Murat Ülker yazdı: Her şeyi kontrol etmek isteği…

İş insanı Murat Ülker, “www.muratulker.com” temas adresli ferdî sayfasında, her şeyi denetim etmek isteği üzerine bir yazı yayımladı.

“Hayatımızın büyük bir kısmında, farkında bile olmadan diğerlerinin beklentilerini karşılamaya çalışıyoruz. Ailemizin bizim kararlarımıza katılmadığını mı hissediyoruz? Onları üzmeyeyim diyerek kendi isteklerimizi geri plana atıyoruz. Eşimiz yahut dostumuz hayal kırıklığına uğramasın diye daha çok çabalıyor, fedakarlık ediyoruz; iş yerinde bile bu bu türlü değil mi?” diyen Ülker’in yazısı şöyle:

“Ama bazen de büsbütün kendi köşemize çekiliyor, sessizleşiyoruz. Depresyon bile denenebilir buna!

Yazarımız Robbins, kendi hayatında bunu yıllarca deneyimlemiş. Diğerlerini şad ettikçe rahat edeceğini, onların onayıyla huzur bulacağını düşünmüş, fakat sonuç değişmemiş. Yorgunluk, tükenmişlik ve yetememek hissi peşini bırakmamış. Ne kadar uğraşsa birileri kesinlikle hayal kırıklığına uğruyor, birileri kesinlikle onu eleştiriyormuş. Pekala bu işin diğer bir yolu var mı? Robbins’in bu soruya yönelik 2 sözlük çok net bir cevabı var: Let Them, yani Bırak Yapsınlar. Bu kadar kolay.

Patronunuz gergin mi? Bırak o denli olsun. Abiniz yahut ablanız hayatınıza dair tekrar bir yorum mu yaptı? Bırakın yapsın. Bir arkadaşınız sizi son dakika ekti mi? Bırakın eksin. Onların davranışları sizin mutluluğunuzun ölçüsü değil ki; siz müsaade vermediğiniz sürece, diğerlerinin üzerinizde bir güce sahip olması mümkün değildir. Denetim edemediğiniz şeyleri keder etmediğiniz andan itibaren hayatta kendinize daha fazla alan ve özgürlük bulursunuz, diyor muharrir.

LET THEM + LET ME

Bazen bir fotoğraf aniden gününüzü altüst eder. Mel Robbins’in başına gelen de tam olarak buydu. Kanepesinde otururken, eski bir arkadaşının toplumsal medyada paylaştığı karelere denk geliyor. Fotoğraflar bir hafta sonu kaçamağından: Brunchlar, kahkahalar, mangal başı sohbetleri… Ve en sonunda küme fotoğrafına yaklaştığında fark ediyor ki, bu arkadaş kümesi onun yıllardır birlikte çocuk büyüttüğü, hayatını paylaştığı beşerler. Hepsi bir ortaya gelmiş, fakat o orada değil. Bunun peşinden iç sıkışması ile birlikte dışlanmışlık hissi geliyor. Mel evvel kendini teselli etmeye çalışıyor: “Belki unuttular… Tahminen ezkaza oldu.” Ancak beyhude.

Ve sonra başında kısır döngü başlıyor: “Bir şey mi yaptım? Sanki kızgınlar mı? Niçin daima unutulan ben oluyorum?” Kendini bu sorgulamalara kaptırmışken, eşi Chris içeri giriyor ve sakin bir halde soruyor: “Neden bu kadar önemsiyorsun?”

Aslında karşılık kolay, zira çoğumuz etrafımızda olan biteni denetim etmek istiyoruz. İçinde bulunduğumuz durumu, insanların bizi nasıl gördüğünü, hatta hislerini yönetmek istiyoruz. Zira bu denetim illüzyonu bize geçersiz bir güvenlik hissi veriyor. Lakin bu bir yanılgıdan ibarettir. Gerçek şu ki, oburlarının kararlarını denetim edemezsiniz. Ve onları denetim etmeye çalışmak yalnızca sahip olduğunuz korkuyu büyütür ve derinleştirir. Bırakın ne isterlerse yapsınlar, eğlensinler, istedikleri üzere yaşasınlar. Bunu nitekim kabullenebildiğiniz vakit, sahip olduğunuz telaş düzeyi azalmaya başlıyor.

