Gözlerden kaçan detay: Oyuncak tehlikesi
Türkiye’de artık çocukların en temel cümbüş ve gelişim aracı olan oyuncak bile lüks hale geldi. Pandemide üretim ve ihracatta altın çağını yaşayan dal, bugün artan güç, personellik ve kira maliyetleriyle ayakta kalmakta zorlanıyor. Yüksek vergi oranları fiyatları uçururken, piyasada Çin mallarının tartısı süratle artıyor. Yerli üretici nefes alamazken, çocukların oyuncağa erişimi her geçen gün daha da imkânsızlaşıyor.
Bir vatandaşın Odatv’ye gönderdiği oyuncuk fiyatları da tabloyu gözler önüne serdi. Çocukların çok sevdiği ağlayan, konuşan bebeğin fiyatı 1 Ekim 2024’te 395 TL’den internette satışa sunulurken, bugünkü fiyatı 629 lira 90 kuruşa çıktı. Artış yüzdesi yaklaşık yüzde 60 oldu.
Yine çocukların çok sevdiği niloya bebeğin oyuncağı 6 Ocak 2025 tarihinde 129 lira 90 kuruştan satılırken, bugün yüzde 130 artışla 299 TL’den erişilebiliyor.
Peluş bir oyuncağın fiyatı da 5 Ekim 2024 tarihinde 404 lira 50 kuruş iken bugünkü fiyatı yüzde 135 artışla 949 lira 78 kuruşa yükseldi.
Aileler, rekor fiyat artışları nedeniyle oyuncakta tasarruf yapmaya gittiği lisana getirdi.
‘YENİ VERGİ DÜZENLEMESİ YAPILMALI’
Odatv’ye açıklama yapan Oyuncakçılar Derneği (OYDER) Başkanı Raşit Akar, Çin menşeli oyuncakların Türkiye’ye girişinin arttığını ve yerli üreticiyi zorladığını belirtti.
Oyuncakta kimi aksamların Türkiye’de üretilmemesine rağmen yüksek vergilere tabi olduğunun altını çizen Akar, şöyle devam etti: “Üründen esere değişmekle birlikte KDV dahil edilince ortalama yüzde 85 vergi var. Birtakım eserler de bu oran yüzde 200’e kadar çıkıyor. Oyuncak bir temel tüketim malıdır fakat lüks oldu. Çocukların el motor kuvvetinin gelişmesine katkı sağlayan eğitici bir tarafı var. Lakin oyuncak maalesef çok kıymetli oldu. Biz oyuncağın temel muhtaçlık olarak görülmesini istiyoruz. Bunun için yeni bir vergi düzenlemesi lazım. Ailelerin çocuklarına oyuncağı erişebilir fiyatlardan alması gerekiyor.”
İTHALAT CAZİPLEŞTİ
Pandemi sürecinde yerli üreticilerin altın çağını yaşadığına dikkat çeken Akar, “Üreticilerimiz, ihracatta ağır talepler aldı, önemli yatırımlar yaptı. Fakat elektrik, doğal gaz, personellik ve kira maliyetlerini süratle artması, bu süreçte yükselen enflasyon karşısında döviz kurunun paralel seyretmemesi rekabetçiliğimizi olumsuz etkiledi. Üretici sıkıntı durumda kaldı” dedi.
Türkiye’deki maliyetlerin artması ve navlunun düşmesinin Çin lehine olduğunu kaydeden Akar, “Çin’in eser çeşitliliği avantajı da var. Tüm bu gelişmeler ithalatı tekrar cazip hale getirdi. Birtakım müşteriler fiyat tutturamadığımız ve değerli kaldığımız için sipariş vermeyi düşünmüyor. Dalda yatırımlar büsbütün durdu. Günü kurtaran kendini karlı görüyor” diye konuştu.
İTHALAT ARTIYOR, AÇIK BÜYÜYOR
Türkiye’de tüketim malları ithalatı her yıl artış göstermeye devam ediyor. Üreticilerin artan maliyetler nedeniyle fiyat tutturmakta zorlanması ve üretimde kullanılan birtakım ithal girdilerdeki yüksek vergiler, ithalata yönelimi artırıyor. TÜİK datalarına nazaran, tüketim malları kümesinde ithalat bu yılın birinci 7 ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 14,4 artarak 34,8 milyar dolara ulaştı.
Bir evvelki yıl da tablo farklı değildi. 2023’te 26,3 milyar dolar olan tüketim malları ithalatı, 2024’te yüzde 15,7 artışla 30,4 milyar dolara yükselmişti.
Oyuncak bölümünün ihracat ve ithalat sayıları da dış ticaretteki dengesizliği gözler önüne seriyor. 2021 yılında 70 milyon dolar olan ihracat, 2024’te yalnızca 82 milyon dolara yükselebildi. Buna rağmen ithalat tıpkı periyotta 137 milyon dolardan 240 milyon dolara çıkarak neredeyse ikiye katlandı.
2025’in Ocak-Temmuz periyodunda ise tablo daha da çarpıcı hale geldi. İhracat 42 milyon dolarda kalırken, ithalat 191 milyon dolara ulaştı. Böylelikle yalnızca yedi ayda yaklaşık 150 milyon dolarlık dış ticaret açığı oluştu.
