Atatürk’ün ‘kalp krizi’ sözleri: Bu ağrıyı buradan alın
Atatürk’ün; Kasım 1923 ve Mayıs 1927 geçirdiği iki başka kalp rahatsızlığının nedenleri ile yapılan muayene ve tetkiklerin tüm ayrıntıları birinci sefer ortaya çıktı. Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi ve Dışişleri Bakanlığı Arşivleri’nde yer alan, tıbbi raporlara nazaran, Atatürk’ün 1923 yılındaki birinci kalp hastalığına dair bulgular; Dr. Refik Saydam, Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp ve Dr. İbrahim Tali Bey tarafından tespit edildi. Raporlara nazaran o yıl Atatürk, genel olarak sağlıklı ve enerjik görünüyordu.
Ancak bir gün köşkün ardında birdenbire rengi solan Atatürk, terlemeye başlarken, “Arkadaşlar, kendimi âlâ hissetmiyorum” dedi. Büyük Lider, evvel bir kayanın üzerine oturdu fakat yanındakilerin kaygısı üzerine ayağa kalkarak, “Merak etmeyin, geçti, iyiyim” dedi. Ne var ki, Atatürk, nefes darlığı ve halsizlik çekiyordu. Dr. Refik Saydam, yanında bulunan kalp uyarıcı ilaçlar ve morfin uygulayarak belirtileri hafifletti. Büyük Başkan, 2 gün sonra, yeniden öğlen yemeğinden sonra bahçede yürürken daha hafif bir atak yaşadı. Bunun üzerine İstanbul’dan Prof. Dr. Neşet Ömer Bey (İrdelp) Ankara’ya çağrıldı.
AŞIRI YORGUNLUK
Haberglobal’in haberine nazaran Prof. Dr. Neşet Ömer Bey tarafından Atatürk’e kapsamlı fizik muayene yapıldı. Muayene bulgularında kalp ve akciğerlerde rastgele bir patoloji saptanmadı; kan basıncı olağan ölçüldü. 28 Kasım 1923’te gerçekleştirilen muayenenin akabinde laboratuvar test sonuçları 3 Aralık 1923’te çıktı. Lakin sonuçlar olumsuzdu. Dr. Neşet Ömer Bey, Atatürk’ün durumunu çok çalışma ve yorgunluğa bağlı “sinirsel ağrı” olarak kıymetlendirdi. Atatürk birkaç gün istirahat ederken, hekimler, iklim değişikliği için Akdeniz kıyılarına gitmesi tavsiye etti. Ayrıyeten tütün ve kahve tüketiminin azaltılması da önerildi. 6 Aralık 1923’te önemli tedavi sürecine karar veirldi. Atatürk, bu tavsiyeler doğrultusunda 31 Aralık 1923’te eşiyle birlikte İzmir’e giderek 50 gün Göztepe’de kaldı.
KRİZ ŞİDDETLİYDİ
İkinci kalp krizi ise Mayıs 1927 sonunda meydana geldi. Büyük Lider, göğsünde ve sol kolunda şiddetli ağrı hissedince, “Bu ağrıyı buradan alın” dedi. Dr. Refik Saydam ve Dr. İsmail Arar, derhal müdahale ederken, Dr. Neşet İrdelp ise Ankara’ya çağrıldı. Atatürk, o devir Nutuk üzerinde 30 saate varan aralıksız çalışma temposu içerisindeydi. Atatürk’ün kalp hastalığına dair bulgular ise; Dr. Refik Saydam, Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Dr. Asım Arar, Prof. Dr. Friedrich Kraus ve Prof. Dr. Ernst von Romberg tarafından saptandı. Tıbbi raporda ise şunlar yer aldı: “Atatürk, 23 Mayıs 1927 gece yarısı şiddetli bir kalp krizi geçirdi. Göğüs ağrısı ilaçla hafifletildi lakin göğüste sıkışma ve rahatsızlık devam etti. 28 Mayıs gecesi 40 dereceye kadar çıkan ateş ve titreme ile akabinde terleme başladı. Sonraki gün hafif yorgunluk ve baş ağrısı yaşadığı kaydedildi. Göğüsten sol kola yayılan şiddetli ağrılar 3 gün içinde 3 sefer tekrar etti.”
HIRILTILI SESLER
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Arif Hüdai, Tarih Anabilim Dalı’ndan Mahmut Bolat ve Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden İbrahim Etem Çelik tarafından; “Atatürk’ün Kalp Hastalığı: Nitel Bir Araştırma” başlığıyla yayımlanan dokümanlara nazaran, Atatürk’ün fizik muayene ve laboratuvar bulguları ise şöyle kayda girmişti: “1923’teki kalp krizinde tansiyon 140/90 mmHg, 1927’de ise 145/90 mmHg olarak ölçüldü. Muayenede, her 20-40 olağan kalp atımı ortasında bir ekstra atım tespit edildi. Kalp ve aortun olağan büyüklükte, Sol akciğer alt bölgesinde ise bir yıldır devam hırıltılı sesler mevcut. Ayrıyeten bacak reflekslerinde azalma saptandı. Ateş sonrası yapılan kan yayması testi negatif çıktı.”
SİGARA VE ALKOL YASAĞI
Gün yüzüne çıkartılan raporlarda şu tabirler de yer alıyor: “Durum, hafif miyokard enfarktüsü olarak değerlendirildi. Morfin enjeksiyonu yapıldı ve iki ay boyunca iyot tedavisi uygulandı. Kesin istirahat, sigara ve alkol yasağı getirildi. Diyet olarak ise süt ve zerzevat yüklü beslenme önerildi. Lakin 4 Haziran’dan itibaren, sigarayı bırakmanın tesiriyle başında yük hisseden hastaya günde 6 sigara ve 3 fincan kahveye müsaade verildi.”
İKİ SEFER TEKRARLADI
1927 tarihli müşahede raporunda ise hekimlerin Atatürk için kullandıkları tabirler şöyle: “Hasta 46 yaşında olup, iki hafta evvel göğüs ortasında başlayıp sol kola yayılan şiddetli ağrı yaşadı ve bu ağrı iki kere tekrar etti. Aile hikayesinde, babası genç yaşta ani hastalıktan, annesi ise 65 yaşında kronik aortit sonucu kalp yetmezliğinden ölmüştür. Çok sigara kullanımı ve tertipli alkol tüketimi mevcuttur. Son 9 yıldır ağır fizikî ve zihinsel yorgunluk şikayeti bulunmaktadır.”
