Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, TRT World yayınında gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.

ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasından bu yana mevcut milletlerarası sistemin gerçek savlarını yeni “Amerikan bakış açısıyla” sorguladığını belirten Fidan, tüm dünyaya “şok dalgaları” gönderdiği kanısında olduğunu kaydetti.

Fidan, Trump’ın ABD’nin mevcut sistemden “daha fazla ne elde edebileceğini” aradığına işaret ederek, “Çünkü onların bakış açısına nazaran, ABD verdiğinden daha azını alıyor. Bu sebeple tüm bağları, ekonomiyi, ticareti, teknolojiyi ve güvenliği sorguluyorlar.” diye konuştu.

Avrupalı aktörlerin “yeni gerçekleri” konusunda epeyce kaygılı olduğunu aktaran Fidan, Avrupalıların bu durumun süreksiz olduğunu umduğunu söyledi.

Fidan, bunun gerçekleşmemesi durumunda ise alternatiflerin ve birtakım kıymetli mevzuların halihazırda tartışılmaya başladığını bildirerek, “Yeni bir güvenlik yapısı nasıl oluşturulabilir? Yeni bir ekonomik yapı ile nasıl ilerlenebilir? Avrupa’nın ABD’ye bağımlılığı nasıl azaltılabilir? Çağdaş dünyada, mevcut zorluklar karşısında nasıl yol alınabilir?” sorularının sorulduğunu vurguladı.

Bunların Avrupalıların kendilerine sorduğu büyük sorular olduğuna işaret eden Fidan, bunun süreksiz bir durum olduğunu umduklarını ve tüm dünya için bir uyanış daveti olarak gördüğünü kaydetti.

Avrupalıların Ukrayna, Orta Doğu ve ABD’nin Avrupa’dan çekilme ihtimali üzere hususlarda etrafına baktıklarına, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde “güvenilir ve güçlü bir ortak” olduğunu gördüklerini söyledi.

Fidan, Ankara’nın, Suriye, Irak ve öbür yerlerdeki terörizm ve istikrarsızlık üzere problemlere karşı yeterli bir liderlik sergilediğini ve yalnızca bunlara karşı çaba etmeyip tıpkı vakitte “güvenilir bir müttefik ve ortak olduğunu tekrar tekrar kanıtladığı” değerlendirmesinde bulundu.

UKRAYNA MESELESİ

Trump’ın Rusya-Ukrayna Savaşı’nda “derhal ateşkes” istediğini hatırlatan Fidan, muhtemel bir barış planının güç lakin denemeye bedel olduğunun altını çizdi.

Fidan, savaştaki vefatlar ve yıkımın büyüklüğüne dikkati çekerek, “Türkiye, Ukrayna’da barışa katkıda bulunmak ve Ukrayna’nın tekrar inşasına katkıda bulunmak için her türlü rolü oynamaya istekli ve hazır.” diye konuştu.

Öncelikle ateşkes, uygulanabilir ve uzun vadeli bir barış planına muhtaçlık olduğunu aktaran Fidan, “Şu an ABD idaresi, Avrupalılar ve bizler; hepimiz, muhtemel ateşkes ve barış planının farklı tarafları üzerinde çalışıyoruz. Lakin, kısa vadeli acil ateşkes gereksinimini uzun vadeli stratejik telaşlarla birleştirmek şu anda çok değerli bir bahis. Şu anda üzerinde çalıştığımız bahis tam olarak bu.” tabirlerini kullandı.

Bakan Fidan, Türkiye’nin ateşkes görüşmelerinde yer almak, konut sahipliği ve yapabilecekleri hakkında tekliflerde bulunduğunu kaydederek, ABD’nin şu an birinci görüşmeleri yaptığını ve plan oluşturma sürecinde olduğunu belirtti.

ABD’li mevkidaşı Marco Rubio, Trump’ın Ukrayna ve Rusya Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Lideri Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov ile Almanya’daki temaslarına değinen Fidan, şu an planın oluşturulma evresinde olduğu izlenimini edindiğini belirtti.

Bakan Fidan, Avrupalıların Ukrayna sıkıntısında masada olmama ihtimaline ait, “Avrupalı dostlarımızın tasalarını sahiden anlıyoruz. Dürüst olmak gerekirse haklı olduklarını düşünüyorum.” dedi.

Süreçte Avrupalılara da danışılması gerektiği iletisini veren Fidan, Türkiye üzere onların da sürecin modülü olması gerektiğini lisana getirdi.

Fidan, Avrupalılardan ise, bazen “aynı olgun davranışın” görülmediğini vurgulayarak, ” (Avrupalılar) Onların masada olma hakkını tanıyoruz. Ancak birçok vakit Türkiye’nin de masada olması gerektiğini söylemeyi ihmal ediyorlar. (Savaş) Zira bizim yakın etrafımızda oluyor. Bunun haricinde her iki tarafla da yakın bağlarımız var ve Türkiye pek çok aktörden daha fazlasını sunabilir.” diye konuştu.

“İdeal bir dünyada Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün korunduğunu görmek isteriz. Lakin şu an savaş devrindeyiz; ve ne yazık ki bu savaşın sonucunda birtakım seçimler; kimi acı seçimler yapmak zorundayız” diyen Fidan, şu anda bunların masada olduğuna işaret etti.

