Temu’ya karşı hazırlık: Gümrüksüz alışveriş kaldırılıyor
Çin merkezli Temu ve Shein üzere platformların agresif büyümesi, ülkeleri vergisiz hudut ticaretinde adım atmaya zorluyor. Avrupa Birliği, 150 Euro muafiyet eşiğini kaldırmayı 2028’e kadar gündemine alırken, Türkiye’de de hükümete yakın kaynaklar 30 Euro’luk gümrüksüz online alışveriş limitinin sıfırlanmasına yönelik hazırlık yapıldığını belirtiyor. Uygulamanın hayata geçmesi durumunda online ticarete bahis esere sabit vergi uygulanmayıp, olağan ithalat rejimine dahil olacak.
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, bu durumda eserin cinsine nazaran gümrük vergisi hesaplanacak ve üzerine yüzde 20 KDV ve gerekiyorsa ÖTV eklenecek. Ayrıyeten gümrük sunum fiyatı ve damga vergisi üzere ek masrafl ar da doğacak. Yani 30 Euro üzerindeki alışverişlerde süreç daha karmaşık ve maliyetli hale gelecek. Hususla ilgili bir kaynak, “Konu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin de gündeminde. Çin kaynaklı e-ticaret sitelerinin Türkiye’ye satışları aylık 300 milyon doları geçti. Her gün 10 milyon dolar demek bu. Mevzuata muhalif eserler çok daha rahat bir biçimde giriyor. 30 Euro’luk limitin sıfırlanması ile ilgili çalışma devam ediyor. Bu mevzu ile ilgili her eser gümrük mevzuatına tabi olmalı. Bunun için Ticaret Bakanlığı yetkilileri çalışıyor. Tahammül edilecek tarafı kalmadı. Gelen her eser gümrük mevzuatına tabi olmalı” açıklamasında bulundu.
AB’DE 92 MİLYON KULLANICI
Temu başta olmak üzere yurtdışı menşeili online ticaret platformları Türkiye’nin yanı sıra dünyada birçok ülkede lokal oyuncuları tehdit eder duruma gelmişti. Bunun için de yeniden birçok ülke çeşitli tedbir aldı. Türkiye geride kalan devirde 150 Euro’luk limiti 30 Euro’ya düşürürken Endonezya, küçük işletmeleri korumak emeliyle Temu’yu app mağazalarından kaldırma kararı alarak erişimi engelledi. AB ise Türkiye’de hazırlığı yapıldığı üzere 2028’e kadar limiti sıfırlamayı planlıyor. Fransa bu tarihi çok daha erkene almak için baskı yapıyor. Ayrıyeten 150 Euro’ya kadar olan eserlerde direkt tüketiciye gönderilen paket başına 2 Euro, depoya gönderilenlerde ise 0,50 Euro süreç fiyatı getirilmesi konusu da gündemde. Temu’nun AB’de 92 milyon, Shein’in ise 130 milyondan fazla kullanıcısı olduğunu belirtiyor. 2024 yılında AB’ye 4,6 milyar dolarlık 150 Euro altı paket giriş yaptı. Bu sayı 2023’e nazaran iki katına, 2022’ye nazaran ise üç katına tekabül ediyor. Bunların yüzde 91’i Çin’den geldi.
TÜRKİYE’DE 29 MİLYON ZİYARETÇİ
Geçen yılın Temmuz ayında Türkiye’de yaklaşık 7 milyon erişimi gören Temu, Gemius Audience’a nazaran Temmuz 2025’te 29 milyon ziyaretçiye ulaştı. Bu Amazon Türkiye’nin kullanıcı sayısını geride bırakırken, Hepsiburada üzere oyuncuların kullanıcı sayısının ise yaklaşık yarısına erişen bir sayı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) datalarına nazaran de 2025 yılının birinci altı ayında e-ithalat geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 65 artarak 155 milyar 381 milyon TL’ye ulaştı. Bu alanda tüm vakitlerin rekoru kırılırken, tıpkı devirde yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan online harcamalar yani e-ihracat sırf yüzde 7,4 artarak 78 milyar TL’den 83 milyar TL’ye çıktı. Öte yandan tekrar Temu, başta çocuklar olmak üzere birçok kullanıcı da adeta bir toplumsal medya bağımlılığına yol açıyor. Yanı sıra elektronikten ayakkabıya, dokumadan zücaciyeye kadar birçok dal bu nedenle sıkıntı periyotlar geçiriyor.