Ama bir yanlış anlaşılmadan kaçınmak için mevzuya açıklık getirmekte fayda var. Muharririn bahsettiği bırak gitsinler, yapsınlar, etsinler yaklaşımı bir boş vermişlik ya da pes etmek değildir. Aksine bu üzerinizdeki baskıyı hafifletmeye yarayacaktır. Zira çok çaba etmemize karşın bazen anlayamayız, değiştiremeyiz, başaramayız. Bu perspektiften o hafta sonu kaçamağını planlayan arkadaşlarının seçiminin Mel ile ilgili olmadığını anlayabiliyoruz. Bu onların hayatı ve seçimleri onlar yapıyor.

Böyle düşünebildikten sonra, teorinin ikinci ayağı “Let Me” kısmı devreye giriyor. Soru şu: “Peki artık ben ne yapacağım? Ben bu durum karşısında ne istiyorum? Ne yapabilirim?”

Belki eski arkadaşlarına ulaşmak, tahminen kendi toplumsal hayatını tekrar inşa etmek, tahminen de yalnızca biraz durup kendini dinlemek, gereksinimlerini tespit etmek…

Let Me, yaşadığın durumun sorumluluğunu yüklenmek, diğerlerine bakmak, onları takip etmek yahut sorumlu tutmak değil! Onlar hayatını yaşarken, siz de kendi hayatınızı şekillendirebilirsiniz. Diğerlerinin davranışları değildir, sizin bedelinizi belirleyen; bu yüzden denetim edemeyeceklerinizi bırakıp kendi yaptıklarınıza odaklanmak en mantıklısı, bu bir boş vermişlik değildir. Denetim edemeyeceklerinizin farkında olup, bunu neden denetim edemeyeceğinizi anlayıp ardından olgunluk ile bırak yapsınlar diyebilmektir.

HAYATIN GERİLİM TESTİ

Günlük hayatta gerilimi büsbütün ortadan kaldırmak mümkün değil; problem bu gerilimin sizi altüst etmesine müsaade vermemektir yani diğerlerinin davranışları sizin ruh halinizi belirlememelidir. Mesela sizi geciktiren kasiyer, siparişinizi bir türlü getirmeyen garson, uçakta yüzünüze öksüren yolcu, seyahatte ardınızda saatlerdir ağlayan bebek, hiçbiri sizin gücünüzü çalmamalıdır. “Let Them” yani bırak yapsınlar yaklaşımı burada devreye giriyor. Onlar kendi hayatlarını yaşasın, siz kendi huzurunuzu koruyun. Zira sizi rahatsız eden bu durumlar düzelmeyecek, lakin siz kendi iç huzurunuzu koruyacak gerilimini yöneteceksiniz.

Beynimiz, gerilimle baş edemediğinde prefrontal korteks devre dışı kalıyor, amigdala denetimi ele alıyor. Çoğumuzun ismine aşina olduğu o meşhur “savaş ya da kaç” modu devreye giriyor. Sonuç? Sarf etmek istemediğimiz kırıcı kelamlar, alınmaması gereken yanlış kararlar ve en nihayetinde tükenmişlik oluyor varacağınız nokta; bu niyet döngüsünden çıkmak için Robbins’in Let Them ve Let Me teorisi çalışabilir. Birinci olarak oburlarının davranışlarını olduğu üzere kabul ediyorsunuz, sonra ikinci adımda “şimdi ben ne yapmalıyım” sorusunu kendinize yöneltiyorsunuz. Derin bir nefes almak beni biraz rahatlatır mı? Diğer bir şeyle mi uğraşmalıyım?

