Sanat dünyası bu oyunu bekliyor… Özkök duyunca telefona sarıldı

Şimdiden ilan ediyorum.
Bu yılın sahnelerdeki olayı “Don Kişot” Müzikali olacak.
Bu birinci paylaşımı evvelki gün yapıldı. Böylelikle müzikalin afişini gördük.
O paylaşımla birlikte sonbahardan itibaren çok konuşacağımız iki oyuncunun yan yana geleceğini öğrendik.
Aldonza’yı Zuhal Olcay, Don Kişot’u Selçuk Usul oynayacak.
Sancho Panza rolünde ise Cengiz Bozkurt var.
Şahane bir kast.

46 YIL SONRA SAHNEDE YAN YANA GELEN İKİ “SÜPER EX”

İster istemez gözler, Zuhal Olcay, Selçuk Sistem ikilisine çevrildi.
Bu ikili yalnızca çok uygun oyunculukları değil, tıpkı vakitte şahsî geçmişleri açısından da daha şimdiden kültür dünyasının en çok konuşulan bahislerinden biri oldu.
Çünkü Ankara’nın 1970’li parlak yıllarında sanat etrafının en beğenilen çiftiydi Olcay ve Yol.
İki sanatçı boşanmalarından 46 yıl sonra birinci sefer tıpkı sahneyi paylaşacaklar.
Benim açımdan çok sevindirici bir haber.

ANKARA’DA AŞIK OLMAK DA SENSİZ OLMAK DA SIKINTI İKİ GÖZÜM

İkisi ile birebir yılların Ankara nesillerindeniz.
İkisi de Ankara Devlet Konservatuvarı mezunu.
Selçuk Formül 1976 mezunu.
Zuhal Olcay ise 1980’de mezun oldular.
Onlarınki okul aşkıydı.
1976’da evlendiler, 1979’da boşandılar.

DEVLET KONSERVATUVARINDA ÜNLÜ DEVİR ARKADAŞLARI

Konservatuvar, Türkiye’nin en esaslı kültür eğitimi veren kurumlarından biri.
“Darülbedayi’den” gelen bir geleneği var.
Cumhuriyet’in “klasik Avrupa tiyatro ekollerine” dayalı bir eğitimdi.
Shakespeare ve Yunan tragedyalarını çok yeterli öğrenerek ve sahneleyerek yetişen bir jenerasyondu.
Dönem arkadaşları ortasında Mehmet Esen, Bülent Emin Fayda, Perihan Savaş ve Füsun Demirel üzere sonradan ünlü olacak isimler vardı. Birebir yıllarda, onlardan biraz evvel Rutkay Aziz o sıralarda oturuyordu.

1972’DE DON KİŞOT’U CÜNEYT VE AYTEN GÖKÇER’DEN BİRLİKTE İZLEDİLER

O yıllara ilişkin bir detay.
1972 yılında Don Kişot’u birinci kere Ankara Operası’nda, Ayten ve Cüneyt Gökçer’den birlikte izlediler.
Selçuk Formül mesleği boyunca sahnede Shakespeare, Arthur Miller, Haldun Taner üzere efsane müelliflerin oyunlarında oynadı.
Televizyonda Aşk-ı Memnu, Kurtlar Vadisi Pusu üzere çok ses ve reyting getiren dizilerde oynadı.
Zuhal Olcay ise sahnede daha çok Brecht ve Çehov üzere müellifleri oynadı.
Sinemada ise İhtiras Fırtınası ve İstanbul Kanatlarımın Altında üzere sinemalarda ön plana çıktı.
Ama benim gözümde bir de müzisyen Zuhal Olcay var.
“Yine Aşk Var”, “Ankara’da Aşık Olmak”, “Pencereler Önünde”, “Dünden sonra, yarından önce” ve “Güller ve Dudaklar’ın” olağanüstü cover’ı..
Hepsi vazgeçilmezlerim ortasında.

