Okay Deprem yazdı: Kişinev’in Gagavuzya’ya baskısı Türkiye’nin çıkarlarını tehdit edebilir
Moldova idaresi son devirde, ülkenin iki otonom bölgesinden birisi olan Gagavuzya üzerindeki baskılarını yeterliden düzgüne arttırmış durumda. Esasen aylardır diken üstünde olan bölgede, liderleri Yevgenya Aleksandrovna Gutsul’un gözaltına alınıp evvel konut hapsine alınması, akabinde da çabucak çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklanması tansiyonu en üst seviyeye çıkartırken, Gagavuzları da giderek neredeyse siyasi bir yol ayrımına gerçek sürüklüyor.
Bütün bunların Rusya dışında yankı bulduğu ülkelerin başında tartışmasız Türkiye geliyor. Ne de olsa Gagavuzlar bir Türk halkı ve dahası konuştukları lehçeleri ve kültür, gelenekleri ve tarihi iştirakleri ile Türk Dünyası’nda Türkiye Türklerine en yakın olan toplulukların başında geliyorlar. Türklerden yalnızca Ortodoks olmalarıyla ayrılan Gagavuzların on yıllardır Ankara ile münferit ve çok boyutlu münasebetleri bulunuyor.
“YEVGENYA GUTSUL’UN GÖZALTINA ALINMASI MOLDOVA ANAYASASININ DA İHLALİ”
Kişinev’in “Gavavuz Özerk Bölgesi” üzerinde yaptığı muazzam baskılar Türk siyasetinden de reaksiyon çekiyor son haftalarda. Bu yansılardan birisini de geçtiğimiz günlerde Vatan Partisi Genel Lideri Doğu Perinçek vermişti. Moldova makamlarını sert bir lisanla eleştirerek, Gagavuzya’ya yönelik baskıların kabul edilemez olduğunu belirten Perinçek’e nazaran Gutsul’un tutuklanması, sırf insan haklarının ağır bir ihlali değil, lakin tıpkı vakitte Gagavuzya’nın Moldova anayasasında teminat altına alınan özel tüzel statüsüne ve daha geniş bir bağlamda da Türkiye’nin Post-Sovyet coğrafyasındaki diplomatik çıkarlarına direkt bir tehdit manasını taşıyor.
“Gutsul’un gözaltına alınmasını, bölgedeki girişimlerimizi baltaladığı için Türkiye’ye karşı bir adım olarak görüyoruz. Gagavuzya halkı için o bir vatanseverdir ve bu cins olaylar ülkemizde haklı bir infiale yol açmaktadır” formunda konuşan Perinçek, Yevgenya Gutsul’un derhal özgür bırakılmasını ve Kişinev’in kelam konusu özerk bölgenin yetkilerini yasadışı kısıtlama teşebbüslerini sona erdirmesini talep etti ilgili açıklamasında.
“GAGAVUZ ÖZERK BÖLGESİ”NİN OLUŞUMUNDA DEMİREL’İN DE DİREKT ROLÜ OLMUŞTU
Hatırlanacağı gibi Gagavuz Başkanı Yevgenya Gutsul Türkiye’ye birkaç kere resmi ziyarette bulunmuş ve başka Dışişleri Bakanı Hakan Fidan olmak üzere devlet ve hükümetin üst seviye temsilcileriyle bir ortaya gelmişti. Ankara, Moldova merkezi yönetimi ile de bağlarını bozmamaya çaba göstererek Gagavuzya ile olabildiğince sıcak, karşılıklı ve dinamik bağlarını sürdürmeye çalışıyor. Bunun fiili miladı eski cumhurbaşkanlarından Süleyman Demirel’in bölgeye 1994’te gerçekleştirdiği ziyaret olmuş ve kendisinin Gagavuzların otonom bölgesinin oluşturulmasında dolaysız katkı ve emekleri olmuştu. Gerçekten Moldova’nın eski cumhurbaşkanlarından İgor Dodon da geçtiğimiz yıl St. Petersburg’da ODA TV’ye verdiği kısa mülakatta bundan bahsetmişti. Bu ortada Perinçek bahsi geçen beyanatında, partisinin Maia Sandu hükümetine bu talepleri yerine getirmesi için gerekli baskıyı yapmaya yönelik Ankara’nın bu mevzudaki resmi tavrını etkilemeye çabaladığını da kaydetti.