Her durumun kendine has olduğunu ve farklı tahliller gerektirdiğini unutmamak gerekir. Bazen Let Them demek kâfi, bazen ise Let Me diyerek harekete geçmeniz gerekiyor. Buna siz karar vermelisiniz. Kendi dünyanızı denetim edemezken, etrafınızdaki problemleri düzeltmeye çalışmak yıpratıcı olacaktır.

BAŞKALARININ FİKİRLERİNE TESLİM OLMAK

Kendi isteklerimiz ve hayallerimiz yerine, birden fazla vakit ‘başkaları ne der?’ diye düşünüyoruz ve kararlarımızı buna nazaran şekillendirmek, olağanüstü yıpratıcı oluyor. İnsanın zihninden günde ortalama 70 bin fikir geçer. Başkalarının zihnini yönetmeye çalışmak beyhude; üstelik oburlarının ne düşündüğünü önemserken kendi hayatımıza dair özgürce karar verebilmek neredeyse imkansızdır.

Bizi seven, yakın etrafımızda bulunan insanların bile bazen bizimle ilgili olumsuz kanılara sahip olabileceği gerçeğiyle yüzleşmemiz gerekiyor ve bu onların bizi sevmediği, önemsemediği manasına gelmiyor. Bu durumu sevilmemek ile ilişkilendirmekten vazgeçtiğinizde daha özgür olabilirsiniz diyor müellifimiz.

AİLE FARKLI MI?

Ailemiz, çoklukla bizden bir şeyler bekler, başında bizim kim olmamız gerektiğine dair bir senaryo vardır. Eğitimimiz, eşimiz, mesleğimiz, görünüşümüz, hatta toplumsal medya paylaşımlarımız bile bu bize yakıştırılanlarla çatıştığında direnç doğuyor diyor Robbins. Kendi hayatından bir örnek paylaşmış. Annesi, onun eşiyle evlenmesini hiç istememiş; bu isteksizliğini açıkça tabir de etmiş. Mel birinci başta kırılmış, hatta yıllarca bu kırgınlığı taşımış. Lakin vakitle annesinin bu yansısının gerisindeki sebebi anlamış. Annesi kendi gençliğinde ailesinden uzakta, kendi başına çocuk büyütmenin ne kadar sıkıntı olduğunu yaşamış. Robbins’in New York’ta biriyle evlenip Midwest’e, yani ailesinin yanına hiç dönmeyeceğini düşündüğünde zihninde yaşadıkları canlanmış, endişelenmiş. Bundan öğreneceğimiz şey, bahis aile olduğunda sorunun birden fazla vakit yargıdan değil; telaştan kaynaklandığıdır.

Burada devreye Frame of Reference olarak tanımlanan kavram giriyor. Birinin seni neden eleştirdiğini ya da onaylamadığını anlamak için, onun hangi geçmiş tecrübelerden yola çıkarak bugünkü yargılara vardığını düşünmek gerekiyor. Robbins, bu perspektifi kazandığında annesine olan öfkesini dindirebilmiş. Bu, Let Them teorisinin ikinci katmanını oluşturuyor. Bir yandan bırakmak, vazgeçmek, öte yandan anlamaya çalışmak. Yanlış anlamayın… Yanlışsız olmayanı legalleştirmekten, üstü kapalı ya da açık onay vermekten bahsetmiyoruz; mana vermekten bahsediyoruz. Bu anlayış hem sizi rahatlatacak hem de karşınızdakini anlamanızı sağlayacak.

AİLEDEN GELEN HAYAL KIRIKLIĞI SÜRÜYORSA?

