Aziz Nesin yarım asır önceden hicvetti: Futbolun karagözleri
Trendyol Süper Lig geri döndü, futbol yorumcuları mesaiye başladı. YouTube yayıncılığının kurumsallaşıp, televizyona baş tutmasıyla kıyasıya rekabet buraya da taşındı.
Öyle ki, kimi yorumcular bir YouTube’a transfer oluyor bir televizyona…
Talep çok olunca “en çok ben izleneyim” niyetiyle “sürreal” yorumlar da ekranları süslüyor.
Aziz Nesin’in 1968 yılında yazdığı tiyatro tipindeki “Üç Karagöz Oyunu”nda Karagöz’ün futbol antrenörlüğüne soyunması ise günümüz futbol yorumcularına ışık tutuyor adeta.
Kitaptaki “Karagöz’ün Antrenörlüğü” kısmı, klasik Karagöz-Hacivat diyaloglarını çağdaş bir bağlama taşıyarak futbol ve spor kültürü üzerinden toplumsal tenkitler yapıyor.
TEKNİK YÖNETİCİ KARAGÖZ NE KURALLARI BİLİR NE DE TEKNİĞİ
Oyunda Karagöz, alışıldık saf lakin halkın sesi olan tutumuyla hiçbir teknik bilgisi olmamasına karşın bu sefer teknik yöneticiliğe soyunuyor. Futbolun çok ilgi gördüğünü fark ederek kendini aniden futbol antrenörü ilan eden Karagöz, halbuki ne kuralları bilir ne de tekniği; lakin çok iddialıdır. Hacivat ise onun bilgisiz ancak argümanlı tavrını sorgulayan, daha akılcı bir karşı figür olarak çıkıyor. Hiçbir teknik bilgisi olmadan antrenörlük yapmak isteyen Karagöz, sporun yalnızca saha içiyle hudutlu kalmadığını; yöneticiler, taraftarlar, ve ekonomik alakalarla şekillendiğini hiciv yoluyla gözler önüne seriyor.
Aziz Nesin’in Karagöz’ü, günümüz futbol ekranlarındaki “çok bilen lakin aslında az bilen” yorumcuları hatırlatıyor: “Çok konuşmak, az bilmek, lakin halkın ilgisini çekmek.”
HANGİ TEMALAR İŞLENİYOR
Futbolun ticarileşmesi: Nesin, Karagöz’ün ağzından futbolun yalnızca oyun değil, birebir vakitte para ve çıkar bağlantılarıyla örülü bir bölüm haline geldiğini hicveder.
Liyakatsizlik: Karagöz’ün hiçbir şey bilmeden antrenörlük yapmak istemesi, liyakatsiz şahısların değerli misyonlara getirilişini sembolize eder.
Halkın futbola tutkusu: Oyunda, futbola olan büyük ilgi ve insanların bu tutkusu üzerinden politik ve toplumsal tenkitler yapılır. Halkın ilgisinin sömürülmesi ele alınır.
Sistem eleştirisi: Nesin, spor alanını bir metafor üzere kullanarak bürokrasi, siyaset ve toplumsal çıkar bağlantılarına göndermelerde bulunur.
Özetle, “Karagöz’ün Antrenörlüğü”, futbolun etrafında dönen ekonomik ve toplumsal çıkarları eleştirirken, birebir vakitte liyakatsizliğe ve halkın futbola olan çok ilgisine mizahi bir ayna tutuyor…
Sonunda Karagöz’ün antrenörlüğe hiç uygun olmadığı anlaşılsa da halkın sesi olarak söyledikleriyle futbolun ve sistemin bozuk taraflarını açığa çıkarmış olur.
KARAGÖZ VE GÜNÜMÜZ YORUMCULARI
Bilgisizlik ve büyük argüman: Karagöz hiçbir şey bilmeden “ben antrenörüm” diyordu; bugün de kimi televizyon yorumcuları taktik, kondisyon, istatistik bilmeden “şöyle oynasaydı kesin kazanırdı” diyebiliyor.
Yanlış anlamalar: Karagöz ofsaytı değişik yerlere çekiyordu; bugün de birtakım yorumcular VAR kararlarını ya da hakem kurallarını daima çarpıtarak anlatıyor.
“Bizim zamanımızda” nostaljisi: Karagöz futbolculara baklava–kebap öneriyordu; bugünkü yorumculardan kimileri da bilimsellik yerine nostaljik “bizim zamanımızda” laflarıyla konuşuyor.
Para ve idare eleştirisi: Karagöz “futbol alandan çok yöneticilerin işidir” diyordu; bugünkü yorumcular da birden fazla vakit alandaki oyundan çok başta yönetici hengameleri olmak üzere saha dışını konuşuyor.
Odatv.com