MÜZİKALİN PROVALARINI ÖĞRENİR ÖĞRENMEZ SELÇUK YÖNTEM’İ ARADIM

Dolayısıyla bu müzikali ve beraberliği öğrenir öğrenmez Selçuk Yöntem’i aradım ve “Bu müzikalin provalarından birinci fotoğrafı ben yayınlamak istiyorum” dedim.
Sağ olsunlar bütün takım olarak kırmadılar, bu özel fotoğrafları çektirip gönderdiler.
Böylece bu yılın sanat olayından birinci kareleri görüyorsunuz.
Fotoğraf aslında işin hoşluğunu anlatıyor.
Ama bu projenin bana en heyecan veren yanı, Cervantes’in “Don Kişot’unu” sahnelemeleri oldu.
Tam ismi “Mançalı Adam Don Kişot…”

MİLOŞ FORMAN’IN AMADEUS’U İLE YÖNTEM’İN AMADEUS FARKI

Selçuk Yöntem’in son olarak “Amadeus” oyununda seyrettim ve bir kez daha hayran oldum.
Miloş Forman’ın çektiği “Amadeus” sinemasından çok lakin çok farklı bir yorumdu.
Filmi çok sevmiştim.
Filmde ana karakter Mozart’tı…
Oyunda Selçuk’un oynadığı “Salieri…”
Herhalde Türkiye sahne tarihinde en çok tutulan oyunlardan biri oldu.

SELÇUK NASIL BİR DON KİŞOT; ZUHAL NASIL BİR ALDONZA

Şimdiyse ise karşımda şahsi edebiyat geçmişimde beni en çok etkileyen romanlardan biri vardı.
Tabii burada da farklı bir yorumla…
Amadeus oyununda “Farklı” yorumlanan karakter hiç elbet “Salieri’ydi…”
Burada ise, en az Don Kişot kadar “Aldonza” nasıl bir karakter olacak merak ediyorum.
Bir de Aldonza’yı Zuhal Olcay oynayacaksa, merakım daha da arttı…

BLOW UP SİNEMASI BANA DAİMA DON KİŞOT’U HATIRLATIR

Don Kişot hiç elbet dünya edebiyat tarihinin en değerli romanlarından biridir.
İspanya’ya ruhunu veren kitaptır.
Hatta tahminen de bütün Akdeniz’in Latin ruhu oradan kaynaklanır.
Benim bu romanı çok sevmemin en özel nedeni ise “Hakikat” ile “Hayali” olanı birbirine karıştırmasıdır.
Antonioni’nin Blow Up sinemasındaki üzere, gerçeğin nerede bittiği, hayali ve kurgu olanın nerede başladığının meçhul olduğu olağanüstü bir dünyadır…

TRUMP’IN “YENİ NORMAL” DÜNYASINDA DON KİŞOT’U YİNE SEYRETMEK

Hani muhafazakâr gerçekçilerin “Hayalperest” diye küçümsediği insan karakterinin dünyasıdır orası.
Dünyayı dinci statükocuların elinden kurtarıp ileri götüren insanların dünyası.
Don Kişot’u kaç kere okuduğumu hatırlamıyorum.
Her okuyuşta “Joker” karakterininki üzere hakikaten hayale geçişin hoşluğunu ve oradan gerçeğe dönmeyi reddetmenin hazzını yaşadım.
“Hayal aleminde bir kahraman” olarak tek başına dolaşmanın asaletini ve hoşluğunu.
Hele hele popülist önderlerin berbat ettiği şu dünyada, kendi kurabildiğimiz bir hayal alemine sığınabilmek büyük baht diye düşündüğüm günlerdeyim.
Yani Don Kişot seyretme günlerinde ve modundayız.

DÖKÜLEN, ÇÖKEN BİR SARAYDA KAHRAMAN ŞÖVALYE YARATABİLMEK

Don Kişot, çökmekte olan bir asalet ve zenginlik dünyasında, dökülen bir sarayın içinde, şövalye öyküleri anlatan kitaplar ortasında kendine, kendinden bir karakter yaratır.
Asıl ismi Alonso Quijano’dur. Lakin bu ismi, hayalinden yarattığı kahraman şövalyeye yakıştıramadığı için kendine “Don Kişot der.
Hatta asaletini tamamlamak için Don Kişot de la Mancha olur.

