Suriye Alevileri için 151 akademisyenden ortak bildiri: ‘Katliam dursun’

“Bir yandan ülkemizde de her daim tehdit altında yaşayan ve ağır ayrımcılığa uğrayan Alevi yurttaşlarımızın yanında olan bizler, tüm dünyada barışın, eşitliğin, demokratik bir ömrün, beşerden, tabiattan ve toplumdan yana bilimin savunucuları ve üreticileri sıfatıyla, Suriye’de yaşanmakta olan gelişmeleri büyük bir telaşla takip etmekteyiz.

Bu telaşımız aslında Suriye’de çatışmaların başladığı 2011 tarihinden beri işlenen ağır hak ihlallerinin ortasında Alevilere yönelik işlenen kabahatlerin, tüm öbür halklara yönelik işlenenlerin ortasında adeta en görünmez kılınan ihlaller olmasından kaynaklanmaktadır. Suriye’de olanlara dair ülkemizdeki ve dünyadaki bu tehlikeli suskunluk ülkemizdeki Alevi toplumunun tedirginliğini tamamen artırmakta ve hayat teminatını ağır biçimde zedelemektedir.

Ana akım medyada Suriye’de özgürlükçü ve demokratik bir siyasi yapının inşasının gerçekleştiği sav ediliyor. Bu iddiayı hiçbir halde inandırıcı bulmuyoruz. Gerçekte olanlar, muktedir güçlerin telaffuzundan farklı ve çok daha korku vericidir.

Son aylarda, BM İnsan Hakları Kurulu’nun 11 Ağustos 2025 tarihli raporunda (A/HRC/59/CRP.4) kayıt altına alındığı üzere, Suriye’nin kıyı ve batı merkez bölgelerinde, bilhassa Alevi topluluklarının ağır yaşadığı yerlerde geniş çaplı ve sistematik insan hakları ihlalleri gerçekleşmiştir. Rapor, sivillere yönelik bu ihlallerin şu anki orta hükümetin buyruğu çerçevesinde işlendiğini belirtmektedir.

Bu ihlaller ortasında; taammüden öldürme, azap, kaçırma, yargısız infaz, dini/mezhepsel temelde aşağılama, ölülerin teşhiri, yağma, mal varlığı ve tarım alanlarının yakılması, sıhhat tesislerine hücum üzere, memleketler arası insancıl hukuk kapsamında savaş hataları olarak değerlendirilebilecek aksiyonlar bulunmaktadır.

Mart 2025’te Alevilere yönelik yapılan katliamlar sırasında yaklaşık 1.400 Alevi öldürülmüş, bunların çoğunluğu sivil, yaklaşık 100’ü bayan olmuştur. Yalnızca birkaç gün içinde gerçekleşen bu hücumlar, Banyas, al-Muhtariya, al-Haffa üzere yerleşim yerlerinde toplu infazlar, cesetlerin parçalanması ve toplumsal medyada teşhiri üzere insanlık dışı sistemler ile hafızalara kazınmıştır.

BM raporu, süreksiz hükümetin bu ihlalleri ‘devlet politikası’ kapsamında planladığına dair delil bulunmadığını, lakin hükümetin denetimi altındaki birtakım güvenlik ünitelerinin ve onlara yakın sivillerin bu cürümleri işlediğini ve hükümetin gerekli tedbire ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmediğini vurgulamaktadır. Halbuki alandan gelen bilgiler hem katledilen-kaçırılan kişi sayısının çok daha yüksek olduğuna hem de bu katliamlarda süreksiz hükümet durumundaki HTŞ güçlerinin sorumluluğuna işaret etmektedir.

Örneğin, ‘Human Rights and Humanitarian Follow-up Committee (Syria)’nın 23 Mart 2025 tarihli raporuna nazaran, toplu katliamların ağırlaştığı 7- 9 Mart tarihlerinde, 2200’ün üzerinde sivil Alevi katledilmiştir:

‘İlk üç gün içinde 25 katliam gerçekleşti ve bu olaylar evraklarla kayıt altına alındı. Ayrıyeten 811 görüntü çekildi ve 2.246 kurbanın ismi doğrulandı. Kurbanların birden fazla gençti; lakin yaşlılar, çocuklar ve bayanlar da bulunuyordu. Hepsi sadece Alevi mezhebine mensup oldukları için maksat alınmıştı. Başka mezheplerden 42 kişi de bu sivil insanlara sempati gösterdikleri ve onları müdafaaya çalıştıkları için öldürüldü.’ (Human Rights and Humanitarian Follow-up Committee (Syria), Who sows hatred, reaps mass murder. Genocide on the Syrian coast – Preliminary report, 23.03.2025.)

