Taşı toprağı altın ama Türkiye’nin dibini kazıyorlar… Kanadalı maden şirketlerini listeledik… Kendi ülkelerinde durum ne

Haberde yer alan başka ayrıntılara baktığımızda 5 bin 980 tonluk bir altın potansiyeli olduğunu görüyoruz. Ayrıyeten:

Dünya altın üretiminde Türkiye’nin hissesi yüzde 1’e yaklaşırken, 2024 yılında ülkenin altın ithalatı 222 tona çıktı.
Son 25 yılda üretilen toplam altın ölçüsü ise 520 tonla hudutlu kaldı.
2024’te altın ithalatı 17 milyar doları aşarken, birebir yıl dünya genelinde 3 bin 600 ton altın üretildi.
Türkiye’de maden ithalatının toplam ithalat içindeki hissesi yüzde 12,6, maden ihracatının toplam ihracat içindeki hissesi ise yüzde 1,5 düzeyinde bulunuyor.

Bu bilgiler ışığında Sakarya Milletvekili Ümit Dikbayır’ın toplumsal medya üzerinden dikkat çektiği mevzuya bakalım:

“Uşak’ta 250 bin kişi 11 milyon m³ su tüketti.

Kanadalı şirkete ilişkin Tüprag Altın Madeni 12 milyon m³ su tüketti.

Sonuç: Uşak’ta barajlar kurudu, kente günde 6 saat su verilebilecek.

Bir maden, koca kentin suyundan daha fazlasını içti.

Altın Kanada’ya gitti, Uşak susuz kaldı.”

Ümit Dikbayır’ın belirttiği sayılar çok önemli olmakla bir arada ülke genelinde düşünüldüğü vakit ortaya daha vahim bir tablo çıkıyor…

ALTIN MADENİ İLE SU TÜKETİMİNİN İLGİSİ

Altın madenciliği, dünyada en yüksek su tüketimine sahip bölümlerden biri; Bilimsel araştırmalar, 1 gram altın üretmek için ortalama 2 ila 3 ton suyun harcandığını ortaya koyuyor. Bu oran, kullanılan metoda ve madenin jeolojik yapısına nazaran değişiklik gösterse de, bilhassa siyanür liçi* ismi verilen prosedürde su muhtaçlığı katlanarak artıyor. Cevherin ezilmesi, yıkanması ve altının ayrıştırılması için gerekli olan su ölçüsü sadece tüketimi artırmakla kalmıyor, tıpkı vakitte atık havuzlarında ağır metaller ve kimyasallar ile birleşerek çevresel risk yaratıyor.

(*Siyanür liçi, kayalardan altını ayırmak için siyanürlü suyun kullanıldığı, altını çözüp geri kazandıran bir madencilik yöntemi)

Dünya genelinde yapılan çalışmalara nazaran, büyük ölçekli bir altın madeni yılda milyonlarca metreküp su harcıyor. Örneğin, Latin Amerika’da 200 bin nüfuslu bir kentin yıllık içme suyuna denk ölçüde su, tek bir altın madeni tarafından tüketilebiliyor. Bunun sonucu olarak yeraltı su düzeyleri düşüyor, ziraî sulama kaynakları azalıyor ve ekosistemler geri dönüşsüz biçimde etkileniyor.

TÜRKİYE’DE DURUM NE

Ülkemizde de tablo pek farklı değil; Uşak Kışladağ Altın Madeni üzerine yapılan akademik incelemeler, tesisin yıllık su tüketiminin etraftaki barajların kapasitesine yakın düzeylere ulaştığını gösteriyor. Sadece 250 bin kişinin bir yılda kullandığı suyun üzerinde bir ölçünün, tek bir maden tarafından tüketildiği raporlanmış durumda. İzmir Efemçukuru ve Erzincan Çöpler üzere alanlarda da misal tenkitler mevcut; bu bölgelerde altın madenciliği hem su tüketimi hem de su kalitesi üzerinde baskı yaratıyor.

su kalitesi üzerinde baskı yaratıyor.

TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN KANADALI MADEN ŞİRKETLERİ

Kanadalı altın şirketleri, kendi ülkelerinde sıkı etraf maddeleri ve kamuoyu baskısı nedeniyle büyük ölçekte madenler açamıyor ve soluğu Türkiye üzere cevherlerde alıyor, tabir yerindeyse ülkenin tabanını kazıyor…

Peki bu şirketler hangileri, araştırmayı yaparken yapay zekadan da yardım alarak listeledik:

1. ELDORADO GOLD – TÜPRAG

Merkezi Vancouver’da olan Eldorado Gold, Kanada hudutları içinde aktif bir altın madeni işletmesi bulundurmuyor. Yunanistan, Romanya ve Brezilya’da faaliyet gösteren şirketin Türkiye’de iki alanı var:

Kışladağ Madeni (Uşak): Eldorado Gold’un Türkiye’deki %100 iştirakçisi Tüprag tarafından işletilen Uşak-Kışladağ Madeni açık ocak ve siyanürlü yığın liçi formülü kullanılıyor.

Efemçukuru Madeni (İzmir): Efemçukuru’nda yerin altındaki varlıklı altın damarları tünellerle çıkarılıyor, akabinde flotasyon metoduyla bu altın ağırlaştırılarak konsantre haline getiriliyor.

2. CENTERRA GOLD

Kendi ülkesi Kanada’da Mount Milligan Bakır‑Altın Madeni’ni işleten şirket Kayseri – Develi’de bulunan Öksüt Altın Madeni’nin de tamamına sahip. Rezerv yaklaşık 35 ton; yıllık üretim maksadı ise 5,5–6 ton civarında…

3. SSR MINING

Şirketin ismini Türkiye’de Anagold Madencilik iştiraki ile birlikte İliç’teki Çöpler Altın Madeni faciasında duyduk. 9 personelin hayatını kaybettiği olay sonrası Erzincan’daki faaliyetleri durdurulan Kanada merkezli şirket ayrıyeten Artvin’deki Hod Maden Projesi’ni 2023’te devraldı; Proje şimdi gelişim etabında ve fizibilite çalışmaları devam ediyor.

SSR Mining kendi ülkesi Kanada’da Seabee Altın Madeni ile tek bir alanda üretimde bulunuyor.

4. ALAMOS GOLD

Türkiye’deki projelerini Doğu Biga Madencilik üzerinden yürüten Kanadalı şirket şimdi üretime geçmedi fakat Çanakkale/Biga Yarımadası (Kirazlı, Ağı Dağı, Çamyurt) için çalışmalar yapıyor. Ruhsat ve orman müsaadelerinin yenilenmemesi nedeniyle yatırım tahkimi süreci başlatan Alamos Gold projeler için açık ocak ve yığın liçi tahlillerini tamamladı, su altyapısı planlarını bitirdi.

Kendi ülkesi Kanada’da sadece Ontario’daki Island Gold Madeni’nde üretim yapıyor. Quebec için ise arama projeleri olduğu biliniyor.

5. MARIANA LIBERTY GOLD (ESKİ İSMİYLE FRONTEER EURASIA)

Türkiye’de bilhassa Çanakkale – Bayramiç bölgesindeki TV Kulesi alanında liberty gold ‘Fronteer Eurasia’ aracılığıyla arama ve geliştirme faaliyetleri yürüten şirketin ‘Fronteer Liberty’ aracılığıyla Doğu Truva, Kuzey Truva üzere bölgelerde de saha geliştirme basamağında faaliyette bulunduğu biliniyor.

Kanada merkezli bir şirket olsa da, ülkesi Kanada içinde altın madeni işletme faaliyeti yürütmüyor.

6. TECK RESOURCES

Kanada merkezli bir öteki şirket Teck’in Türkiye’deki altın alanlarından kimilerinde geçmişte etkin işleri vardı; Dagi ve Kirazlı’daki projeleri Alamos’a devretti.

Liberty Gold ile ortak olarak Türkiye’de arama/geliştirme çalışmaları sürdürdüğü biliniyor.

Teck Resources kendi ülkesi Kanada’da bilhassa Highland Valley Copper ve Trail Operations üzere tesislerle etkin madencilik ve metal sürece faaliyetleri yürütüyor.

7. AUREUS MINING

Kanada merkezli Aureus Minin’gin yüzde 55 payı MNG Kümeye ilişkin: Bu satın alma ile başlayan altın arama projelerinin Türkiye ile irtibatının sadece stratejik iştirak olduğu biliniyor.

Özetle; Kanadalı şirketler, kendi ülkelerinde sıkı etraf maddeleri ve kamuoyu baskısı nedeniyle geniş ölçekli siyanürlü altın madenciliği yapamazken, Türkiye’de birebir formüllerle milyonlarca ton kayayı işleyip su kaynaklarını süratle tüketiyor.

Sakarya Milletvekili Ümit Dikbayır’ın gündeme getirdiği Uşak örneği, buzdağının sadece görünen kısmı…

Gözde Sula