Zengezur Koridoru kime yararlı kime zararlı
Kafkasya’da Karabağ Savaşı sonrası oluşan yeni istikrarlar, bölge ülkeleri kadar global güçlerin de dikkatini çekmeye devam ediyor.
Dün ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray’da düzenlenen tepede, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile üçlü bir mutabakata imza atıldığını açıklamıştı.
Orta Doğu uzmanı Mehmet Akif Koç, değerlendirmesinde bilhassa Zengezur Koridoru’nun stratejik değerine ve bu çizginin bölgesel aktörler ile global güçler ortasındaki rekabeti nasıl şekillendirdiğine vurgu yaparak Zengezur Koridoru’nun kime faydalı ve kime ziyanlı olduğuna değindi.
Türkiye’nin Azerbaycan’la birlikte bu süreci yönetmeye çalıştığına, lakin Rusya, İran ve ABD üzere aktörlerin de alana inmesiyle oyunun daha karmaşık bir hal aldığına dikkat çeken Koç, şunları yazdı:
‘EN BÜYÜK KAZANIM BU VE KESİNLİKLE KORUNMALI’
“Zengezur Koridoru ve bölgesel istikrarlar üzerine birkaç not: Her sıkıntı üzere buna da iyi-kötü diye bakılamaz, olumlu yanları da aksi ve riskli tarafları da var; memleketler arası siyaset böyledir esasen.
Karabağ’ın geri alınmasından sonra Ermenistan ile barış çok kıymetliydi, en büyük kazanım bu ve kesinlikle korunmalı. Türkiye de tedricen hududu açıp münasebetleri büsbütün normalleştirilmeli Erivan’la artık.”
‘TÜRKİYE İSTİYOR, RUSYA VE İRAN İSTEMİYOR’
“Zengezur’u Türkiye istiyor, Rusya ve İran istemiyor. ABD’nin askeri olarak da bölgeye girişi Tahran ve Moskova’nın büsbütün aleyhine, bunu engellemek için farklı arayışlara gireceklerdir.
Paşinyan’a içeride ve Moskova’da reaksiyon büyük, Kremlin dayanaklı bir darbe ihtimali her an var, ABD askeri/politik varlığı biraz da bunu engellemeye yönelik.
35 yıldır Moskova bir oldubittiyle statüko yaratmıştı bölgede, Moskova-Erivan-Tahran sınırı hem Paşinyan hem Zengezur’la artık manasını yitirdi.”
‘ABD’YE İKİSİDE MUHTAÇ’
“Tamamen çöp olan öteki şey Minsk Kümesi (içinde Rusya ve Fransa aktif) oldu. Son periyotta Türkiye’nin, Afrika ve Suriye’nin akabinde Kafkasya’da da Fransa ile bilek güreşine girmesi dikkat çekici
Türkiye bu tahlili ehven-i şer buldu, öncelik bu değildi lakin Rusya ve İran’ı orada tek başına dengeleyemez Ankara. Hem Paşinyan’ın iktidarda kalması, hem Karabağ ve Bakü’deki kazanımların korunması için statükonun değişmesi gerekiyordu, böylelikle değişmiş oldu
“Turan Yolu” diye çocukça sevinenler için “Trump Yolu” biraz şok edici oldu, ancak Türkiye de Azerbaycan da bu kazanımı tek başına müdafaaya muktedir değildi aslında. ABD’ye ikisi de muhtaç, gerçekçi olmakta yarar var
ABD girdiği yerden kolay kolay çıkmaz deniyor, bence çıkar; Taliban’ı 2001’de devirip 2021’de birebir yapıya Afganistan’ı teslim edip çıktı, Irak’tan da birkaç sene sonra İran’a teslim edip çıktı. 99 sene sürmeyecek bu muahede, istikrarlar süratli değişir”
RUSYA VE İRAN’IN KAYIPLARI
“Rusya için baş ağrısıydı Karabağ, ancak ABD’nin gelmesi büsbütün sürpriz oldu onlara. Kremlin, Ukrayna’da o kadar meşgul edildi ki Suriye ve Ermenistan-Azerbaycan’ı kaybetti ardarda
Asıl kaybedense, çabucak yanıbaşındaki bu stratejik ittifakı engelleyemeyen İran oldu. ABD oradayken İran Azerbaycan’ına da müdahil olacaktır vakit içinde. Ortadoğu’da son iki yıldır büsbütün gerileyen İran açısından bu cephe de kaybedildi böylelikle (kısa vadede)
Çin kaybetti vs deniyor lakin Çin’in burda zati bir varlığı yok, olmayan şeyi nasıl kaybetti anlamadım. Çin etkisi şu an çok mübalağa edilen, kağıttan kaplan bir şey. Tahminen 20-30 yıl sonra daha tesirli olacak fakat şu an Kafkasya’da politik-askeri olarak Pekin yok esasen, biraz ucuz Çin muhibbi propagandasına benziyor bu argüman”
‘TÜRKİYE DENGELEYEBİLECEK GÜÇTE DEĞİL’
“Zaman içinde ABD yavaş yavaş Orta Asya’ya da sarkacak, Çin ve Rusya asıl o vakit orda kaybedecek bence, lakin buna daha birkaç yıl var. ABD enteresan bir oyun oynuyor bölgede, riski az lakin getirisi çok. Türkiye bu bölgeye tek başına girip Çin-Rusya-Iran üçlüsünü dengeleyebilecek güçte değil, ne ekonomik ne askeri ne politik olarak. Lakin ABD’ye güvenip orda ne kadar var olabilir, bunun hesabı kitabının âlâ yapılması lazım.”