HER ŞÖVALYENİN ASİL BİR HANIMEFENDİYE MUHTAÇLIĞI VARDIR

Her şövalyenin zaferlerini ve kahramanlıklarını ithaf edeceği asil bir “Hanımefendiye” muhtaçlığı vardır.
O bayanı da kendi yaratır ve ismini da kendi verir.
Kafasındaki kişi, civardaki Toboso isimli beldede yaşayan ve “dul olmayan” hoş bir köylü kızı olan Aldonza Lorenzo’dur.
Tabi ki ona da asil bir isim gerekir.
Ona da “Dulcinea del Toboso” der.

ERKEKLER TARAFINDAN HOR GÖRÜLEN BİR BAYANDAN MY FAIR LADY YARATMAK

Gerçek Aldonza; hanlarda çalışan, yoksul, kaba lisanlı, hayatından umudu olmayan, kimi uyarlamalarda fahişelik yapan ya da erkekler tarafından hor görülen bir kadındır…
O andan itibaren, asırlar sonra 1913 yılında Bernard Shaw’un yazdığı “Pygmalion” isimli oyundan esinlenen “My Fair Lady” olarak karşımıza çıkacak olan öykü başlar.
Don Kişot, bu köylü ve kaba kızı hayalinde eşsiz bir leydiye dönüştürür.
Şövalyelik serüvenlerinde kazandığı zaferleri “Dulcinea”ya adayacağını söyler.

AMA EFENDİM O KABA, ELİ MAŞALI BİR KÖYLÜ KIZI

Romanda gerçekçiliği temsil eden Sancho Panza ise şaşkınlıkla “Bu Dulcinea dediğiniz aslında Aldonza değil mi? Ben onu tanıyorum, sağlam yapılı, eli maşalı bir köylü kızdır” diye anlatır.
Don Kişot, Dulcinea’yı “eşsiz hoşlukta, kraliçelerden üstün, şık ve ulaşılmaz” olarak tasvir eder. Lakin bu hoşluk büsbütün onun zihninde yaratılmıştır…

SİZCE HANGİSİ GERÇEK ALDONZA? SOPHIA LOREN Mİ ZUHAL OLCAY MI

Don Kişot romanının tarihinde 1959 kıymetli bir yıl oldu.
Çünkü o yıl bu roman Dale Wasserman tarafından bir televizyon oyunu haline getirildi. Bu oyun 1965’de ise bir Broadway müzikaline dönüştürüldü ve büyük muvaffakiyet kazandı.
1972’de “Man of La Mancha” (Mançalı Adam) ismiyle sinema yapıldı.
Aldonza’yı Sophia Loren oynadı.
Don Kişot rolü ise Peter O’Toole’a verildi.
Bence sinemanın en uygun cast’larından biriydi.
Şimdi geriye bakınca kendime soruyorum.
Sophia Loren mi yoksa Zuhal Olcay mı daha gerçek Aldonza’dır?

DOĞRU SORU ŞU: HANGİSİ HAYALİNİZDEKİ ALDONZA? SOPHIA LOREN Mİ ZUHAL OLCAY MI

Tabi “Gerçek Aldonza” oksimoron bir kavram…
Doğru soru şu:
“Hangisi hayalimizden yaratacağımız Aldonza olurdu?”
İnsana nazaran değişir.
Biraz eyyamcılık yapıp “Her ikisi de” diyeceğim.
Çünkü ayırım yapamıyorum.
Neyse sıkıntıyı fantezilere indirgemeyeyim.
Böylesine şık bir müzikalde banalliğe yer yok.
Söyleyebileceğim şu:
Belki de bu sonbahardan itibaren sinemadan sonraki en yeterli ikinci kastı Türkiye’de izleyeceğiz.