Her münasebetin bu kadar şefkatli bir yere oturması mümkün değil. Birtakım durumlarda ailenin reaksiyonu, denetim dileğinden, anlaşılmamışlık hissinden ya da bencil beklentilerden doğar. Robbins, bilhassa evvel parçalanıp sonra tekrar bir ortaya gelen ailelerde bu tansiyonun daha besbelli yaşandığını tespit etmiş. Mesela üvey çocuklar, yeni gelen bir anne yahut babayı bir tehdit olarak görebilir ve ebeveynlerinin sevgisini paylaşmak zorunda kaldıkları biri üzere algılayabilirler. Let Them teorisi burada devreye girer; yansıyı bastırmak yerine çocukların üzülmelerine, kızmalarına, uzak durmalarına müsaade vermek gerek, zira bunlar sürecin tabiatında vardır. İkinci basamak ise Let Me yani bu bağlar içinde üvey ebeveyn ne yapacak? Bu aileyle ne kadar iç içe olmak istiyorum? Neyi kabul edebilirim, neyi kabul edemem? Robbins bu soruların yanıtının herkese nazaran değişeceğini fakat karar alma hakkının bireyin kendisinde olduğunun altını çiziyor ve bunu yaparken de harika olmayı beklememeyi öneriyor. Karşımızdaki kimi vakit kırıcı yahut anlayışsız; kimi vakit ise sevecen ve destekleyici olabilir. Kusurlarıyla, hisleriyle, beklentileriyle onun rastgele bir insan olduğunu unutmamamız gerekiyor. Bunun akabinde karşımızdakini olduğu üzere kabul etmeyi ve aramızdaki ilgide onların bize verdiği değil, bizim onlara vermeye hazır olduğumuz bedele bağlı sağlıklı bir ilgi kurmayı öğrenebiliriz.

ZOR KARARLAR NEDEN YANLIŞ ÜZERE HİSSETTİRİR?

Bir okuru Robbins’e şöyle yazmış: “Düğünüm birkaç hafta içinde lakin içimde daima bir külfet var. Nişanlım ile her gün arbede ediyoruz. Güya büyük bir kusur yapıyormuşum üzere hissediyorum. Lakin ailem para yatırdı, her şey planlandı. Düğünü iptal edemem, değil mi?” Robbins’in cevabı olağan ki: Evet, edebilirsin. Lakin kolay mı, değil.

Doğru kararlar ekseriyetle yanlış hissettirir. Diğerlerini hayal kırıklığına uğratacağımızı düşündüğümüzde, içimizdeki suçluluk ve endişe mantığımızın önüne geçer. Bu nedenle birden fazla insan, yanlış alakaların içerisinde yaşlanır ve hayatını mutsuz olduğu işlerde harcar yahut kendi isteklerinin zıddını yaşar.

KIYASLAMAK

Kıyaslamak sadece beşere ilişkin bir alışkanlık değildir. Kıyas, hayvanlar aleminde bile var. Bir erkek aslan, sürünün lideri olabilmek için diğer erkekleri yenmelidir, bir dişi tavus kuşu, en parlak kuyruklu erkeği eş seçer. Bu kıyaslar güçlü genleri aktarmak ve hayatı sürdürmek için gereklidir ve hayvanlar bunu içgüdüsel yapar. Ne bir geyik, başkasının boynuzlarına bakıp kendini yetersiz hisseder; ne bir serçe, komşusunun yuvasını görünce kıskanır.

Ama beşere gelince, iş karmaşıklaşıyor. Biz kıyasladığımızda sırf bir kıymetlendirme yapmıyoruz; hislerimiz, bencilliğimiz ve motivasyonumuz ve daha neler işe dahil oluyor. Eski bir arkadaşınızın bir anda iş kurduğunu duyduğunuzda içinizden ‘Ben niçin hala bu durumdayım?’ diyoruz. Çocukluk arkadaşınız dünya çeşidine çıkmış, fotoğraflarını toplumsal medyada paylaşıyor. Güya birileri daima olarak sizden önde, daha başarılı gibi… Aslında sorun, kıyaslamak değil; sonuçta nasıl davrandığımız zira yaptığımız bu kıyaslar, Mel’in tabiri ile sessiz bir azaba dönüşüyor; kıyaslayarak kendimizi yavaşça zehirliyoruz. Daha hoşlar, zenginler, şanslılar diye düşünüp duruyoruz; halbuki esasen değiştiremeyeceğiniz bir durumda kendinizi bu türlü hırpalamak, gücünüzü tüketmekten öteki bir işe yaramıyor.

