Külliye’den ‘Terörsüz Türkiye’ için yeni öneri: ‘Geçiş süreci’ kanunu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, iktidarın “Terörsüz Türkiye” olarak isimlendirdiği yeni sürece ait kaleme aldığı yazısında, TBMM’de kurulan Ulusal Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Kurulu’nun geçiş sürecinin hukukuna dair bir perspektif oluşturması gerektiğini söyledi.

Uçum, mevcut kanunlara ekleme yapılması yerine, sürece uygun farklı ve özel bir “geçiş süreci kanunu” çıkarılmasının en isabetli tahlil olacağını belirtti.

“Terörsüz Türkiye’ye geçiş sürecinin hukuku!” başlıklı yazısında Mehmet Uçum, yeni düzenlemenin başka bir özel kanunla yapılması gerektiğini şu sözlerle vurguladı:

TBMM Ulusal Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun geçiş sürecinin hukukuna ait bir perspektif oluşturması gerektiği tabir ediliyor. Burada kast edilen kurulun kanun teklif taslağı hazırlaması değil, muhtemel kanun teklifi için temel hukuk siyasetini bir raporla ortaya koymasıdır.

Türkiye bu bahiste 2014 yılında çıkan 6551 sayılı kanunla bir deneyime sahip. Cumhuriyet tarihinde geçiş devirlerine has yapılmış diğer kanunlar da var.

6551 sayılı Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun terör örgütünün fesih ve silah bırakma şartlarını sağlamak içindi. Münasebetiyle yenilense dahi somut gereksinime tam uymaz. Bugün örgütün kendini feshettiği ve silahların yakılmasıyla silah bırakma etabına geçilen bir durum var. Bu duruma uygun yeni bir düzenleme yapılması çok daha hakikat bir yaklaşımdır.

Yeni düzenlemenin ilgili kanunlarda değişiklik ve eklemeler yoluyla yapılması ileri sürülebilir. Fakat genel kanunlar içinde özel düzenlemeler yapmak eşitlik tarafı dahil tüzel tartışma çıkarır. Bu yüzden mevcut duruma uygun farklı ve özel bir ‘geçiş süreci kanunu’ çıkarılması en isabetli tahlil olur.

GEÇİŞ SÜRECİ KANUNUNUN ÖZELLİKLERİ

Terörsüz Türkiye’ye yönelik toplumsal bütünleşme ile maddi ve formu ceza hukuku siyaseti geçiş sürecinin özelliklerine nazaran geliştirilmelidir. Buna nazaran kanuna ait hukuk siyaseti ögeleri şöyle sıralanabilir:

Teklik: Tüm muhtaçlıkları ilgili genel kanunlardan başka tek bir özel kanunla karşılamak, ek norm gerekirse bu kanuna ek yaparak ilerlemek bir çok açıdan hakikat bir hukuk siyasetidir.

Geçicilik: Geçiş sürecinde uygulanan ve sürecin bitmesiyle sona eren süreksiz bir kanun olmalıdır.

Hususilik: Kanun özel kanun olmalı yalnızca münfesih terör örgütünün faal ve takviye ögeleri olan bireyleri kapsamalıdır. Bu konu norm olarak net ve tartışmaya kapalı yazılmalıdır. Anayasal eşitlik unsuru birebir durumda olanlara birebir kuralları uygulamaktır. Farklı durumda olanlara farklı kurallar uygulanabilir. Bu nedenle münfesih terör örgütünün bu farklı durumunu dikkate alan özel bir kanun yapılması eşitlik unsuruna terslik teşkil etmez.

Özgünlük: Kanunun içeriği Türkiye’ye has çatışma tahlil modeli olan Terörsüz Türkiye amacının özgünlüğüne dayanmalıdır. Terörün kayıtsız, kuralsız ve pazarlıksız sona erdirilmesi, demokratik alanın genişletilmesi, dar kimlik siyasetlerinin bitmesi, her mecrada ülke ve toplum asıllı siyasetin hâkim olması ve demokrasinin güçlendirilmesi bu modelin ana karakteridir. Bu karaktere uygun özgün taraflar tüzel yaklaşımın da temelini oluşturur.

Kapsayıcılık: Kanun geçişte muhtaçlık duyulan tüm konuları içermelidir. Bu kapsamda toplumsal ve ekonomik hayata iştirak ve entegrasyon hukuku, ceza ve infaz hukuku ile toplumsal hukuk öne çıkan ana mevzular olur.

Mutabıklık: Geçiş sürecinin en değerli gereklerinden birisi de, olabildiğince geniş yahut kâfi toplumsal ve siyasal mutabakat sağlamaktır. Mutabakat konusunda kurul çalışmaları kıymetli imkanlar sunabilir.

GENEL İLKELER

Geçiş süreci kanununa ait genel prensipler iki başlıkta söz edilebilir.

Birincisi kanunun Anayasaya uygun olarak düzenlenmesi gereğidir. Anayasaya karşıtlık oluşturacak yaklaşımları zorlamak sonuçsuz kalır ve geçiş sürecine ziyan verir.

İkincisi geçiş süreci kanunu hazırlanırken Devlet, Ülke ve Millet hassasiyetlerine ve kırmızı çizgilere uygunluk temel bir kriter olarak dikkate alınmalıdır.

SONUÇ

Geçiş süreçleri hukukunun temel niteliği, geçişi muvaffakiyetle tamamlamak için gereken şartları düzenlemektir. Geçiş sürecinde genel talepler ve haklar değil kapsamdaki şahıslar için geçişi sağlayacak teknik ve pratik tüzel şartlar temeldir. Geçiş süreci bittiğinde bu bireylerin mevcut hak ve yükümlülük sistemine entegrasyonu gerçekleşir. Devamında ulusal demokrasiyi güçlendirecek, hak ve özgürlükleri geliştirecek çalışmalar gündeme gelir ve sağlanacak mutabakatla hayata geçer.