Cumhurbaşkanı Başdaşnışmanı Uçum: Terörsüz Türkiye Komisyonu tarihe geçebilir

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Pozitif hukuk ve politik hukuk!” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Öncesinde TBMM’de kurulan Terörsüz Türkiye Komitesi için “çok değerli bir girişim” diyen Uçum, “Doğru gaye tarifi, emele uygun çalışmalar ve yüksek mutabakat halinde tarihe geçecek bir komite olabilir. Kurulun temel olarak siyasi ve türel perspektifler konusunda bir tavsiye raporu çıkaracağı bekleniyor. Muvaffakiyetler diliyoruz” dedi.

POZİTİF HUKUK VE MEŞRUİYET SORUNU

Hukuk üretiminin meşruiyetine dikkati çeken Uçum’un yazısı şöyle:

Literatürde yürürlükteki kurallara olumlu (olan) hukuk denir. Olması gereken hukuk farklı bir bahistir. Anayasa, yasalar ve yürürlükteki öteki tüm hukuk kuralları olumlu hukuku oluşturur.

Kısaca müspet hukukun formu tarifi mevcut hukuk sistemidir. Olumlu hukukun aslı istikametinden ise meşruiyet kaynağının tanımlanması gerekir.

Hukuksal pozitivizm hukuk ile adalet ve ahlak ortasında direkt alaka olmadığını ileri sürer. Hukukun meşruiyeti yalnızca kural koyucunun iradesine yahut devletin egemenlik yetkisine dayandırılır. Hukuk yaratma ve uygulama gücünü metafizik ögelerden arındırmak gayesiyle ortaya çıkan hukukî pozitivizm, beraberinde otoriter ve totaliter sistemlerin baskıcı norm üretimine meşruiyet kazandıran bir anlayış da getirmiştir.

Hukuksal pozitivizmin karşısında yer alan yaklaşım doğal hukuktur. Doğal hukukun meşruiyet ölçüsü adalettir. Adalet birebir vakitte hukukun kaynağıdır. Norm adaletten doğar ve adalete ulaşmak için uygulanır.

Demokratik hukuk sistemleri çoklukla karma yapıda görülür. Bu yapılar doğal hukuka ne kadar yakınsa o kadar özgürlükçü ve adil sayılır. Hukukî pozitivizme çok yakınlığın ise adaletten uzaklaşma riskini artıracağı kabul edilir.

POLİTİK HUKUK

Ancak hukukî pozitivizm-doğal hukuk ayrımı meşruiyetin kaynağı için daima yetersiz kalmıştır. Hele bu ayrım günümüzde çok mana tabir etmez. Zira asıl husus hukukî pozitivizm ve doğal hukuk ayrımı değil, olumlu hukuk-politik hukuku ayrımıdır.

Bir siyasal rejimin yalnızca norm nizamına sahip olması o rejimi hukuk nizamı yapmaz. Norm sisteminin ardındaki ideolojiye nazaran ilgili rejime hukuk tertibi veya kanun tertibi denir. Politik hukuk burada devreye girer. Bir norm tertibinin hangi hukuk siyasetine nazaran şekillendirildiği sorunu politik hukukun konusunu oluşturur.

Herhangi bir yasal düzenlemeyi yahut değişikliği yalnızca normun kelamına ya da emeline nazaran ele almak yetmez. Normun toplum, siyaset, hukuk bağlamında ne söz ettiğini tespit etmek gerekir. Hukuku yalnızca norm seviyesinde görmek ve sadece norm olarak tahlil etmek kural fetişizmine yol açar.

Nasıl ki kural garantisi göz gerisi edildiğinde kuralsızlık yüzünden keyfilik başlarsa, kurallar fetişleştirildiğinde de baskıcı kurallar yüzünden keyfilik doğar.

Meşruiyeti yalnızca devlette ve kurumlarında gören politik hukuk anlayışı fetişist siyasal sistemler üretir. Fetişizmden ise demokratik değil otoriter yapılar çıkar.

Oysa doğrusu devletin aslına ve işleyişine ait hukukun üretiminde millete, halka ve topluma dayanan bir politik hukuk anlayışıdır. Bu anlayışta kural fetişizmine karşı teminat toplumsal meşruiyete dayanan siyasetin (seçilmiş meclisin) ürettiği hukuktur. Kuralsızlığa karşı teminat ise işlevsel kuvvetler ayrılığına sahip demokratik hukuk devletidir.

MEŞRU HUKUK ÜRETİMİNİN YÖNTEMİ

Toplumsal meşruiyete sahip olumlu hukuk üretiminin süreci ve aşamları bir usule dayanır.

Her toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik olgunun hukukî bir tarafı vardır.

Norm muhtaçlığının objektif tespiti lakin olguların hukukî tarafları yani genel hukukî olgu üzerinden yapılabilir.

Genel hukukî olguların tahliliyle tespit edilen norm muhtaçlığı için bir hukuk siyaseti geliştirilir.

Doğru hukuk siyaseti üzerinden somut hukuk normuna geçiş için bir sentez yapılır. Böylelikle olumlu hukuka dönüşebilecek bir norm önerisi ortaya çıkar.

Bu sürecin tamamı politik hukuk (politik hukukbilim) faaliyetidir. Her müspet hukuk normunda mündemiç bir politik hukuk bakışı vardır.