Ama kıyasın bir de değişik bir yüzü var. Robbins buna teacher yani mürşit diyor. Yani kıyasladığın kişiyi bir rakip olarak değil, bir öğretmen olarak görmek. Bu hiç kolay değil. Hele o kişi sizin hayalini kurduğunuz o mesleğe ulaşmışsa yahut hayal ettiğiniz diğer şeylere kavuşmuşsa; o vakit Mel’in önerdiği şey ise şu: O bireye öfkelenmek ve onu kıskanmak yerine, onun kıssasından ne öğrenebileceğinize bakınız.

YETİŞKİN DEVRİNDE DOSTLUKLAR

Yetişkinlikte dostluklar çocukluk yıllarındaki kadar kolay değildir. Çocukken arkadaşlık kurmak için birden fazla vakit bir plan yapmaya bile gerek kalmaz; tıpkı sokakta oynamak ya da birebir sınıfta okumak kafidir. Görüşmeler bizatihi olur, hayat sizi aslında bir ortaya getirir. Ancak sonra, büyürsünüz. Taşınmalar, iş değişiklikleri, hayatın farklı evreleri derken herkes kendi yoluna masraf, kimileri ise silinir sarfiyat. İşte tam bu noktada bırakın yapsınlar yaklaşımı devreye giriyor. Herkesin kendi yoluna gitmesini, yeni çevrelere karışmalarını, hatta bazen iletilerinize dönmemelerini olağan karşılamak gerekir. Robbins dostlukların üç temel üzerine kurulduğunu söylüyor: Yakınlık, Zamanlama ve Güç. Tıpkı ortamda bulunmak yakınlığı sağlar. Emsal hayat evrelerinde olmak zamanlamayı kolaylaştırır ve olağan ortadaki “kimya” da güç dediğimiz şeyi yaratır. Bu üçünden biri eksildi mi, alakalar de doğal olarak değişir.

Peki ya vakitle geriye kimse kalmazsa? İşte burada da “bırakın yapayım” yaklaşımı devreye giriyor. Yeni bir toplumsal etraf kurmak için inisiyatif almanız gerekiyor. Mesela Robbins taşındığı yeni kasabada birinci yılını büsbütün yalnız geçirmiş. Sonra bir komşuya selam vermek, markette kasiyere gülümsemek, kahve dükkanında baristanın ismini öğrenmek üzere attığı küçük adımlarla orijinal bir etraf kazanmış.

Robbins, kitabında bu yaklaşımı öneriyor. Kendinize bir yıl verin ve bu mühlet boyunca yeni beşerlerle tanışmak için uğraş gösterin. Birtakım dostluklara anında ısınırsınız, kimileriyse olgunlaşmak için vakit ister. Her insanın hayatınızda kalıcı olamayacağını da bilmelisiniz. Kimileri yalnızca bir şey öğretir, kimileri ise sırf kısa bir müddet size eşlik edecektir. Bırak Yapsınlar, eski dostlukları bırakmak, Bırakın Yapayım ise yeni bağlar kurmak yüreğini verir. İkisini birlikte yapabildiğinizde hem yükleriniz hafifler hem de hayatınıza taze bir soluk getirebilirsiniz. Tahminen de en bedelli dostluklarınızın kimileri, şimdi tanışmadığınız yeni bireylerle olacak, kimbilir?

