Eski Van Şehri’nde Osmanlı izleri: Tam 150 yıllık
Başta Urartular olmak üzere Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Anadolu Selçuklu, Akkoyunlular ve Osmanlı İmparatorluğu devirlerinde yerleşim yeri olarak kullanılan Van Kalesi’nin güneyindeki Eski Van Kenti’nde hafriyat çalışmaları sürdürülüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu’nun başkanlığında 2022’de başlatılan hafriyatlarda, ortalarında sanat tarihçi, tarihçi ve arkeologların bulunduğu 20 kişilik uzman grup misyon yapıyor.
GÜNEYBATIDAKİ HAFRİYATLARDA ‘OSMANLI KIŞLASI’ İZİNE RASTLANDI
Bu yıl kentin güneybatısında ağırlaştırılan çalışmalarda Osmanlı periyodunda inşa edilen ve yaklaşık 150 yıllık tarihe sahip “Osmanlı kışlası” izine rastlandı.
Alanda bronz sikkeler, mermi kovanları, tütün lüleleri, sırlı-sırsız Osmanlı seramikleri, farklı nitelikte metal eşyalar, gülle modülleri ile yanmış evrak kesimleri bulundu.
Yürütülen çalışmalarla tarihi yapıların tüm taraflarıyla ayağa kaldırılarak turizme kazandırılmasının planlandığı alanda Ulu Cami, Kızıl Minare, Abbasağa Mescidi, Hüsrev Paşa Hanı, İkili Hamam, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıç restore ediliyor.
“ÇALIŞMAMIZI OSMANLI KIŞLASINA YOĞUNLAŞTIRDIK”
Prof. Dr. Terzioğlu, Urartu periyodundan Osmanlı’nın son periyoduna kadar değerli bir yerleşim yeri olarak kullanılan Eski Van Kenti’nin 450 bin metrekarelik bir alanı kapsadığını söyledi.
Van’da Osmanlı ve Selçuklu periyoduna ilişkin ayakta kalan az sayıda yapının olduğunu belirten Terzioğlu, bunun da büyük oranda 1896-1897 Ermeni ayaklanmaları ve Rus işgali nedeniyle kentin tahrip edilmesinden kaynaklandığını söz etti.
Üç yıldır yürüttükleri hafriyat çalışmalarında kentin geçmişine dair kıymetli bulgulara ulaştıklarını anlatan Terzioğlu, şunları söyledi.
“Kanuni Sultan Süleyman, Van’ı 1548’de fethettikten sonra burada kıymetli bir imar faaliyeti sürdürülmüş. Kentin bugüne ulaşan fiziki dokusunda Osmanlı’nın çok tesirli olduğunu söyleyebiliriz. Osmanlı’nın son devirlerine gerçek burada birtakım askeri ve kamu yapılarının inşa edildiğini görüyoruz. Bu yılki çalışmamızı kentin güneybatısında yer alan Osmanlı kışlasına ağırlaştırdık. Arşiv evraklarında 1861-1876 yıllarında karar süren Sultan Abdülaziz’in askeri manada birtakım ıslahatlara giriştiği görülüyor. Hem donanmayı hem kara ordularını güçlendirmeye çalışıyor. Bu kapsamda Osmanlı’nın farklı bölgelerinde büyük boyutlarda kışlalar inşa ediliyor. Van da bu bölgelerden biri. Kenti 18. ve 19. yüzyılda belgeleyen görsellerden kentin neredeyse 10 bin metrekarelik bir alanını kaplayacak biçimde devasa boyutlarda bir kışlanın varlığını biliyorduk. Sultan İkinci Abdülhamid’in Osmanlı coğrafyasındaki tarihi yapıları fotoğraflamaya çalıştığı bir albüm çalışması var. Bu albümde de kışlanın kimi net fotoğrafları var.”
“KIŞLA KAPISINA İŞARET EDEN BİRTAKIM BULGULARA RASTLADIK”
Tüm bu bilgilere dayanarak Eski Van Kenti’nin güneybatı burçlarına bitişik alanda çalışmaları ağırlaştırdıklarını söz eden Terzioğlu, “Kazı çalışmalarında yaklaşık 40 santimetre derinliğe inildiğinde 35 santimetre yüksekliğinde taş örgülü duvarların sonlandırdığı birtakım yerlerle karşılaştık. Çalışmamızı biraz ilerlettikten sonra Hüsrevpaşa Külliyesi’ne yakın bir noktada yoğunlaştığımızda daha düzgün kesme taş örgülü duvarların sonlandırdığı ve kışla kapısına işaret eden birtakım bulgulara rastladık. Çalışmalarımızın ilerleyen periyodunda Osmanlı’nın burada inşa ettiği büyük boyuttaki kışlanın hem planını hem mimarisini hem de kullanılan askeri teçhizatını biraz daha net biçimde ortaya koyacağız.” diye konuştu.
Kazılarda bronz sikkeler, mermi kovanları, tütün lüleleri, sırlı-sırsız Osmanlı seramikleri, farklı nitelikte metal eşyalar, gülle ve şarapneller, yanmış evrak kesimleri ortaya çıkardıklarını belirten Terzioğlu, “Tasnifleri yapılarak bakım tamirat ve kayıt süreçlerine tabi tutulacak yapıtları daha sonra Van Müze Müdürlüğüne teslim ediyoruz. Bunlar çok değerli bilgiler.” tabirlerini kullandı.
Odatv.com
