Yok ‘iklim krizi’, yok ‘yüksek sıcaklar’ demeyin… Baş şüpheli insanoğlu
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, orman yangınlarıyla çaba için dayanak çalışmaları, yangın bölgelerine gönderilen yardımlar ve soruşturmalara ait bilgileri paylaştı.
27 Haziran-24 Temmuz tarihleri ortasındaki orman yangınları hakkında bilgi veren Yerlikaya, AFAD’dan 1191 işçi ve 198 arama ve kurtarma aracının, Jandarma Genel Komutanlığından 8 bin 953 işçi ve 18 hava aracının, Emniyet Genel Müdürlüğünden 1675 işçi, üç helikopter ve 129 TOMA’nın, Kıyı Güvenlik Komutanlığından ise 237 işçinin yangına müdahale çalışmalarına takviye verdiğini tabir etti.
DOKUZ VİLAYETTE 1157 BİNADA HASAR
Yerlikaya, orman yangınlarında 120 mahalleden vatandaşların önlem hedefiyle inançlı bölgelere alındığını aktararak, şunları kaydetti:
“Kontrol altına alınan ve tehlikesi geçen yerleşim yerlerinde yaşayan vatandaşlarımızın dönüşü sağlandı. Yangınlar nedeniyle 9 vilayette 1157 bina, 1458 bağımsız kısım incelenerek 311 konut, 16 iş yeri ve 50 ahırın yıkık ve ağır hasarlı olduğu belirlendi. Bilecik ve İzmir vilayetlerimizde ‘Genel Hayata Tesirli Afet Bölgesi’ ilan edildi. İzmir’de 56, Bilecik’te 26, Sakarya’da 3 konteyner suramı gerçekleştirildi. AFAD tarafından yangınlar sonucu oluşan zararın karşılanmasına yönelik toplam 128 milyon 492 bin 242 lira ödenek gönderildi. Defterdarlık grupları tarafından yapılan ziyan tespit çalışmalarına nazaran 7 vilayetimizde 396 haneye AFAD tarafından 76 milyon 810 bin 766 lira, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 2 milyon 85 bin lira ödeme yapıldı.”
27 KİŞİ TUTUKLANDI
Afet Besin, Tarım ve Hayvancılık Kümesi tarafından 49 büyükbaş, 37 küçükbaş, 171 kümes hayvanı ve 4 bin 175 kovanın telef olduğunun belirlendiği bilgisini paylaşan Yerlikaya, 1 Mayıs-24 Temmuz ortasında Jandarma Genel Komutanlığınca 34 vilayette meydana gelen 184 orman yangınına ait yakalanan şüphelilerden 25’inin, Emniyet üniteleri tarafından 56 orman yangınına ait yakalanan şüphelilerden de ikisinin tutuklandığını belirtti. Jandarma tarafından 47 şahsa isimli denetim uygulanırken emniyet tarafından iki şahsa uygulandı.
SUÇ İSNATLARI
Son aylarda Türkiye genelinde yaşanan orman yangınlarıyla ilgili yürütülen soruşturmalar, felaketlerin değerli bir kısmının insan kaynaklı olduğunu ortaya koydu.
Soruşturma evraklarında öne çıkan suçlamalar: taammüden orman yangını çıkarma, tarım-makineleriyle kıvılcım çıkarma, kaynak yaparken çıkartılan yangınlar, bahçe atıklarını yakarak yakın ormanlık alana ziyan verme halinde.
Bazı olaylarda akaryakıt (yakıt) kullanılarak yangın çıkarma hareketleri ve elektrik çizgilerinden kıvılcım atması sonucu başlayan yangınlar da suçlamalar ortasında yer almakta. Kimi olaylarda direkt kundaklama kuşkusuyla gözaltılar yapıldı.
13 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
Yangınlar sonucunda 13 kişi hayatını kaybetti, bunların 10’u Eskişehir’de yangınla uğraş sırasında vazife yapan resmi işçi ve gönüllüler; 14 kişi yaralandı.