İNSANLARI DEĞİŞTİRMEYE ÇALIŞMAK

Mel Robbins’in üzerinde en çok düşündüğü sorulardan biri şu: Bir oburunu değişmeye nasıl motive ederim? Cevabı kısa, net ve biraz da beklentinin dışında: Edemezsin. Ne kadar uygun niyetli olursanız olun, karşınızdaki kişi kendi içinde o isteği hissetmiyorsa hiçbir şey değişmeyecek. Ne kadar haklı sebepleriniz olursa olsun, zorladıkça yalnızca gerginlik artıyor. Alakalarda aralık oluşuyor ve siz de her keresinde biraz daha yoruluyorsunuz.

Mesela eşinin sıhhatine dikkat etmesini çok isteyen bir arkadaşınız, bunun için elinden geleni yapmış, spor salonu üyeliği, sağlıklı diyet dahil. Lakin kısa bir denemeden sonra eşi eski alışkanlıklarına dönmüş; bayan öfkeli, adam bıkmış ve bu kısır döngü devam etmiş, gitmiş. Bu döngüye hiçbirimiz yabancı değiliz aslında, daima bir oburu için, sevdiğimiz için uygun davranışlar istiyoruz; mesela sigarayı bırakmasını, işine odaklanmasını, mali sorumluluk almasını… istiyoruz. Fakat yaptıklarımız bir işe yaramıyor, Robbins’in dediği üzere: Yetişkinler, sırf istedikleri vakit değişir.

Peki, onları etkilemenin bir yolu var mı? Robbins şöyle diyor: Bırakın kendi kararlarını versinler. Onları değiştirmeye çalışmayı bıraktığınızda, üzerinizdeki o ağır yük hafifler. Üstelik aranızdaki bağlantı artık daha sağlıklı bir hal alabilir.

Bu yaklaşımın bilimsel nedeni nedir? Beşerler, kendi hayatları üzerinde denetim sahibi olmak ister. Baskı bu hissi tehdit eder ve doğal olarak direnç doğurur. Ancak siz sağlıklı beslenir, sistemli spor yapar, olumlu alışkanlıklar geliştirerek kendi davranışlarınızla örnek olursanız, etrafınızdakiler vakitle etkilenir; buna toplumsal bulaşıcılık deniyor, diğerlerinin davranışları farkında olmadan bizim davranışlarımızı şekillendiriyor.

ÜZÜM ÜZÜME BAKA BAKA KARARIR, DEMİŞ ATALARIMIZ!

Robbins burada pratik bir metot öneriyor: ABC Döngüsü.

A (Apologize and Ask) – Geçmişte baskı yaptığınız için özür dileyin ve mevzu hakkında açık uçlu bir soru sorun yani yanıtı evet/hayırdan ibaret olmasın.

B (Back Off) – Geri çekilin. Vakit tanıyın. Onun kendi kararlarını vermesine imkan tanıyın.

C (Celebrate) – En küçük ilerlemeyi bile kutlayın. Bir gün spor yaptıklarında bunu fark edin ve takdir edin; lakin bunu samimi bir biçimde abartmadan yapın. Muharrire nazaran bu sistem değişimin kapısını aralayabilir. Zira beşerler fakat kendi kararlarıyla hareket ettiklerinde kalıcı bir dönüşüm yaşarlar.

ZORLANAN BİRİNE TAKVİYE OLMAK

Birinin sıkıntı vakitler geçirdiğini görmek yürek burkan bir şeydir, hele ki o kişi sevdiklerinizden biriyse. İçimizden gelen birinci refleks, çoklukla müdahale etmek, sorunu çözmek, işleri yoluna koymak olur. Ancak Mel’e nazaran bu işe yaramıyor, hatta bazen tam zıddı bir tesir yaratıyor. Robbins bunu şöyle açıklıyor: Bir yetişkinin sıkıntılarını onun yerine çözmeye çalıştıkça aslında düzgünleşme sürecini erteliyorsunuz. Zira beşerler fakat kendi istekleriyle ve kendi tayin ettikleri vakitte değişir. Siz ne kadar isterseniz isteyin, onlar hazır olmadan bir değişim gerçekleşemez. Mesela diğer birinin borcunu ödemek, iş bulana kadar ona para göndererek desteklemek, her krizde yanında olmak gibi… Bunların hepsi kısa vadede rahatlatır. Ancak uzun vadede o kişinin kendi ayakları üzerinde durma hünerini köreltir. Tıpkı iş dünyasında olduğu gibi… Bir yöneticinin her sorunu kendi çözmesi takımı güçlendirmez; tam bilakis, sorumluluk alma kaslarını köreltir. Tersine siz sevdiklerinizin kendi hayatlarını yaşamalarına müsaade vermelisiniz.

