Atina’dan çirkin analiz: Girit hattıyla gizli tehdit
Yunanistan’ın ana akım gazetelerinden Protothema, Erdoğan’ın Washington temaslarını aktarırken küstah bir lisan kullandı: Haberin başlığında “Sultanın kibri” tabirine yer verilirken Atina, Trump’ın Erdoğan’a övgüler yağdırmasına karşın Türkiye’nin hiçbir somut kazanım elde etmediğini tez etti.
Haberde, Erdoğan’ın Oval Ofis görüşmesini aktarırken dikkatle ölçülü davrandığı, F-35 programına dönüş konusunu bile gündeme getirmediği yazıldı. Gazete, Miçotakis–Erdoğan görüşmesinin iptalinin ise fazla büyütülmediğini, Erdoğan’ın tıpkı gün İtalya Başbakanı Meloni ile buluşmasını da iptal ettiğini hatırlattı.
“OVAL OFİS’TE TAVİZLER” VURGUSU
Protothema’ya nazaran, Erdoğan ABD’ye ikramlarla gitti: Lakin Trump’ın F-35 satışlarının hala şartlara bağlı olduğunu yinelediği, Patriot teklifini ise S-400’lerin kaldırılması kaidesine bağladığı aktarıldı.
Gazete, bu tabloyu “Erdoğan sırf övgüyle ilerleyemeyeceğini gördü; küçük ödünler için büyük bedeller ödemek zorunda” tabirleriyle yorumladı.
GİRİT-KIBRIS SINIRI YENİ İMTİHAN
Yunan basınına nazaran önümüzdeki periyodun en kritik belgesi, Girit–Kıbrıs elektrik ilişkisi olacak. Kıbrıs hükümeti projeye 50 milyon euro ayırırken, Yunanistan araştırma gemilerini devreye sokmaya hazırlanıyor.
Türkiye’nin muhtemel bir NAVTEX ilanıyla yeni bir kriz kapısının aralanabileceği öne sürülüyor. Burada Atina’nın bu çizgisi bir tehdit aracı olarak kullandığı görülüyor.
Haberde ayrıyeten, Erdoğan’ın BM konuşmasında Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlayan hiçbir projenin uygulanamayacağını ve Kıbrıs için iki devletli tahlil dışında yol olmadığını vurguladığı hatırlatıldı.
RUHBAN OKULU KURALI
Protothema, Trump’ın Erdoğan’dan Heybeliada Ruhban Okulu’nu yine açmasını istediğini de yazdı. Erdoğan’ın Oval Ofis’te “üzerime düşeni yapacağım” dediği not edilirken, Yunan tarafı bu kelamın samimiyetinin test edileceğini savundu.
Yazının tamamının çevirisi şöyle:
Erdoğan’la Ne Bekliyor Bizi: Atina “Sultanın” Kibirini Nasıl Okuyor, Yunan-Türk Bağlantılarında Ege Rüzgârları
Sıradaki imtihan: Girit–Kıbrıs elektrik sınırı – Trump–Erdoğan görüşmesindeki sıcak havaya karşın Atina, Ankara için somut bir kazanım görmüyor. Mitsotakis’ten ileti: Türkiye, AB’nin SAFE programına girmek istiyorsa “savaş nedeni” kararını geri çekmeli.
Yunan-Türk bağları, planlanan Mitsotakis–Erdoğan görüşmesinin iptal edilmesinin akabinde belirsizlik içinde ilerliyor. Önümüzdeki adımlar, bunun Ankara’nın Yunanistan’la nitekim ilgilenmediğini gösteren tekil bir gelişme mi, yoksa Erdoğan’ın Beyaz Saray daveti sonrası hal değişikliğinin işareti mi olduğunu ortaya koyacak.
Atina, Trump’ın Erdoğan’a övgüler yağdırmasına karşın Türkiye için somut bir kazanım olmadığını not ediyor. Ortak bir açıklama yapılmadı, Erdoğan’ın kişiliği dışında kazandığı bir şey görünmüyor. Erdoğan da görüşmeyi aktarırken dikkatle ölçülü davrandı, hatta Türkiye’nin F-35 programına dönüşünden hiç kelam etmedi.
Aynı vakitte Atina, Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in ABD Başkanı Trump’la yakın iletişimi sayesinde bir Trump–Mitsotakis görüşmesinin uzak olmadığını düşünüyor.
