Bakan Şimşek: Vatandaşımız şikayet etmekte haklı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, tv100’de gündeme ait olarak soruları yanıtladı.
Şimşek’in açıklamaları şöyle:
“Yılın birinci ayında enflasyonun yüzde 5 olarak çıkması beraberinde birtakım tartışmalar getirdi. Ocak ayındaki bu enflasyon son 4 yılın ocak aylarındaki en düşük enflasyondur. Üç aşağı beş üst 3,5-4’lük bir enflasyon bekleniyordu. Burada tek seferlik denilebilecek sayılar var. TÜİK burada sepet yüklerini değiştirdi ve buradan bir ek enflasyon geldi. Yeniden geçtiğimiz yılın son çeyreğinde üzerinde çalışılan sıhhatte birkaç yıldır muayene fiyatlarında bir değişiklik olmamıştı, buradaki değişikliklerin de 0,6’lık bir tesiri oldu. Belediyelerin şebeke suyuna yaptığı artırımın tesiri var 0,4 puanlık. Bütün bunlar dikkate alındığında enflasyonun ana amaçtaki düşüşünde bir değişiklik yok. Yani 2023’ün sonunda yüzde 65 olan enflasyon, geçen sene yüzde 44’e, bu yıl ise yüzde 24’e düşmesini öngörüyoruz. Enflasyondaki düşüş fiyatların düşüşü olarak algılanmamalı lakin. Fiyatların artış suratının yavaşlaması olarak okunmalı. Temel mallara bakıldığında yüzde 24, gıdayı da katarsanız mal enflasyonu yüzde 33.6. Burada yüksek olan hizmet enflasyonu. Genelde tüm ülkelerde hizmet enflasyonu gecikmeli düşüyor. Zira daima geçmiş enflasyon baz alınıyor.
“HAYAT PAHALILIĞI EN KIYMETLİ EKONOMİK SORUN”
Hayat pahalılığı Türkiye’nin şu anda karşı karşıya olduğu en kıymetli ekonomik sorun. Nüfusumuzun yaklaşık yüzde 82.7’si kentlerde yaşıyor. Bence en kıymetli hayat pahalılığı bileşeni kiralar burada. Konut sahipliği oranı yüzde 56’larda. Son yıllarda gerek konut fiyatlarının süratli yükselmesi, gerekse kiraların süratli yükselmesiyle vatandaşımızın hayat pahalılığından kastı kira oluyor. Burada konut arzını artıracak önemli bir efor içindeyiz. Bir taraftan zelzele bölgesinde bir inşa çalışması var. Bunun da dışında toplumsal konutlar, yerinde dönüşüm, kentsel dönüşüm, tüm bu hususlarda bütçeden çok önemli bir takviye veriyoruz. Ben inanıyorum ki birkaç yıl içinde çok önemli bir toplumsal konut seferberliğine gireceğiz.
ENERJİDE SÜBVANSİYON
Enerji enflasyonda öbür değerli bir bileşen. Güçte şuan devlet olarak çok önemli bir sübvansiyon sağlıyoruz. Elektrikte sübvansiyon yüzde 60 civarı, doğalgazda yüzde 63 civarı. Ortalama yani vatandaşımızın tükettiği elektrik 100 liraya bize mal oluyorsa 40 liraya satıyoruz. Doğal gazı 37 liraya satıyoruz, ortadaki farkı hazine ödüyor. Bütün bu süreçleri çalışıyoruz. Türkiye bir taraftan güç bir taraftan besin ve bir taraftan konut arzıyla hayat pahalılığıyla arz tarafıyla uğraş ediyor. Bu sene kamu harcamalarının, bütçe açığının ulusal gelire oranı düşecek, bu da enflasyonu aşağı çekecek.
