Atatürk’ün şekerliğinde müzayede bilmecesi

Mustafa Kemal Atatürk’ün yatı Savarona’dan çıktığı sav edilen ve üzerinde “GKM” Latince ise “Gazi Mustafa Kemal” insiyali bulunan bir şekerlik, 20 bin TL başlangıçla Levant Antika Müzayede tarafından müzayedeye çıkarıldı.

Ürün satışa çıkarılırken, yapıtın metal üzerine gümüş kaplama, yalın işçilikli, yastık tabanlı, konik gövdeli, kıvrık kulplu ve kapaklı olduğu vurgulanarak, “Atatürk yadigârı olması hasebiyle koleksiyonluk bedel taşıdığı”na dair tabirler kullanıldı.

Antika dükkânının sahibi Kemal Can Süleymaniye, eserin atışına ait Milliyet’e konuşarak şu bilgileri verdi:

“Atatürk’ün silah arkadaşlarının ailelerinden ya da onların yakın etrafından çıkabilen bu tıp eşyalar, ekseriyetle müzede korunması gereken eser statüsünde değil, daha çok etnografik modüller olarak bedellendiriliyor. Aile içinde yahut akrabalar ortasında el değiştiren bu nesneler, vakitle koleksiyonerlere kadar ulaşabiliyor. Bu modüllerin satışının mümkün, bunda bir badire bulunmadığını söyleyebilirim.

Türkiye’de düzenlenen resmi müzayedelerde izlenen prosedür aşikardır. Müzayede yayına çıkmadan evvel ilgili firma Vilayet Kültür Müdürlüğü’ne ve ayrıyeten Askerî Müze’ye dilekçe verir. Akabinde yetkililer gelip yapıtları inceler, yaklaşık bir saatlik bir kıymetlendirme yapar ve gerekli onayı verir”

“SATILAMAZ”

Ancak Sanat Galerici Yöneticisi Yahşi Baraz ise kelam konusu şekerliğin satışını hukuken şöyle kıymetlendirdi:

“Eğer nesne Savarona’ya bağlı bir demirbaş ise, yani geminin resmi envanterinde kayıtlı bir modül olarak görünüyorsa, esasen satılması mümkün değildir. Bu durumda satış, çalıntı mal niteliği taşıyacağından cürüm sayılır ve Kültür Bakanlığı’nın denetiminde olması gerekir. Lakin bu tıp eşyaların her vakit Atatürk’e ilişkin olmayabileceğini de unutmamak lazım. Birtakım satıcılar, ‘Atatürk’ün sigara tablası’ ya da ‘Atatürk yadigârı’ diyerek gerçekte teması olmayan nesneleri de pazarlayabilir. Münasebetiyle kesinlikle provenans, yani köken evrakı görmek gerekir. Satıcı, yapıtı hangi aileden yahut hangi yolla edindiğini açıkça gösterebilmelidir”

Eşyanın Atatürk tarafından ikram yahut özel mülkiyet olması durumunda satılabileceğini belirten Baraz, buradaki tek şartın sahiplik evraklarının tam olması gerektiğini belirtti.

YASA NE DİYOR

Öte yandan 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Kanunu’nun 23. unsurunda şu karar yer alıyor: “Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır: Ulusal tarihimizdeki değerleri sebebiyle, Ulusal Gayret ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna ilişkin tarihi kıymet taşıyan doküman ve eşyalar, Mustafa Kemal Atatürk’e ilişkin zati eşya, evrak, kitap, yazı ve gibisi taşınırlar”