Mitsotakis–Erdoğan görüşmesinin iptali, Atina tarafından fazla büyütülmüyor. Erdoğan’ın münasebetinin samimi olduğu, mazeretten ibaret olmadığı kabul ediliyor: Trump’ın Ortadoğu’daki Müslüman önderlerle yaptığı toplantıya iştiraki nedeniyle birebir gün İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile buluşmasını da iptal etti.
Zaten beklentiler düşüktü; amaç yalnızca tansiyonu yatıştırıcı bir temas sağlamaktı. Mitsotakis, Türkiye’nin SAFE programına girebilmesi için “casus belli” kararını geri çekmesini talep etmeyi planlıyordu ve sırf bir “fotoğraf fırsatı” olarak kalacak bir görüşme istemiyordu.
Ankara, Erdoğan’ın Kopenhag’daki gayriresmî AB doruğuna katılmayacağını da bildirdi, bu nedenle yeni bir tarih gündemde değil.
Türkiye için asıl dönüm noktası, Erdoğan’ın Beyaz Saray daveti ve bilhassa Gazze savaşı konusunda Trump’la Arap ve Müslüman ülkelerle birlikte müzakere eden kümeye dâhil edilmesi oldu. Kaynaklara nazaran Türkiye sonraki gün Mitsotakis’le yeni bir görüşme önermişti, lakin Yunan başbakanının programı doluydu.
BM Genel Kurulu’nda Erdoğan’ın önceliği, kendisini ve Türkiye’yi Filistin ve Müslüman dünyasının koruyucusu olarak sunmaktı. Böylelikle İsrail’in en güçlü destekçisi Trump’ın bile bu rolü kabul ettiği iletisi verildi.
Eleştirmenler daveti büyük ticaret mutabakatları karşılığında “satın aldığını” söylese de Erdoğan ve Trump bunu önemsemedi. Erdoğan’ın maksatları net: savunma satışlarına getirilen sınırlamaları kaldırmak ve Suriye’de İsrail’i dizginleyecek ABD teminatları almak.
Ancak görüşme sonrası Ankara’da şu soru kaldı: Trump’ın sıcak sözleri somut sonuçlara dönüşecek mi?
Oval Ofis’teki fotoğraf kadar kıymetli olan, Erdoğan’ın iki gün evvel Trump’la Arap ve Müslüman başkanlar toplantısında yan yana görünmesiydi. Katar’ın üstlenmesi planlanan bu rol son anda Erdoğan’a geçti.
Erdoğan ABD’ye “hediyelerle” gitti: 200 sivil uçak, Amerikan LNG’si, modüler nükleer reaktörler ve savunma teçhizatı alım taahhütleri. Lakin bu yetmedi. Trump, F-35 satışlarının hâlâ şartlara bağlı olduğunu, S-400 sorununun çözülmediğini yineledi. Patriot satışını bile fakat S-400’lerin kaldırılması koşuluyla teklif etti. Ayrıyeten Türkiye’nin Rusya’dan petrol ve gaz alımlarını durdurmasını istedi.
Sonuç: Erdoğan, sırf iltifatla ilerleyemeyeceğini; küçük odunların bile büyük bedeller gerektirdiğini gördü.
Bu çalkantılı tablo içinde Yunan-Türk alakaları kırılgan kalıyor. Erdoğan’ın BM konuşması nettir: Türkiye’yi dışlayan hiçbir Doğu Akdeniz projesi uygulanmayacak; Kıbrıs’ın batısında hakları var; tahlil federasyon değil iki devlettir.
Büyük imtihan ise Kıbrıs–Girit elektrik teması. Yunanistan ve Kıbrıs projeye devam konusunda anlaşmış durumda, ama Ankara’nın engellemeleri sürüyor. Türkiye’nin yeni bir NAVTEX ilanı ihtimali gerginliği tırmandırabilir.
Trump’ın Erdoğan’dan Heybeliada Ruhban Okulu’nu tekrar açmasını istemesi Atina’da temkinli memnuniyetle karşılandı. Erdoğan bunu yıllardır çeşitli ödünlere bağlamıştı. Artık Oval Ofis’te “üzerime düşeni yapacağım” dedi; bu kelamın samimiyeti önümüzdeki periyotta test edilecek.