Mevcut siyasi istikrarsızlık, terör ve şiddet ortamında Alevilerin durumu daha da özgül ve hassastır. Siyasi baskı, mezhepçilik ve kaygı ikliminde topluluğun kendisine yapılan atakları açıkça söz etme kanallarının sonlu olduğunu görüyoruz. Ayrıyeten, eski rejimin şiddet karnesi bu topluluğa mâl edilmeye çalışılmaktadır. Açık katliamların yanı sıra, vakte yayılan ve örtülü metotlarla yürütülen bir yok etme siyaseti da kelam hususudur: İşsiz ve gelirsiz bırakma yoluyla açlığa ve sefalete mahkûm etme, zorla göç ettirme, tarım toprakları ve ormanların yakılması, kaçırma, azap, yargısız infaz ve kutsal yerlere taarruzlar bu siyasetin kesimleridir.

Tüm bunların yanı sıra, meslektaşlarımıza yönelik baskı ve tehditleri de şiddetle kınıyor, tüm milletlerarası akademik topluluğun dikkatine getiriyoruz. Bilim insanlarının tekrar gayede olduğunu görmek telaş vericidir. Aylar evvel kaçırılan ve kendisinden bir daha haber alınamayan Hums Üniversitesi mensubu Dr. Racha el-Ali’nin durumundan derin tasa duyuyor, kendisinin güvenliğinin derhal sağlanmasını talep ediyoruz.

Ayrıca, bilim dünyasının değerli isimlerinden Kimyager Dr. Hassan İbrahim, Ocak 2025’te iş yerinden ayrıldıktan sonra kaçırılmış, beş gün sonra Şam’ın kırsalında başından vurulmuş olarak bulunmuştur.

Mikrobiyoloji alanında, bilhassa antibiyotik direnci ve halk sıhhati bahislerinde kıymetli katkılar sunmuş bir bilim bayanı olarak örnek bir figür olan Dr. Zahra Hemsiya ise, Aralık 2024’te Şam’daki konutunda gece saatlerinde düzenlenen silahlı baskında hayatını kaybetmiştir (Suriye’de Alevi Soykırımı Belgesi, Ehlen).

Bu hadiseler, Suriye’de akademik özgürlüğün, fikir ve söz hürriyetinin de gaye alındığının somut göstergeleridir ve bizler meslektaşlarımıza yönelik bu kıyımların da takipçisi olacağız.

Uluslararası toplumu, Suriye’deki yeni rejimle birlikte ağır maksat altında bulunan Alevi halkının sesinin ve taleplerinin duyulabileceği temel hak ve özgürlüklere dayanan bir politik atmosferin oluşmasına, Suriye’deki tüm halkların eşit haklara sahip olduğu gerçek bir demokrasi ve özgürlük ortamının inşasına katkı sunmaya davet ediyoruz”