SON BEŞ YIL NE ANLATIYOR
Türkiye’de 2020 ile 2024 yılları ortasında meydana gelen orman yangınları, yangın sayısı ve yanan alan bakımından çarpıcı bir tablo ortaya koydu. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ve ilgili kurumların yayımladığı resmi bilgilere nazaran, son beş yılda yaklaşık 14 bin 249 orman yangını yaşandı. Bu yangınlarda toplam 215 bin 891 hektar ormanlık alan ziyan gördü.
2020 yılında 2 bin 793 yangında yaklaşık 20 bin 971 hektar alan yandı.
2021, son yılların en ağır orman yangını dönemi oldu. Bu yıl içerisinde çıkan 2 bin 957 yangın, 139 bin 505 hektarlık alanı yok etti.
2022’de 2 bin 160 yangın meydana geldi; toplam yanan alan 12 bin 799 hektar olarak kaydedildi.
2023 yılında çıkan 2 bin 539 yangında ise 15 bin 616 hektar alan ziyan gördü.
2024’te orman yangını sayısı 3 bin 800’e ulaştı. Bu yangınlar 27 bin hektara yakın alanın yok olmasına neden oldu.
Uzmanlar, yangınların büyük çoğunluğunun insan kaynaklı olduğunu belirtirken; kuraklık, yüksek sıcaklık ve kuvvetli rüzgâr üzere iklimsel faktörlerin yangınların süratle yayılmasında ikincil etken olduğuna dikkat çekiyor.
Tarımda denetimsiz anız yakımı, bahçe paklığı, piknik ateşi, çöp yakma üzere faaliyetler son yıllardaki yangınların değerli bir kısmını oluşturuyor.
2021-2023 YANGINLARI: ELEKTRİK SINIRI VE ALTYAPI SORUNLARI
2021–2023 devrinde, elektrik dağıtım sınırlarındaki bakım eksiklikleri ve arızalı kablolar nedeniyle çıkan kıvılcımların birçok yangının kaynağı olduğu ortaya çıktı. Bilhassa Muğla, Marmaris, Manavgat, Datça ve Çanakkale’de tespit edilen yangınların muhakkak bir kısmı güç sınırı kıvılcımlarına bağlandı.
2024 prestijiyle güç kaynaklı yangınlar tüm olayların yaklaşık yüzde 6’sını oluşturmasına karşın, yanan alanların yüzde 11.9’unun güç sınırları kaynaklı olması dikkati çekti.
ARAZİ KULLANIMI VE KENTLEŞME BASKISI
Turizm, altyapı yahut konut projeleriyle ormanlık alanların tahrip edilmesi, ormanla yerleşim alanlarının iç içe geçmesine neden olmuş ve bu durum yangın riskini artırdı. Mülkiyet değişimleri ve imara açma siyasetleri, yangın sonrası imar fırsatlarına dönüşmeye başladı.
SÖNDÜRÜLEMİYOR DA
2021 yazında yaşanan büyük yangınlar sırasında Türk Hava Kurumu (THK) envanterindeki yangın söndürme uçaklarının kullanılamadığı ortaya çıktı, bu durum önemli kamuoyu yansısına yol açtı.
O devirde Türkiye’nin elinde kâfi sayıda uçak olmadığı, ihalelerle yurt dışından kiralanan hava araçlarının geç temin edildiği belirtildi.
Sonraki yıllarda bu açıkların kapatılması istikametinde adımlar atıldı; Tarım ve Orman Bakanlığı envanterine yeni helikopterler ve İHA’lar eklendi. Lakin kimi uzmanlar hâlâ yerli ve sabit hava filosunun yetersizliğine dikkat çekiyor.
Yetkililer, alınan tüm tedbirlere karşın yangın riskinin sürdüğünü, bilhassa yaz aylarında daha dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. 2025 yılına ait bilgiler ise şimdi kamuoyuna açıklanmadı.
