Ayakkabıda ithalat patladı: 4 yılda yüzde 243 artış
Emek ağır bölümlerden hazır giysi ve ayakkabı, Türkiye’nin klâsik güçlü üretim alanlarıydı. Fakat son yıllarda bu tablo değişmeye başladı.
Nasıl Bir Ekonomi’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, yükselen üretim maliyetleri, düşük kur ve finansmana erişimde yaşanan meseleler üreticilerin rekabet gücünü zayıflattı. Gelişmeler ithalatın artmasına yol açarken üretim ve ihracatta ise düşüş yaşanmasına neden oldu.
TÜRKİYE, İTHALAT LİGİNDE 18 BASAMAK YÜKSELDİ
Uluslararası Ticaret Merkezi datalarına nazaran, 2020’de global ayakkabı ithalatı 125,5 milyar dolardı. Bu periyotta Türkiye’nin ithalatı 498 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti ve dünya ithalat sıralamasında 40. sırada yer aldı.
Küresel ithalattan aldığı hisse yalnızca yüzde 0,4’tü. 2024’e gelindiğinde global ayakkabı ithalatı 163 milyar dolara çıkarken Türkiye’nin ithalatı 1,7 milyar dolara ulaştı. Diğer bir tabir ile global ithalat yüzde 29,8 artarken Türkiye’nin ithalatı yüzde 243 oranında yükseldi. Böylelikle dünya ithalat liginde 18 sıra birden çıkarak Türkiye 22. sıraya yükseldi ve dünya ithalat pastasındaki hissesini yüzde 1,1’e taşıdı.
ÜRETİM ÜSSÜNDEN İTHALAT ÜSSÜNE
Aynı periyotta ihracat cephesinde karşıt bir tablo dikkat çekiyor. 2020’de 127,6 milyar dolarlık dünya ayakkabı ihracatından 829,4 milyon dolarlık ihracatla yüzde 0,6 hisse alan Türkiye, 2021 ve 2022’de bu oranı yüzde 1 hududuna kadar çıkarmıştı. Lakin 2024’e gelindiğinde dünya ayakkabı ihracatı 179,8 milyar dolara ulaşmasına karşın Türkiye’nin ihracatı 1,1 milyar dolarda kaldı ve global hissesi tekrar yüzde 0,6’ya geriledi.
İhracattaki gerileme bu yıl da devam etti ve üstelik 2025 yılının ocak-ağustos periyodunda ihracatta hem ölçü hem bedel bazında gerileme yaşandı. İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) bilgilerine nazaran, bu devirde ayakkabı ihracat ölçüsü 124,4 milyon ikili gerileyerek geçen yılın birebir periyoduna kıyasla yüzde 24,7 düşüş gösterdi. Toplam ihracat geliri ise yüzde 11 azalarak 527 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Buna rağmen, ünite ihracat kıymeti yükseliş kaydetti. 2024’te 3,58 dolar olan çift başına ünite fiyat, bu yıl yüzde 18,3 artışla 4,23 dolara çıktı. Tıpkı periyotta ayakkabı ithalatı ise 991 milyon dolardan 1 milyar 48 milyon dolara çıktı. Yurtiçi satışlardan aldığı hisse yüzde 7 düzeylerinden yüzde 30’lara yükseldi. Uzmanlar, bölümdeki gidişatın bilakis çevrilebilmesi için üretim maliyetlerini azaltıcı adımlar, teknoloji yatırımları ve ihracat dayanaklarının kritik olduğunu vurguluyor. Dal temsilcileri, “Bu yıl ihracat 110-120 milyon çift ile kapanır. 2026’da da benzeri bir tablo bekliyoruz. Karlılık yok, elimizdeki stoğu eritiyoruz” dediler.
