Kooperatifte kadın gücü: Alabalık tesisi hayata döndü

Türkiye’de kooperatifler bayanların ekonomik ve toplumsal hayata katılmala­rını desteklerken, Kapsayıcı Bü­yüme Derneği, Bayan Emeğini Kıymetlendirme Vakfı (KEDV) ve Awen for Us isimli kuru­mların bayanların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakine katkı sağlamak üzere hayata geçir­diği ‘Benim Kooperatifim’ pro­jesinde değerli bir adım atıldı.

Dönemin siyasetinde kıymetli isimler ortasında yer alan Adnan Kahveci’nin kurduğu Yalova’ya bağlı Kurtköy’deki alabalık üre­tim tesisi artık, Emine Yükse­kol, Halide Akbaba, Derya Kut­luay, Şenay Tutuk, Nuriye Öz­kanoğlu, Necla Özkan, Şeyda Karaman ve Cihan Yüksekol isimli 8 bayanın emeğiyle tekrar can buldu.

Dünya Gazetesi’nden Sevilay Çoban’ın haberine nazaran, açılış için humma­lı çalışmalar devam ederken Zühre ismindeki küçük bir kız çocuğu, yaptığı sohbette; annesinin ko­operatifin kurucuları ortasında olduğunu söyledi ve annesinin gece gündüz nasıl erişte yaptı­ğını, ablasının ona yardımcı ol­duğunu anlattı.

KANSER TEŞHİSİ KONDU

12, 8 ve 5 yaş­larında 3 kız çocuğu sahibi 33 yaşındaki Halide Akbaba, giri­şimcilik dünyasıyla 5 yıl evvel tanıştı. Yalova Üniversitesi Tu­rizm İşletme kısmından me­zun olduktan sonra bir müddet ça­lıştığı işinden evlilik nedeniy­le ayrıldı. Çocukları da dünyaya geldikten sonra konut hanımı ola­rak hayatına devam ederken, kendisine deri kanseri teşhisi konuldu. İşte tam da bu hasta­lıkla gayrete başladığın­da onu tekrar hayata tutun­duracak bir uğraş buldu.

Yalova Kurtköy Bayan Teşebbüs Üretim ve İşletme Kooperatifi’nin ku­rucuları ortasında yer alan Ak­baba, “Emine ablayla aslında ta­nışıklığımız vardı. O periyotta kendisi buradaki alabalık tesi­sin durumuna çok üzülüyordu zira çok atıl bir durumdaydı. Köyümüzün bayanlarını bura­sının yine kalkınması için ikna ederek bir ortaya getirdi. Ben de o periyotta bu türlü bir ara­yışta olduğum için kooperatife girdim. Hepimiz zati kısmen akrabayız, komşuyuz, birebir köy­lüyüz” dedi.

‘SOSYALLEŞMEYE VE HAYATA BAĞLANMAYA GEREKSİNİMİM VARDI’

Akbaba, 4,5 yıl evvel kurduk­ları kooperatifte her bir bayan üreticinin büyük emek sarf et­tiğini söz ederek, “Eşim, ça­lışmamı istemiyordu. Ken­di ailemizde, çekirdek aile­mizde o denli geçiniyorduk. Hastalığımın tedavisi de­vam ederken daha faz­la toplumsallaşmaya ve haya­ta bağlanmaya gereksinimim vardı. Bir de insan ilişki­lerini seven biriyim. Hani bayanın tabiatında var­dır ya hizmet edip, çev­resindekileri memnun et­mek. Ben de öyleyim bi­raz” diye konuştu.

‘BİZ BAYANLARA TOPLUMSAL ÖMÜRDE YER AÇARKEN EKONOMİK GÜÇ DE KATIYOR’

Yaşadıklarını bü­yük bir içtenlikle tabir eden Akbaba, işe evvel alaba­lık üretimiyle başladıklarını söyledi. “İlk evvel balık diye konuşarak girdik ancak balık üretimine başlamak kolay ol­madı. Tesisi yine işler hale getirene kadar erişte, tarhana ve reçeller yaptık” diyen Akba­ba, işe giriştikten sonra eşinin de fikrinin değiştiğini aktar­dı. Akbaba, “Burası için çalışır­ken, emeğimizi ortaya koyar­ken fark ettim ki sahiden te­davi sürecim de olumlu faaldi ve bana ruhsal olarak çok düzgün geldi. Ekonomik olarak da kat­kı sağlamaya başladı. Üstelik 3 kızıma da örnek olduğumu dü­şünüyorum. Bu iş, biz kadınla­ra toplumsal ömürde yer açarken ekonomik güç de katıyor” ifade­lerini kullandı.