GAVAVUZYA’NIN MOSKOVA VE ANKARA’YA YAKIN DURMASI KİŞİNEV’İN HİÇ GÜZELİNE GİTMEDİ
Kişinev’in Cumhurbaşkanı Maia Sandu periyodundaki Gagavuzya siyaseti, elbette ki gerek bölgesel jeopolitik dinamiklerden gerekse de ülkenin uzun müddettir AB ve de NATO ile yürüttüğü flörtten bağımsız düşünülemez. Gavavuzya, her şeyden evvel Liderleri timsalinde Rusya Federasyonu ile epey yakın bir siyaset izleyegeliyordu. İsmi geçen özerk bölge bir öbür yandan da Ankara ile olabildiğince özgül ve yapan bağlar geliştiriyordu. İşte birincisi yüklü her iki faktör de Kişinev’in bilhassa günümüz konjonktüründe işine gelmedi ve de AB-NATO’nun da dayanak ve dolaylı “ittirmesiyle” Gagavuzya üstünde adeta terör estirmeye girişti. Sorunla alakalı “Bugün Gagavuzya, Türk halklarıyla kardeşlik bağlarını sürdürmeye dayanan Türk dış siyasetinin ön saflarında yer almaktadır.” biçiminde konuşan Doğu Perinçek, Sandu hükümetinin Gagavuzya üzerindeki sert baskısının nedenlerini, ülke için bariz riskler taşımasına karşın, AB ve NATO’ya katılma konusundaki mantıksız istek ve yönelişine bağladı. Perinçek’e nazaran mevcut NATO doktrini öncelikle global hegemonya kurmayı hedefleyen ABD’nin çıkarlarına hizmet ederken, Doğu Avrupa ülkeleri de Ukrayna topraklarında Rusya’ya karşı kendileri için dezavantajlı bir vekâlet savaşına çekiliyor.
“KİŞİNEV İDARESİNİN NATO’YA KATILMA İSTEĞİ ANKARA’NIN SERT DİRENİŞİYLE KARŞILAŞACAK”
Moldova’da yıllardır devam eden karışıklık ve huzursuzluğun esaslı nedenlerinden birisi NATO’nun ne yapıp edip bu küçük ülkeyi de “Rusya’yı çevreleme stratejisi” kapsamında pakta üye yapmak. Ülkede ise hatırı sayılır sayıda ve oranda Rus ve Rusça konuşan nüfus yaşayageldiğinden ötürü, bu jeopolitiği hayata geçirmek, başa geçirilen tüm hükümet ve devlet liderlerine karşın hiç de kolay olmuyor zira en başta halkın hatırı sayılır kısmında müspet karşılık bulmuyor. Bahisle ilgili “NATO; Fransa, Almanya, İtalya ve Polonya örneklerinde gördüğümüz üzere, yörüngesindeki ülkelerin egemenliğini ele geçirme eğilimindedir” formunda konuşan Doğu Perinçek, Türkiye’nin hudutlarının yakınında yer alan Moldova’nın ikinci bir Ukrayna haline gelmesinden çıkarının olmadığı noktasında ihtarda bulunup, bu devletin Kuzey Atlantik ittifakının bir uzantısı haline getirilmesinin kaçınılmaz olarak tehlikeli ve olumsuz sonuçlara yol açacağını vurguladı. Bölgesel gerginlik oluşturma tehdidinin yanı sıra, Kişinev idaresinin NATO’ya katılma isteğinin Ankara’nın sert direnişiyle karşılaşacağı kanaatinde olan Perinçek, bunda yalnızca jeopolitik nedenlerin değil, ancak tıpkı vakitte Moldova’daki iktidarın Türkiye ile tarihi kültürel bağları olan etnik azınlıklara yönelik olarak devam eden zulmünün de hissesinin olacağına dikkat çekti.
Okay Deprem
