Ahmet Hakan petrol koklayınca gündem oldu: Ölüm kokusu benzen
Ahmet Hakan’ın canlı yayında ‘Gabar Petrolü’nü koklaması izleyenler için dikkat çeken anlardan biriydi. Pekala, akaryakıt koklamak, ne kadar sağlıklı bir davranış?
Türkiye’de 13 bini aşkın akaryakıt istasyonu bulunuyor. Avrupa’nın en büyük 3. bayi ağına sahip olunan ülkede yılda yaklaşık 35 milyon tonluk akaryakıt satışı gerçekleşiyor. 150 bin akaryakıt çalışanı olduğu iddia edilen dalda, mesai müddeti ise 12 saat olarak kaydediliyor.
Ozan Ekiz’in haberine nazaran, istasyonlarda çalışanların maruz kaldıkları kimyasallar ve bunların sıhhat üzerine tesiri de epey riskli. Buna nazaran, akaryakıt istasyonu çalışanları benzen, toluen, etilbenzen, ksilen, karbonmonoksit, karbondioksit üzere ziyanlı unsurları soluyorlar.
ÖLÜM KOKUSU BENZEN
Petrol eserlerinde doğal olarak bulunan benzen, kişinin bedenine ziyan veren hususlardan yalnızca biri… Benzene kısa müddette ve yüksek dozda maruz kalınması halinde uyku hali, yorgunluk, baş ağrısı, şuur bulanıklığı, istikrar bozukluğu meydana gelebilir. Öte yandan Milletlerarası Kanser Araştırma Ajansı’nın yaptığı çalışmaya nazaran de benzene maruz kalmanın lösemiye neden olduğu ortaya kondu.
NEŞE VE AGRESYON BİR ORTADA TOLUEN
Toluen, akaryakıtın karıştırılmasında çözücü olarak kullanılan bir husus. Kanserojenik tesiri olmayan toluene düşük dozda maruz kalındığında neşelenme, kendini yeterli hissetme; orta dozda algı bozuklukları, halüsinasyonlar, hezeyanlar, agresif; yüksek dozda ise istikrar kaybı, konuşma bozuklukları, dalgınlık ve nöbetlerin görülebileceği kaydediliyor.
EGZOZDAN ÇIKAN ZEHİR: KARBONMONOKSİT
Egzoz gazlarından epeyce fazla bir formda yayılan karbonmonoksit ise hayli zehirli. Solunması halinde hücrelerin oksijensiz kalmasına sebep olan bu gaz; baş ağrısı ve dönmesine, bayılma ve komaya yol açıyor.
90 ÇALIŞANDA GÖRÜLDÜ
Yurt dışında yapılan bir çalışmaya nazaran 151 çalışanın 90’ında baş ağrısı, baş dönmesi, bitkinlik, yorgunluk, kaşıntılı cilt, kırmızı döküntü, kabarcıklar, burun tıkanıklığı ve boğaz ağrısı, boğaz kuruluğu semptomunun görüldüğü kaydediliyor.
“KESİN OLMASA DA DNA’DA BOZULMALAR OLABİLİR”
Konuyla ilgili konuşan Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı’nda Araştırma Vazifelisi olan Aylin Elkama akaryakıt buharlarının tesirlerini anlattı.
Elkama, “Uzun müddet akaryakıt buharına maruz kalan çalışanlarda birtakım hudut sistemi tesirleri görülmüştür. Baş ağrısı, yorgunluk, uykusuzluk sorunları, hafıza kaybı ve genel halsizlik şikâyetleri bildirilmiştir. Akaryakıt istasyonu çalışanlarıyla ilgili öteki bir çalışmada, görsel bellek ve algının, psikomotor rahatsızlıkların ve görsel motor öğrenme yeteneğinin kıymetli ölçüde etkilendiği gösterilmiştir. Akaryakıta bir yıldan fazla maruz kalan emekçilerde, daha kısa müddetli maruz kalan personellere kıyasla daha düşük görsel bellek ve zihinsel kapasite tespit edilmiştir” dedi.
“SICAK YERLERDE MARUZİYET DAHA FAZLA”
Elkama, akaryakıt istasyonlarındaki maruziyetin ve tesirinin hava sıcaklığına nazaran değişebildiğinin altını çizerek, “Yapılan araştırmalar, akaryakıt istasyonu çalışanlarının maruziyet riskinin, yüksek ortam sıcaklıklarında ve bilhassa tropik ülkelerde akaryakıtın buharlaşmasındaki artış nedeniyle daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu ülkelerde, akaryakıt istasyonu çalışanlarının ortalama sıcaklığın 30°C’nin altında olduğu başka ülkelere kıyasla muhtemelen daha fazla akaryakıt buharı soluduğu varsayılmaktadır” tabirlerini kullandı.
OLUMSUZ TESİRLERİ EN AZA İNDİRGEMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Elkama, Türkiye’de akaryakıt istasyonu çalışanlarının daha az ziyan görmesi için neler yapılabileceğini şu sözlerle sıraladı;
“Modern kurşunsuz akaryakıtların daha düşük ölçülerde benzen ve kurşun içermesi nedeniyle insan sıhhati için daha az risk oluşturduğu doğrudur, fakat akaryakıtın potansiyel genotoksisitesi ile ilgili sorun hala netlik kazanmamıştır. Akaryakıtın formülasyonunda, üretim süreçlerinde ve dağıtım yollarında daha fazla değişiklik yapılmasıyla, insan ve personel sıhhati ve etraf için daha düşük risk düzeyleri mümkün olabilir”
HANGİ TEDBİRLER ALINMALI?
Elkama son olarak emekçilerin ve şirketlerin alabileceği tedbirleri de şöyle anlattı;
“Çalışanların potansiyel olarak tehlikeli atmosfer şartlarına maruz kalmalarını azaltmak yahut ortadan kaldırmak ismine, self-servis süreci başlatılabilir yahut yakıt ikmali sırasında buhar geri kazanım teknolojilerinin kullanımı mecburî tutulabilir. Akaryakıt istasyonu çalışanlarının eğitilmesi, iş uygulamalarının güzelleştirilmesi ve maruziyetten kaçınma tekniklerini içeren idari denetimler ve uygulamalar tavsiye edilebilir.
Ayrıca, mesleksel kimyasallara maruziyetin periyodik olarak izlenmesi, maruziyet kıymetlerinin milletlerarası müsaade verilen sonlara uygun hale getirilmesi ve maske ve eldiven üzere şahsî esirgeyici ekipmanların uygulanmasını içeren güvenlik tedbirlerinin alınması önerilmektedir. Sıhhat sürveyansı çalışma hayatı bittikten sonra devam ettirilmelidir. AB’de ve ABD’nin Kaliforniya üzere birtakım eyaletlerinde 2035 yılından itibaren petrol bazlı yakıtla çalışan yani dizel ve akaryakıtlı motorlara sahip yeni araçların satışının durdurulacağı ve elektrikli, biyoyakıtla çalışan araçlara geçileceği planlanmaktadır. Bu sisteme geçildiği takdirde akaryakıt istasyonlarında çalışanlardaki maruziyete bağlı risk elbette azalacaktır”
