“ABD demokrasisi Trump’tan sağ kurtulabilecek mi”
Emeritus İktisat Profesörü Koichi Hamada’nın ‘ABD Demokrasisi Trump’tan sağ kurtulabilecek mi’ başlıklı yazısı şöyle:
“Donald Trump, yirmi yıldır halk oylamasını kazanan birinci Cumhuriyetçi lider… Bu muvaffakiyet, Amerika Birleşik Devletleri’nin şu anda karşı karşıya olduğu demokrasi krizini hem vurguluyor hem de karmaşıklaştırıyor. Lakin Trump’ın yetkisi sav ettiği kadar güçlü değil ve otokrasi kaçınılmaz bir sonuç değil.
Donald Trump’ın Amerika’nın 47. başkanı olarak göreve başlaması birçok açıdan tarihi olacak. Amerika’nın en yaşlı başkanı olacak. Hüküm giymiş birinci Lider olacak. Ve yirmi yıldır halk oylamasını kazanan birinci Cumhuriyetçi lider olacak. Bu muvaffakiyet, Amerika Birleşik Devletleri’nin şu anda karşı karşıya olduğu demokrasi krizini hem vurguluyor hem de karmaşıklaştırıyor.
George W. Bush’un 2004’te John Kerry’yi yaklaşık üç milyon oyla yenmesinden bu yana, Cumhuriyetçi liderler, daha az nüfusa sahip eyaletlerdeki seçmenlerin etkisini artıran Seçim Kurulu sayesinde kazandı. Bu eyaletlerin birden fazla Cumhuriyetçi eğilimli ve partinin lider adaylarına değerli bir avantaj sağlıyor. Buna, Hillary Clinton’dan yaklaşık üç milyon daha az oy almasına karşın 2016’da kazanan Trump da dahil.
Ancak 2020’de bu Seçim Kurulu avantajı kâfi değildi. 81 milyondan fazla oyla (ABD tarihindeki en yüksek sayı) Lider Joe Biden, Trump’ı yedi milyon oyla geride bıraktı. Lakin bu sefer Trump, Kamala Harris’in 75 milyonuna kıyasla 77 milyondan fazla oy aldı. İki milyon oyluk fark ezici bir zafere yakın bir şey olmasa da, Trump ve takımı sonuçları büyük bir zafer ve Amerika’yı dönüştürmek için güçlü bir yetki olarak sundu. Trump’ın zaferi büyük ölçüde, tüm başarılı demagoglarla paylaştığı, seçmenlerde yankı uyandıran bir sorunu belirleme, onları bunun düşündüklerinden daha büyük bir sorun olduğuna ikna etme ve akabinde tıpkı anda hem kolay hem de belgisiz “çözümler” sunma konusundaki doğaüstü yeteneğine atfedilebilir.
SEÇMENLER GÖÇTEN Mİ KORKUYOR
Trump, 2016’da bunu yapmak için tesirli bir plan olmadan “Duvarı inşa edin!” sloganları attı, hatta Meksika ile ABD sonuna hiçbir vakit inşa edilmeyen bir duvarın yasadışı göçü nasıl çözeceğini bile göstermedi. 2024’te, lojistik, ekonomik ve toplumsal sonuçları hafifletme yahut insan hakları ihlallerini tedbire konusunda çok az detay verirken “Amerikan tarihinin en büyük hudut dışı operasyonunu” vaat etti. Sorguladığınızda elde ettiğiniz tek şey evraksız göçmenler için şişirilmiş bir sayı ve “evcil hayvanları yiyen” “suçlular” hakkında nutuklar…
SEÇMENLER EKONOMİK KRİZDE Mİ
Bunun cevabı kolay: Biden’ı suçlayın. 2019’un sonlarında ABD iktisadı nispeten âlâ gidiyordu ve Trump’ın vergi kesintileri ve düzenlemelerinin işe yaradığı izlenimini veriyordu. Lakin 2020’de iktisat tabana vurdu: Nisan ve Haziran ortasında ABD GSYİH’si bir evvelki çeyreğe kıyasla yaklaşık %30 düştü. Elbette KOVID-19 krizi çöküşe neden oldu lakin Trump’ın reaksiyonu -ya da tepkisizliği- elbet bunu daha da kötüleştirdi.
