında genel olarak ulusal olanı özel olarak ulusal devleti, ulusal hukuku, ulusal yargıyı korumak zorundadır. Aksi halde ülkenin varlığını sürdürmesi zorlaşır. Şayet bir anayasa ulusal olanın özünü ve temellerini koruyamazsa o devlet iç bütünlüğünü kaybeder ve her türlü dış müdahaleye açık hale gelir.
Bir ülkenin global sistem içinde hukuken nasıl konumlandığı anayasal unsurlarla belirlenir. Ulusal devlet, ulusal hukuk ve ulusal yargıyı zayıflatan bir anayasal sistem ülkenin bağımsızlığını tehdit eden bir anayasal risk oluşturur.
Bu riski müspet hukuk açısından ortadan kaldırmak için anayasanın öncelikle ülkenin bağımsızlığını ve bağımsızlığın ana güçlerinin başında gelen milletin birliğini teminat altına alması gerekir.
“ARTIK KAÇINILMAZ”
Türkiye’de yeni anayasa her şeyden evvel daha güçlü bir teminat sistemi için gereksinimdir. Zira mevcut anayasa, hiçbir bahiste tam teminat sağlayan bir norm nizamına sahip değildir.
Türkiye’nin; ulusal devlet, millet, ülke, vatandaşlık, devlet lisanı, ulusal hukuk, ulusal yargı, halk, seçmen, toplum, aile ve birey açısından mevcut teminatları koruyacak, eksikleri giderecek, teminatları geliştirecek, Cumhuriyet ve Demokrasiyi güçlendirecek yeni bir anayasaya kavuşması artık kaçınılamaz bir gerekliliktir.
İzleyen yazıda bu hususlardaki garantilerin neler olduğunu ele alacağız.