1959 YILINDAN BU YANA ALDONZA ARTIK ORİJİNAL BİR KADIN

Don Kişot, Cervantes’in elinden çıktıktan sonra Aldonza karakteri de Don Kişot’un elinden çıktı.
Cervantes’in romanında Aldonza pasif, silik, Don Kişot’un hayalinin aracı bir bayandı.
“Mançalı Adam’da” ise etkin, trajik, derinlikli ve güçlü bir bayana dönüştü.
Artık Don Kişot’un onu kapatmak istediği kendi hayal dünyasından kurtulup, bağımsızlığını ilan etmiş üzeredir.

ACABA BİR METOO PERİYODU ALDONZA’SI MI SEYREDECEĞİZ

Diyeceğim artık bir “MeToo” bayanı var karşımızda.
Yani 20’inci Yüzyılın tiyatro ve müzikal uyarlamaları, Aldonza’yı seyirci için çok daha “canlı” ve dramatik hale getirdi.
O nedenle merak ediyorum.
Acaba Işıl Kasapoğlu’nun idaresinde Aldonza nasıl bir bayan olacak?
Başarılı Brecht oyuncusu Zuhal Olcay bu yeni Aldonza’yu nasıl şekillendirecek.

SELÇUK YÖNTEM’LE BİR İSKOÇYA VİSKİ GEZİSİ

Don Kişot rolünü oynayacak Selçuk Yöntem’e gelince…
Çok âlâ arkadaşım olduğu için onu gereğince övemiyorum.
Türkiye’de oynadığı role, kendi ferdî aurasını kusursuz bir yorum olarak giydiren sanatçıdır.
Ama birebir vakitte gerçek hayatta olağanüstü bir “Persona”dır…”
O, arkadaşımız Levent Özçelik ve Tamer Yılmaz’la iki yıl evvel İskoçya’da yaptığımız viski tipi, benim için Theo Angelopoulos’un “Voyage des Comediens” (Kumpanya yahut Gezici Oyuncular) sinemasının güldürü versiyonuydu.
Kendimi bu kadar keyifli, sevinçli ve eğlenceli hissettiğim bir seyahat çok az oldu.

SELÇUK SİSTEM’İ İZLERKEN İKİ KİŞİYİ HATIRLAYACAĞIM

Selçuk gerçek hayatında da sahnede de büyük oyuncudur.
O nedenle şimdiden büyük iç rahatlığıyla diyorum ki;
Bu yılın hem en üstün hem düşündürücü hem en eğlenceli hem en trajik oyunu bu müzikal olacak.
Bu gruptan berbat bir şey çıkması mümkün değil zira.
Ve müzikalin birinci provasını izlerken eminim iki kişiyi anacağım.
Don Kişot’u yıllar yıllar evvel Jacques Brel oynamıştı.

İZMİRLİ DARIO MORENO’NUN YERİNDE NEVŞEHİRLİ CENGİZ

Brel’in oyununda Sancho Panza rolünde ise İzmirli hemşerim Dario Moreno vardı.
Onun rolünü artık Cengiz Bozkurt oynayacak.
Bence inanılmaz bir seçim.
Sonra Leyla ile Mecnun dizisindeki Erdal Bakkal karakteri…
Ve benim hayranlıkla izlediğim Gülse Birsel dizilerinden Jet Sosyete’nin olağanüstü karakteri Cengiz Özpamuk.
“Cinayet Süsü”, “Yılbaşı Gecesi”, “Ailecek Şaşkınız” üzere çok sevdiğim sinemalar.
Sanatta değişik bir meslek.
Nevşehir’de doğmuş.
ODTÜ’de Fizik Kısmı’ndan sonra İngiltere’de LAMDA (London Academy of Music and Dramatic Art)…
Yani, bir manada tahminen de en akademik Don Kişot kastı geliyor karşımıza…
Nereden baksanız kaçırılmaz.

Ertuğrul Özkök