TEMU’DA UCUZ ÜRÜNLER
Peki Temu’nun bu kadar ucuza eser satmasının nedenleri ardında birkaç kıymetli neden bulunuyor. Öncelikle şirket Çin merkezli olduğu için üretim ağını direkt platforma bağlayabiliyor. Aracıların devre dışı bırakılması sayesinde eserler direkt üreticiden tüketiciye ulaşıyor ve bu da maliyetleri önemli biçimde düşürüyor. Bunun yanında Temu’nun sahibi PDD Holdings, Çin pazarında milyonlarca üreticiyle kurduğu alakalar sayesinde ölçek avantajı elde ediyor. Bu ölçek, birtakım eserleri neredeyse maliyetine ya da ziyanına satmalarına imkân veriyor; zira hedef kısa vadede kâr değil, pazar hissesini süratle büyütmek.
Fiyatların düşük olmasının bir öbür nedeni de, vergi ve gümrük muafiyetleri. Avrupa Birliği’nde 150 Euro’nun altındaki, Türkiye’de ise 30 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi alınmıyor. Temu, küçük kıymetli paketler üzerinden bu muafiyetlerden yararlanarak pazara daha ucuz eser sokabiliyor. Ayrıyeten Çin devleti e-ihracatı stratejik bir alan olarak desteklediği için lojistik maliyetleri de düşük tutuluyor. Büyük hacimli gönderiler, devlet sübvansiyonları ve ucuz kargo muahedeleri sayesinde Temu, Avrupa ve ABD’ye çok düşük kargo bedelleriyle, hatta vakit zaman fiyatsız kargoyla eser gönderebiliyor. Bunlara ek olarak şirket, tüketici taleplerini anlık ölçen gelişmiş algoritmalar kullanıyor. Böylelikle hangi eserin hangi pazarda ne kadar satılabileceği evvelden kestirim ediliyor, stok maliyetleri azalıyor ve üretim riskleri düşüyor. Bütün bu faktörler birleştiğinde Temu’nun pazara çok düşük fiyatlarla eser sunabilmesi mümkün hale geliyor. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’de de temsilcilik açan Temu, lokal işletmeler ile çalışmaya başladı.
ONLİNE DIŞ TİCARET ZORLAŞACAK
Türkiye’de posta ve süratli kargo yoluyla yurtdışından yapılan alışverişlerde 30 Euro’ya kadar olan eserlere kolaylaştırılmış bir vergi sistemi uygulanıyor. Bu kapsamda Avrupa Birliği ülkelerinden gelen siparişlerde yüzde 30, AB dışından gelenlerde ise yüzde 60 oranında tek ve maktu bir gümrük vergisi tahsil ediliyor. Lakin alışveriş fiyatı 30 Euro’nun üzerine çıktığında bu kolaylaştırılmış sistem devre dışı kalıyor. Bu durumda olağan ithalat rejimi devreye giriyor ve eser çeşidine nazaran değişen gümrük vergisi oranları uygulanıyor. Ayrıyeten yüzde 20 KDV, eserin cinsine nazaran ÖTV ve gümrük süreçlerine ait çeşitli masraflar da ekleniyor. Yani 30 Euro üzerindeki alışverişlerde vergi oranı sabit değil; dokuma, elektronik ya da farklı eser kümelerinde farklı yükümlülükler doğuyor.
