Türkiye’nin KKM yükü 70 milyar dolar olabilir
Türkiye iktisadının en tartışmalı uygulamalarından Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) konusunda çarpıcı bir yazı yayımlayan eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, üç yılın bilançosunu çıkardı. Eğilmez, kendi blogunda yayımladığı “KKM’nin Maliyetinin Hesaplanması” başlıklı yazısında, sistemin resmi ve varsayımı sayılarla ülkeye 58,9 milyar dolarlık bir yük bindirdiğini ve toplam maliyetin 70 milyar doları bulabileceğini açıkladı.
Eğilmez, KKM’nin sadece bütçeye olan direkt yükünü değerlendirdiğini belirterek, “2022 yılında bütçeye maliyeti 92,5 milyar TL yani 5,6 milyar dolardı. 2023’ün birinci yedi ayında ise 59,5 milyar TL yani 3,1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle bütçe üzerinden yaklaşık 8,7 milyar dolarlık direkt yük oluştu” dedi.
Ancak Eğilmez’e nazaran KKM’nin en ağır faturası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na çıktı. 2023’te 818,2 milyar TL, 2024’te ise 700,4 milyar TL ziyan açıklayan Merkez Bankası’nın bu kayıplarının yaklaşık yüzde 90’ının KKM kaynaklı olduğunu iddia eden Eğilmez, “Bu hesaplamalarla KKM’nin Merkez Bankası’na maliyeti 2023 için 736,4 milyar TL, 2024 için ise 630,4 milyar TL olarak öngörülüyor. Üç yıllık maliyet 58,9 milyar dolara ulaşıyor. Sistem büsbütün tasfiye edildiğinde toplam yük 70 milyar doları bulabilir” tabirlerini kullandı.
“TÜRKİYE TARİHİNİN ÖNEMLİ İKTİSAT SİYASETİ KUSURLARINDAN BİRİ”
Eğilmez, paylaştığı hesaplara dolaylı maliyetlerin dahil edilmediğini de vurgulayarak, şunları söyledi: “KKM hesaplarından elde edilen gelirlerden vergi alınmaması, Merkez Bankası’nın ziyan nedeniyle Hazine’ye kâr transferinin durması ve kurumlar vergisi kayıpları hesaba katılmadığında bile maliyet bu düzeye ulaşıyor. Bu kalemler eklenince KKM’nin maliyeti daha da artacak. Enflasyonun yükseldiği bir ortamda faizi iki puan artırarak ne Hazine’ye ne Merkez Bankası’na yük bindirmeden çözülecek bir sorunu, muhtemelen 70 milyar dolarlık bir maliyetle çözmek, Türkiye tarihinin en önemli iktisat siyaseti yanılgılarından biri oldu.
“TÜRKİYE CARRY TRADE KISKACINA GİRDİ”
KKM sonrası devirde Türkiye’nin yeni bir tehlike ile karşı karşıya olduğunu belirten Eğilmez, carry trade uyarısı yaptı. “Türkiye, KKM’den çıkabilmek için faizi yükseltmek zorunda kaldı. Sistem başlarken siyaset faizi yüzde 19 idi ve yüzde 8,5’e kadar düştü. Enflasyonun çok altında verilen faizlerle krediler kullanıldı ve kimi şahıslar inanılmaz karlar elde etti. 2023 ortasından itibaren faizi yüzde 50’ye çıkarmak zorunda kaldık. An prestijiyle faiz yüzde 43 düzeyinde. Bu süreçle birlikte Türkiye carry trade kıskacına girdi. Yabancılar TL varlıklardan yüksek dolar bazlı kar elde ediyor ve bu da ülke için farklı bir maliyet yaratıyor. Bu maliyet KKM’den gelen yükten az olmayabilir” dedi.
“TARİHE GEÇECEK BİR FATURA”
Eğilmez yazısını, Türkiye’nin faizi düşük tutup KKM’ye sarılmasının hem Hazine’yi hem Merkez Bankası’nı ağır ziyana uğrattığını vurguladı. Eğilmez, “Bugün geldiğimiz noktada carry trade ile birlikte ülkenin sırtına bindirilen yükün tam boyutunu bilmiyoruz. Lakin KKM’nin maliyeti sadece sayılarla hudutlu değil. İtimat kaybı ve iktisat siyaseti inandırıcılığı açısından da tarihe geçecek bir fatura bu” tabirlerini kullandı.