Adnan Şahin, Maliye; Ahmet Bülent Özer, İktisat; Albert Ali Salah, Bilgisayar Mühendisliği; Ali Çeliksöz, Mikrobiyoloji-Parazitoloji; Ali Haydar Konca, Hukuk; Alpar Sevgen, Fizik; Alper Açık, Psikoloji; Aslı Kayhan, Sosyoloji; Aslı Odman, Toplumsal Bilimler; Aslı Takanay, Çeviribilim; Aslı Telli, Medya ve İrtibat Çalışmaları; Atilla Göktürk, Kamu İdaresi; Aydın Gelmez, İdeoloji; Aydın Örnek, İktisat; Aydoğan Kars, İslam Çalışmaları; Ayfer Karakaya-Stump, Tarih; Ayşe Gözen, İktisat; Ayşe Gül Yılgör, İşletme; Ayşe Serdar, Sosyoloji; Barış Ünlü, Sosyoloji; Barış Yapışkan, Fizik; Başak Demir, Sosyoloji; Bediz Yılmaz, Sosyoloji, Tarım; Bedriye Poyraz, Bağlantı Sosyolojisi; Beyza Üstün, Etraf Teknolojisi, Ekoloji Politik; Birgül Kutan, Toplumsal Bilimler; Can Candan, Sinema ve Medya Çalışmaları; Celil Kaya, Memleketler arası Alakalar; Cem Özatalay, Sosyoloji; Cem Terzi, Genel Cerrahi; Cemre Okumuş, Sinema Çalışmaları; Cengiz Arın, Siyaset Bilimi; Cihan Ziya Tuğal, Sosyoloji; Demet Bolat, Sosyoloji; Deniz Mardin, Halk Sıhhati; Deniz Yonucu, Sosyoloji; Derya Keskin, Çalışma Sosyolojisi; Didem Dayı, Görsel Bağlantı Tasarımı; Dilşa Deniz, Antropoloji; E. Ahmet Tonak, İktisat; Ece Algan, İrtibat Bilimleri; Ecehan Balta, Siyaset Bilimi; Elif Sandal Önal, Siyaset Bilimi, Toplumsal Psikoloji; Emrah Günok, İdeoloji; Engin Karaman, Data Bilimi; Eren Paydaş, Hukuk; Ergün Özgür, Göç ve Mülteci Çalışmaları; Erkan Muniroğlu, Maliye; Esin Gülsen, Siyaset Bilimi; Esra Ergüzeloğlu, Kamu İdaresi; Esra Mungan, Psikoloji; Aksiyon Çamuroğlu Çiğ, Medya ve Bağlantı Çalışmaları; Fatma Gök, Eğitim Bilimleri; Feryal Saygılıgil, Sosyoloji; Fikret Obura, İktisat ve Yakın Tarih; Fırat Karçal, Toplumsal Hizmet; Gençay Gürsoy, Nöroloji; Gülhan Türkay, Veteriner Hekimliği; Hacer Ansel, Bilim, Teknoloji ve Toplum; Hakan Altun, Tiyatro; Hakan Gürvit, Nöroloji; Hakan Mertcan, Hukuk; Halil İbrahim Yenigün, Siyaset Bilimi; Hasan Şahintürk, Tiyatro; Haydar Durak, Patoloji; Heysem Kaya, Bilgisayar Bilimleri; Işıl Ünal, Eğitim Bilimleri; İlker Cörüt, Milliyetçilik Çalışmaları; İsmail Kaplan, Pedagoji; Kenan Engin, Ziraat, Orman ve Su Eserleri; Koray Sakarya, Etraf Bilimleri; Kuban Altınel, Sanayi Mühendisliği; Kumru Toktamış, Siyaset Sosyolojisi; Kuvvet Lordoğlu, Çalışma İktisadı; Latife Akyüz, Sosyoloji; Leyla Şimşek-Rathke, Sosyoloji; Lütfiye Bozdağ, Hoş Sanatlar; Mahmut Ağbaht, Dilbilim; Mehmet Rauf Kesici, Toplumsal Siyaset ve İş İktisadı; Mehmet Türkay, İktisat; Mehmet Uğur, İktisat; Mehmet Zencir, Halk Sıhhati; Mehtap Tosun, Sosyoloji; Melahat Kutun, Siyaset Bilimi; Melih Kırlıdoğ, Bilgisayar Mühendisliği; Meral Camcı, Çeviribilim; Meryem Koray, Çalışma İktisadı; Mesut Coşkun, Matematik; Metin Altıok, İktisat; Murat Büyükyılmaz, İktisat ve Bağlantı; Murat Özyüksel, Tarih; Mustafa Kemal Coşkun, Sosyoloji; Mustafa Şener, Siyaset Bilimi; Muzaffer Kaya, Sosyoloji; Nermin Biter, Biyoloji; Sevinç Özgen, Sosyoloji; Nihan Aksakallı, Oral Patoloji; Nil Mutluer, Mukayeseli Cinsiyet Çalışmaları; Nilgün Fazilet, İktisat; Nilgün Toker, İdeoloji; Işık Bekata Mardin, İşletme, İstatistik; Onur Aytaç, Sinema ve Medya Çalışmaları; Onur Hamzaoğlu, Halk Sıhhati; Orhan Kaya, Psikoloji; Öget Öktem Tanör, Nöropsikoloji; Özgür Müftüoğlu, Çalışma İktisadı ve Toplumsal Siyaset; Hasret Altıok, Milletlerarası Çalışmalar, Bayan ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları; Hasret Köseoğlu Örnek, Halk Sıhhati Hemşireliği; Hasret Özkan, Halk Sıhhati; Ramazan Kurt, İdeoloji; Rana Gürbüz, İktisat; Rezan Tuncay, Nöroloji; Rıfat Okçabol, Eğitim Bilimleri; Salih Can Açıksöz, Antropoloji; Savaş Ergül, İdeoloji; Seçil Dağtaş, Antropoloji; Seçkin Özsoy, Eğitim Bilimleri; Selim Çakmaklı, İktisat; Selim Eskiizmirliler, Sinirbilim; Selim Temo, Edebiyat; Sema Bayraktar, Bankacılık ve Finans; Serdar Başçetin, Bayan Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet; Sevil Çakır, Sosyoloji; Sevilay Çelenk, İrtibat; Sibel Özbudun, Toplumsal Kültürel Antropoloji; Sinan Araman, İktisat; Suzan Yazıcı, Gerontoloji; Şahika Yüksel, Ruh Sıhhati; Şahin Kapıkıran, Ruhsal İstişare; Şebnem Korur Fincancı, İsimli Tıp; Şebnem Oğuz, Siyaset Bilimi; Tahsin Yeşildere, Veteriner Hekimliği; Taner Özbenli, Nöroloji; Taylan Akgül, İktisat; Taylan Koç, Siyaset Bilimi; Tezcan Durna, Bağlantı; Tolga Merasim, İktisat; Tuna Altınel, Matematik; Uğur Kutay, Sinema; Ulaş Bayraktar, Kent ve Lokal İdareler; İdeal Güney, Sosyoloji; Ümit Biçer, İsimli Tıp; Veli Mert, Hoş Sanatlar; Yasemin Acar, Toplumsal Psikoloji; Yasemin Özgün, Siyaset Bilimi; Yücel Demirer, Siyaset Bilimi; Yüksel Akkaya, Toplumsal Siyaset; Zelal Beyaz Karçal, İktisat; Zeynep Kadirbeyoğlu, Siyaset Bilimi; Zeynep Tül Akbal Süalp, Sosyoloji ve Sinema; Zeynep Türkyılmaz, Tarih.