Trump, başından itibaren salgının ciddiyetini küçümsedi ve bunun halk sıhhati açısından önemli sonuçları oldu. Bu nedenle, Biden lider olduğunda, temizlemesi gereken büyük bir karmaşa vardı. Halk sıhhati üzerindeki olumsuz tesirleri sınırlamak için, idaresi maske ve aşı zorunluluğunu ve bulaşmayı önlemeyi amaçlayan öbür ispata dayalı tedbirleri destekledi. Ekonomik toparlanmayı hızlandırmak ve insanların gelirlerini desteklemek için de cüretkar bir mali teşvik programı başlattı.
Bu tıp harcamalar, tedarik zinciri kesintileri ve öbür faktörlerle birlikte enflasyonda bir artışa katkıda bulundu. Enflasyon o vakitten beri denetim altına alınmış olsa da ve ABD Merkez Bankası artık faiz oranlarını düşürse de, fiyatlar yüksek kalmaya devam ediyor. Sıradan seçmenler için, enflasyonun global bir olgu olması ve ABD’nin emsallerinden daha düzgün performans göstermesi pek bir şey söz etmiyordu. Değerli olan tek şey, Biden periyodunda ömür standartlarının güzelleşip iyileşmediğiydi ve birden fazla kişi için karşılık hayırdı.
Elbette, Trump’ın rakipleri – evvel Biden ve akabinde onun yerine geçen Lider Yardımcısı Harris – sicillerini tesirli bir halde savunmadılar. Göçü yönetmek yahut duyulmadıklarını ve korunmadıklarını hisseden personel sınıfı seçmenlerle temas kurmak için ikna edici bir plan sunamadılar. Demokratlar iklimle ilgili projelere büyük kamu yatırımları içeren karmaşık endüstriyel stratejiler öne sürerken Trump yalnızca “Gümrük vergileri!” diye bağırdı. Bu gümrük vergilerinin ABD tüketicileri için fiyatları artıracağını boş verin; her şeyi düzelteceklerini söyledi ve bu çaresiz seçmenler için kafiydi.
Yaklaşık üç yıldır Amerikalıların Ukrayna’ya giden görünüşte büyük ölçüde yardıma dair haberler görmesi yardımcı olmadı ve birçok kişi bu paranın neden hayatlarını düzgünleştirmeye gitmediğini merak etti. Biden ve Harris Ukrayna’yı süresiz olarak destekleme kelamı verirken Trump savaşı bir günde bitireceğini ilan etti. Bu ortada Demokratlar, İsrail’in Gazze’de Hamas’a karşı savaşını hevesle destekleyerek birçok genç Amerikalıyı yabancılaştırdı ve bu da tarihi boyutlarda bir insani felakete yol açtı.
Trump’ın zaferi, otokrasiye gerçek bir gidişin yerini hazırladı. Lakin Amerikalılar demokrasilerinin çöküşüne razı olmak zorunda değil. ABD’nin, sonuçta, çok ileri gittiklerinde tehlikeli siyasi projelerden vazgeçme konusunda uzun bir geçmişi var (McCarthycilik bunun bir örneği). Ve Trump’ın son seçimde rakibini yalnızca yüzde 1,5 puanla yendiği gereğince sık söylenemez.
Siyasi teorisyen Francis Fukuyama’nın Soğuk Savaş’ın sona ermesinin “tarihin sonuna” ulaştığımız manasına geldiği tarafındaki ünlü açıklamasının bilakis, demokrasiyi savunma işi asla bitmez. Amerikalılar ilgisizliğe müsaade verirlerse, kendilerini, merhum Samuel P. Huntington’ın Soğuk Savaş sonrası otopsi raporunun medeniyetler ortası çatışmaya ve onlarca yıldır nispi dünya barışını destekleyen memleketler arası tertibin çöküşüne yol açabileceği konusunda uyardığı, demokratik olmayan bir toplumda yaşarken bulabilirler”
Çeviri