“ENFLASYON EN BÜYÜK KÖTÜLÜKTÜR”
Vatandaşımız hayat pahalılığından şikayette haklı. Enflasyon adaletsiz bir vergi üzeredir. Bilhassa sabit ve dar gelirlileri vurur. Enflasyon en büyük kötülüktür. Kesinlikle enflasyonla uğraş edilmelidir. Vatandaşımız müsterih olsun, esaslı bir tahlil peşindeyiz. Bütün dünyada uğraş bir vakit alıyor. Pandemi sonrası Avrupa ve Amerika’da da enflasyonda artış görüldü. Yüzde 9-10’lara çıkan enflasyonu 2-3’e düşürmeleri 3 yıldan fazla müddet aldı. Enflasyondaki düşüş sürecek.
“TASARRUFLAR ÖNEMLİ SONUÇ VERDİ”
Gelen tenkitlerin bilakis kamuda da önemli bir tasarruf yapılıyor. 2013-2023 ortasına gidelim. Bizim programımızdan evvel 100 lira olarak hedeflenen harcama 109 lira olarak sonlanmış, 10 yılın ortalaması bu. 2024 yılında 100 lira olarak öngörülen kamu harcaması 97 olarak gerçekleşti. Harcama disiplinini tesis ettik, tasarruf yaptık ve bütçenin ötesine geçilmesine de hiçbir formda müsaade vermedik. Açıkladığımız ve uyguladığımız tasarruf önlemleri çok önemli sonuç verdi ve bunu sürdüreceğiz.
“CARİ AÇIK BİR ÖLÇÜ GENİŞLEYECEK”
Bizim iktisat programımızın çalıştığını söylediğimde birtakım bölümler rahatsız oluyorlar. Birlikte bakalım programın çalışıp çalışmadığına. Program öncesinde bilhassa zelzelenin tesiriyle 2023’te yani… Bu yılın mayıs haziran ayına giderseniz piyasa yüzde 10 civarında bir bütçe açığı bekliyor. Bu çok yüksek bir açık olurdu. Türkiye bunu yönetemezdi. Biz bu açığı yüzde 4.9’a çektik. Yani piyasanın beklentisin altına çekti. Bu yıl da bütçe açığını yüzde 3 civarına düşüreceğiz. Başka bir husus Türkiye’nin cari açığı. Bu istikrar 2023’ün mayısına gittiğimizde açığımız 55 milyar dolar. Program öncesi açık ulusal gelirimize oranla yüzde 5.5 civarı, şu an ise yüzde 0.7. Bu yıl cari açık bir ölçü genişleyecek fakat bizim için esasen bu sayılar yönetilebilir demek.
“NET REZERVLER 65 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNE ÇIKTI”
Rezervlere bakacak olursak. Program öncesi Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervi eksi 61 milyar dolardı. Şuan Türkiye’nin net rezervi 65 milyar doların üzerine çıktı. Eksi 61’den artı 65’e… Brüt de 166 milyar doların üzerine çıkmış durumda. Diğer bir husus ülkenin risk primi. Mayıs 2023’e gidin, Türkiye’nin CDS’i 700 baz puanın üzerine çıkmıştı. Şu an 254 oldu. Bizim en düzgün gördüğümüz düzeyler 118-120 civarlarıydı. Şu anki maksadımız 200’ün altına inmesi. Bu değerli zira yurt dışından firmalarımız borçlandıkları vakit benzeri vadeli Amerikan yahut Avrupa tahvillerinin faizini alıp üzerine risk primi ekliyorlar.
TÜRKİYE’NİN RİSK PRİMİ
2023 mayıs ayında 5 yıl vadeli dolar cinsinden tahvilimizin faizi yüzde 11’e çıkmıştı, şu an yüzde 6,5 civarı. Dış borçlanma maliyetimiz düşmüş neredeyse yarı yarıya. Risk primimiz düşmüş yeniden tıpkı formda. Biz üstelik bize benzeyen ülkelerden 10 kat risk primini daha fazla aşağı çekmişiz.