‘DAHA ÇOK BAYANA ULAŞIP GRUBUMUZU BÜYÜTMEK İSTİYORUZ’

2021 yılında sekiz girişim­ci bayan arkadaşıyla koopera­tifi kurarak, köyün mirası olan su kaynağını en verimli şekil­de kullanmak ve alabalık çiftli­ğini atıl durumdan kurtarmak için harekete geçtiklerini söy­leyen Kurtköy Bayan Teşebbüsü Üretim ve İşletme Kooperatifi Başkanı Emine Yüksekol, “Bu köy için yapabileceğim en gü­zel şey burayı tekrar kadınla­rın eliyle faaliyete geçirmekti. 2024 yılında KEDV aracılığıy­la Benim Kooperatifim projesi ile tanıştık. Gereksinimimiz olan bi­nayı kurarak bize büyük takviye verdiler. Balık çiftliğini hayata geçirme evresinde merkezi ve mahallî idarelerden her tür­lü kolaylık sağlandı. Sürdürüle­bilir balık üretimi ve satışı için Migros’tan takviye alıyoruz. Bu­rada takım ruhunu sağladık ve ar­tık büsbütün başarıyoruz. Da­ha çok bayana ulaşıp grubumuzu büyütmek istiyoruz” dedi. Sekiz bayan, tesisten 10 ton balık satar hale geldi. Migros, bu yıl 50 ton balık almayı taahhüt etti.

‘TÜRKİYE’DE ÖRNEK OLACAK’

Açılışa katılan Yalova Vali­si Dr. Hülya Kaya, Kooperatif Lideri Emine Yüksekol ve 7 bayan girişimciyi gösterdikleri gayretten ötürü tebrik ederek, “Onlar bu işin peşini hiç bırak­madı daima koşturdular daima gel­diler gittiler, biz nasıl takviye olabiliriz diye. Sonuçta piya­sayla ve STK’larla çok hoş bir uyum kurdular. Biz de gereken her türlü dayanağı ver­dik. İlimiz açısından ben bunu örnek bir model olarak görüyo­rum. Bu modeli inşallah bütün kooperatiflerin almasını, uygu­lamasını, hayata geçirmesini bekliyorum. Bu muvaffakiyet hikâye­sini sürdürülebilir kılarsak bel­ki Türkiye’ye de örnek olacak” diye konuştu.

Kadın Emeğini Değerlendir­me Vakfı (KEDV) Kurucusu Şengül Akçar, 1986 yılından bu yana yürüttükleri proje ve faa­liyetlerle bayanların mahallî kal­kınmada liderliklerini güçlen­dirmeye çalıştıklarını kaydet­ti. Awen For Us Kurucusu Dr. Aylin Löle de “Kadın koopera­tiflerinde sürdürülebilir sos­yal yarar yaratmak ve bunu âlâ örnekler üzerinden paylaşmak motivasyonuyla çıktığımız bu yolda herkesin sahiplenip da­yanışma göstereceği bir koope­ratif modeli kurguladık” diye konuştu.

’15 KENTTE ÜST SEVİYE GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMLERİ VERİLMESİNİ SAĞLADIK’

Bu kooperatifin ortaya koyduğu çabayı görmemize aracılık eden Kapsayıcı Büyüme Derneği Başkanı Kadir Kılıçparlar, 10 yıldır topluma yatırım projelerine paydaşlık etmekten gurur duyduklarını tabir etti. Kılıçparlar, “2015 yılında başladığımız ‘Fikrim Geleceğim Projesi’ ile ülke genelindeki 15 kentte bayan teşebbüsçü adaylarına üst seviye girişimcilik eğitimleri verilmesini sağladık. Ülke genelinde bayanı kişiselden kurumsala hakikat desteklemek üzere tasarladığımız yeni projemiz olan Benim Kooperatifim, Türkiye’de kooperatifler kanalıyla iş hayatına giren bayanların güçlendirilmesi için oluşturulmuş bir topluma yatırım projesi” halinde konuştu.

‘YURT DIŞINA DA AÇILMAYI HAYAL EDİYORUZ’

Kooperatif olarak amaçlarından de kelam eden Halide Akbaba, “İlk amacımız bu işletmeyi en yüksek kapasiteyle çalıştırmak ve tıpkı vakitte restoran olarak hizmet vermek. Sonra Türkiye’nin dört bir yanına eserlerimizi ulaştırmak istiyoruz. Artık çok uzak görünse de yurt dışına da açılmayı hayal ediyoruz” dedi.

Kooperatifin eserleri ortasında köylülerden aldıkları mevsim meyvelerinden yapılmış reçeller, kahvaltılık soslar, turşular, erişte, tarhana, aronya kurusu ve sirkesi yer alıyor. Yeni binasının açılışı yapılan Kurtköy Bayan Teşebbüsü Üretim ve İşletme Kooperatifi bir yandan ormanlardan toplanan ıhlamur, defne, dağ kekiği üzere tıbbi aromatik bitkileri paketleyip; tarhana ve erişte üzere yöresel lezzetleri klâsik prosedürlerle yine üretirken, başka yandan da alabalık tesislerini sürdürülebilir bir anlayışla eski günlerine döndürmek için çalışmaya devam ediyor.