Hasret bitiyor: Süper Lig’in ekonomisi

Spor muharriri Alp Ulagay, Dünya gazetesinde, Transfer oburu ligden muvaffakiyet beklemek hakkımız” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Süper Lig’e dair ellerinde iki somut data olduğunu belirten Ulagay’ın yazısı şöyle:

Birincisi UEFA’nın her yılın başından yayınladığı mali ra­porlar, oburu de dört büyük takı­mın üç ayda bir açıkladığı faaliyet raporları. UEFA’ya nazaran Türkiye uzun mühlet Avrupa’nın mali açı­dan yedinci büyük ligiydi. Lakin 2018’den itibaren Türk lirasının büyük bir süratle bedel yitirmesi Sü­per Lig’in gelirlerini olumsuz etki­ledi. 2015-16 döneminde ligdeki 18 kadronun toplam geliri 734 milyon euroyu buluyordu. Bu sayı 2018- 19’da 700 milyon euronun altına, Covid’in tesir ettiği 2020-21 sezo­nunda da 600 milyon euro bandı­nın altına indi. O dönemden beri de 530 milyon civarına takılıp kaldı. Bu sebeple 2023-24 sezonunda Süper Lig, Portekiz ve Belçika lig­lerinin gerisine düşüp Avrupa’da 10’unculuğa geriledi.

Geçen dönemle birlikte durum biraz değişti. Öncelikle, TL’deki bedel kaybı yavaşlayınca ve enf­lasyon artış suratının altında kalınca gelirlerin euro karşılığında bir ar­tış olması kuvvetle beklenen. Ay­rıca geçen dönemden itibaren yeni yayın hakları sözleş­mesi devreye girdi. Buna nazaran geçen dönem Muhteşem Lig’deki kadrolar yakla­şık 6 milyar TL’lik yayın hakkı bedelini paylaştı. Bu sayı, ortala­ma euro kurundan 160 milyon euro üzere bedele eşit ki, evvelki döneme nazaran neredey­se yüzde 100’e varan bir artış kelam konusu.

GELİR 700 MİLYON EUROYU BULABİLİR

Bununla birlikte bilhassa Galatasaray ve Fenerbahçe sponsorluk tarafında yeni kaynaklar ya­ratmayı başardı ve toplam geliri­ni artırdı. Dört büyük kulüp 2024- 25 dönemine ilişkin hesapları gelecek hafta açıklayacak. Mağazacılık fa­aliyetlerini de dahil edince Galata­saray yaklaşık 250 milyon euro ve Fenerbahçe yaklaşık 200 milyon euro gelirle geçen dönemi kapat­mış olabilir.

Araştırmacı Tuğrul Akşar, yeni başlayan dönemde da Üstün Lig’in toplam gelirinin 700 milyon euro civarında olabileceğini varsayım ediyor. Hatta bu dönem Türk takım­ları Avrupa’da biraz daha uygun per­formans gösterirse, toplam gelir UEFA gelirlerinin katkısıyla 750-800 milyon euro bandına bile çı­kabilir.

Türkiye’de bilhassa büyük ta­kımların gelirlerinde mağazacı­lığın değerli bir hissesi var. Üç bü­yük kulüp forma ve başka taraf­tar eserlerini kendi fiziki ve sanal mağazalarında satıyor. UEFA’nın raporuna nazaran her üç Türk kulübü de Avrupa’nın en çok eser satış geliri elde eden 20 ekibi ortasında yer alıyor: Galatasaray 85 milyon euro, Fe­nerbahçe 69 milyon euro ve Be­şiktaş 34 milyon euro.

Ancak, birtakım gelir kalemle­rindeki artış Harika Lig’de­ki sıkıntıları bitirmi­yor. Mesela, Sü­per Lig’de biletlemenin büyük bir gelir kalemi olması lazım. Lakin, burada altı-yedi grup dışında cid­di bir gelir elde edilmediğini tah­min edebiliyoruz. Zira Üstün Lig’deki ekipler çoğunluğu se­yirciyi tribüne çekemiyor. Geçen dönem tüm ligin seyirci ortalaması 11.840’ta kaldı. Ve bu sayı tüm Avrupa’da sadece 15’inci sırada. Bu ortalama bırakın Hollanda ve İskoçya’yı, Polonya ve İsviçre lig­lerinin bile gerisinde. Bu sebeple toplam bilet geliri de düşük kalı­yor. 2022-23’te sırf 87 milyon euroydu.

Ayrıca, alım gücünün gerilediği devirlerde ülkenin her köşesin­de on binlerin yüksek bilet para­sı ödeyip stada gelmesi pek bekle­nemez. Mesela bu akşam oynana­cak Galatasaray maçı öncesinde konut sahibi Gaziantep bilet fiyatları­nı 2827 TL ila 6912 TL olarak be­lirledi. İstanbul için bile yüksek bu fiyatlarla stadyumu doldurmak pek güç.

AVRUPA’DA YARDIMCI OYUNCUYUZ

Gelirlerin artması ve takımların kıymet kazanması yeterli. Pekala bu takım ve yatırım karşılığında en azından memleketler arası alanda daha yeterli per­formans beklemek hakkımız değil mi? Halbuki, burada büyük bir ha­yal kırıklığı var. Türkiye, UEFA ku­lüp sıralamasında 10’unculuk ve 11’incilik sarmalına takılmış du­rumda. Hatta 2022’de 20’nciliğe kadar gerilemişti. Türkiye bu sı­ralamada en son ne vakit birinci 8’de yer alabildi? Ta 2002’de. Ortadan 23 dönem geçmiş. Tam da Galata­saray’a ‘Avrupa fatihi’ denilen dö­nemin sonuydu o yıllar. Lakin köp­rünün altından çok sular aktı. Ga­latasaray’ın o unvanı artık yok. 2002’den bu yana çok uygun geçirdik­leri tek bir Avrupa dönemi var. Bi­lakis Tromso, Karpaty, Ostersun­ds faciaları ve, Steaua, Young Boys, Sparta, AZ üzere hayal kırıklıkları var. Ya öbür ekipler? Fenerbah­çe’nin 2008’deki Şampiyonlar Li­gi çeyrek finali, 2013’teki Avrupa Ligi yarı finali çok değerliydi. Tekrar Beşiktaş’ın Şampiyonlar Ligi küme birinciliğini de atlamayalım. Dik­kat ederseniz bir avuç örnek saya­bildik ve bunlar da neredeyse 10- 15 yıl geride kaldı.

Tabii ki bir devler sofrası haline gelen Şampiyonlar Ligi’nde kupa hedefleyelim hayalciliğinde deği­lim. Fakat Avrupa Ligi’nde daha sık çeyrek final ve yarı final oynaya­maz mı Türk kulüpleri? Aslında bu­nu beklemek de hakkımız değil mi?