Fidan, bütün tarafların “ateşkes için önceliğin ne olması gerektiğini” sorguladığına değinerek, iki tarafın da farklı gayeleri ve telaşları olduğunu, ABD arabuluculuğunun tarafları bir orta yolda buluşturmaya kâfi olup olmayacağının sorgulandığını söyledi.

SURİYE’DEKİ DURUM VE TERÖR ÖRGÜTLERİYLE MÜCADELE

ABD’li mevkidaşı Rubio ile Suriye’deki durumu da ele aldıklarını belirten Fidan, ABD’li yetkililerin bugün kendi siyasetlerini formüle ettiğini düşündüğünü ve ayrıntılı görüşmeler için vakte gereksinim olduğunu söyledi.

Suriye’deki yeni idarenin çok güçlü kimi meseleler üzerinde çalışırken terör örgütü PKK/YPG işgalini durdurmanın da öncelikleri ortasında olduğunu belirten Fidan, “Hem Suriye ve Türkiye’nin hem de Irak ve Kürtlerin çıkarları için PKK’dan kurtulmamız gerekiyor.” dedi.

Fidan, terör örgütü PKK’nın “çok maksatlı bir terör örgütü” olduğunu vurgulayarak, “Sadece Türkiye’yi amaç almıyorlar. İran’ı amaç alıyorlar, Irak’ı amaç alıyorlar, Suriye’yi amaç alıyorlar. Bu nedenle, bu virüsten daima birlikte kurtulmanın vaktinin geldiğini düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.

DEAŞ İLE MÜCADELE

Terör örgütü DEAŞ’ın yine ortaya çıkmamasının sağlanması konusunda bölge ülkelerinin terör sıkıntısını ele almak için sorunu sahiplenerek bir platform kurmasının ehemmiyetine değinen Fidan, Türkiye’nin bu türlü bir platform kurulması konusundaki teklifini hatırlattı.

Fidan, bu konuda istihbarat konusunun kıymetine atıfta bulunarak, yapılandırılmış bir sisteme gereksinimin olduğunu ve bunun yalnızca DEAŞ probleminde değil, hudut güvenliği konusunda çalışmak için de âlâ bir başlangıç olacağını aktardı.

“Terör sıkıntısını çözmek” gayesiyle bölgeye yapılan müdahalelerin öteki problemlere da neden olduğuna dikkati çeken Fidan, bunların yaşanmaması için bölgesel sahiplenmenin değerini vurguladı.

GAZZE’DEKİ ATEŞKES

Bölgedeki gelişmelerin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Gazze’deki ateşkesi sürdürmeye niyetli olmadığını gösterdiği değerlendirmesini yapan Fidan, “Tüm rehineleri alır almaz, (Netanyahu’nun) niyeti maalesef savaşı tekrar başlatmak. Zira Amerikalılar dışında onu durduracak ne bir baskı ne de öbür bir güç var.” dedi.

Fidan, ABD Başkanı Trump ve yönetiminin Gazze’de bir öteki soykırımı tedbire vazifesinin olması gerektiğini vurgulayarak, aksi durumda Trump’ın seçim kampanyası sırasında lisana getirdiği savaşları durduracağı istikametindeki iletilerinin boşa gideceğinin altını çizdi.

Her iki tarafın müzakerecilerinin de ateşkes mutabakatının ikinci evresine geçilmesi için gerekli detayları çözmesini umduğunu kaydeden Fidan, “Önümüzdeki iki hafta, ikinci basamağa geçilmesi açısından büyük değer taşımakta.” diye konuştu.

YAPAY ZEKA VE TÜRKİYE

Türkiye’nin yapay zeka alanındaki pozisyonuna değinen Fidan, “Hükümet olarak farkındalığımız çok yüksek. Yapay zekanın faydaları konusunda çok bilinçliyiz.” tabirlerini kullandı.

Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilgili bakanlıklara bu hususta ağır çalışma talimatı verdiğini belirterek, “Savunma sanayi üssümüzden başlayarak öbür dijital şirketlere kadar yerli şirketlerimizin yanı sıra öteki ülkeler ve öteki yabancı şirketlerle işbirliği ve ortak teşebbüs üzerinde çalışmaya açığız.” dedi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanının bahisle ilgili bir plan üzerinde çalıştığını vurgulayan Fidan, “Kendileriyle tertipli olarak görüşüyorum, zira bu çok rekabetçi bir alan ve milletlerarası düzenlemelere de gereksinim var, münasebetiyle çok yakından takip etmeye çalışıyorum.” diye konuştu.

Bakan Fidan, Çin ve ABD’nin yapay zeka konusunda bulunduğu pozisyonu yakalamanın sıkıntı olduğuna dikkati çekerek, “Ancak bu yalnızca bizim problemimiz değil, Avrupa başta olmak üzere öbür kimi ülkeler de birebir problemle karşı karşıya. Tahminen de alternatif olarak yapay zeka üzerinde çalışmak üzere ortak bölgesel ya da milletlerarası bir paktın modülü olabiliriz.” tabirlerini kullandı.