“KKM’DEN ÇIKIŞTA KARARLIYIZ”
Kur Muhafazalı Mevduat’tan çıkış konusunda kararlıyız. Merkez Bankası’yla istişarelerimizde muhtemelen en geç bu yılın birinci yarısında hükmî şahıslara ait KKM uygulamasına son vereceğiz. Esasen KKM’yi cazip olmaktan çıkarttık. Evvelce şirketlerin tam bir vergi muafiyeti vardı. Artık ise onların vergi istisnasını kaldırdık. Bireyler açısından 0 stopaj vardı, bunu 6 ay vadeliye kadar yüzde 15’e çıkardık. Kurla piyasa faizi ortasında değerli bir fark oluşmuyor. Münasebetiyle KKM’nin bir manası kalmadı getiri manasında. Biz piyasaları bozmadan bu çıkış sürecini yumuşak biçimde başaracağız dedik. Bunların hepsi vakit alıyor lakin sonuç alıyoruz. 76 haftadır kesintisiz KKM düşüyor. 30 milyar doların altına indi. İstense bugün dahil adım atılabilir lakin biz yumuşak geçişi tercih ettik peyderpey bu adımları atacağız.
YENİ ABD İDARESİNE ELEŞTİRİ
ABD idaresinin birtakım uygulamaları piyasada büyük bir tedirginlik yaratıyor. Öngörülebilirlik, kurala dayalı ticaret bir kenara bırakılıyor. Lakin Türkiye açısından direkt riskler çok düşük. Son 20 yıla baktığımızda Türkiye’nin ABD ile olan ticaretinde ABD lehine 78 milyar dolarlık bir açık var. Bizim ABD ile bir özgür ticaret muahedemiz da yok. Esasen ABD bize yüksek bir vergi uyguluyor halihazırda. Bunu ek artırmak için bir sebep yok. Geriye ise 2 şey kalıyor. Birincisi ABD’nin gümrük tarifelerini artırmasının dolaylı tesirleri olabilir.
Geriye siyasi olarak atılacak adımlar kalıyor. Yeni ABD idaresiyle de aramızdaki münasebetler uygun. İnanıyorum ki Türkiye’ye karşı ticarette korumacılık önlemlerinin geliştirileceğine ben inanmıyorum. Suriye’ye ait birtakım tasalarımız var lakin bu hususta da gelen bildiriler şuan için umut verici.
“KAYIT DIŞILIK TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK SORUNLARINDAN”
Kayıt dışılık Türkiye’nin en büyük sıkıntılarından biri. Yalnızca bu bir gelir kaybı sıkıntısı değil. Türkiye’de vergi oranlarını artırmaktansa artık büsbütün kayıt dışı çalışan işletmeleri kayıt altına alarak bütçe açığını azaltmak istiyoruz. 2025’te kapısını çalmayacağımız hiçbir mükellefin olmayacağını ilan etmek istiyorum. Bu devrin en kıymetli özelliği daima alanda olacağız. Kontrollerimizi ölçek gözetmeksizin gerçekleştiriyoruz. 2024’te başladık buna. 1.2 milyon kontrol uygulaması yaptık. Sonuç da almaya başladık. Bu yıl bunu katlamak istiyoruz. Bilhassa Maliye’de birtakım üniteleri kapatıp oradaki elemanlarımızı kurslara tabi tutup alanda kullanacağız. Tüm OSB’lerin, hallerin, endüstrilerin giriş çıkışlarına çadır kuracağız tabiri caizse. Her dalda istisnasız kayıt dışılık görüyoruz.
Geçen yıl kira kontrollerinde 425 bin konuta gittik. Data tahlili yaparak beyanda bulunmayan fakat kiralık olduğunu düşündüğümüz bu konutları ziyaret ettik. Konut sahiplerine de ileti gönderdik ve bu tespitlerimizi aktararak ihtarda bulunduk. Geçen yıl birinci kez beyanname veren 326 bin yeni konut sahibi çıktı. Kiracılardan bilgi almaya devam ediyoruz.”
Odatv.com