Kolay mı? Alışılmış ki değil. Paha verdiğiniz birini ya da takımınızı külfet çekerken izlemek kadar güç bir şey yoktur. Hele ki onun işini kolaylaştırmak için elinizden geleni yapmak varken; ancak bu noktada yardım etmekle kurtarmanın birebir şey olmadığını bilmelisiniz. Yardım etmek, alan açmak, dinlemek ve kaynak sunmaktır. Kurtarmak ise sorumluluğu büsbütün üstlenmektir ve bu hem sizin hem de karşı tarafın tükenmesine yol açar. Tersine onların yoluna ışık tutun, sırtınızda taşımayın. Onların yanında yer alabilir, onlara inandığınızı gösterebilir ve gereksinim duyduklarında elinizi uzatabilirsiniz. Bırakın Yapsınlar yaklaşımının en güçlü öğretilerinden biri tam olarak budur. İnsanların kendi kıssalarının kahramanları olması için gereken alanı tanımak gerek.

YAKINMALARINIZ DİĞERLERİYLE BAŞLAR, SİZİNLE BİTER.

Farkındalık “Bırak Yapsınlar” yaklaşımının temelini oluşturuyor. Başkalarının söylediklerini, yaptıklarını ya da yapmadıklarını denetim edemezsiniz; lakin nasıl hissettiğinizi ve nasıl reaksiyon verdiğinizi seçebilirsiniz.

Ardından “Bırakın Yapayım” geliyor. Yani denetimi elinize almak, kendi hayatınızın sorumluluğunu üstlenmek vakti, hatırlayın:

Eski arkadaşlarınızın sizi neden davet etmediğine takılmak yerine, yeni dostluklar kurmak için birinci adımı atmak,

Hayal ettiğiniz mesleğe başlamak için risk almak,

Yıllardır ertelediğiniz büyük değişimi gerçekleştirmek için konfor alanınızı terk etmek.

Sizin gerçek hayatınız, hayatınız ve hislerinizden diğerlerini sorumlu tutmaktan vazgeçtiğiniz anda başlıyor. Ben işgüzarlığı bırakalı çok oldu. Ben diğerinin sıkıntılarıyla dertlenmemeyi öğreneli çok oldu. Yani ben diğerlerinin meselelerini onlar istemedikçe konuşmam, hele üçüncü şahıslarla diğerleri hakkında hiç konuşmam. Genelde şöyle başlar bu tip konuşmalar: sana bir sır vereceğim… bense sırrını söyleme dostuna o da söyler dostuna derim. Sonra gerçekte benden ne istediğini ve nasıl yardımcı olabileceğimi sorarım. Net bir yanıt alamazsam da ısrarcı olmam, ertelerim. Böylelikle mümkün olduğu kadar oburlarının kederlerini dinlemekten kaçınmayı öğrendim; dedikodudan uzak dururum ve yalnızca işime ve sevdiklerime, aileme odaklanırım. Bu beni biraz dışarıya karşı ilgisiz üzere gösterse de bulunduğum konum, dünyaya yayılmış “80 bin kişilik bir ailesi olmak” bu türlü gerektiriyor. Önemli ve güç olansa, kendi sorumluluğumuzu nasıl layığıyla yerine getirdiğimiz değil mi?“