40-50 yıllık konut kredisi gündemde

Enflasyon oranı yüzde 5 bile olsa konuttaki arz açığı kapanmadan fiyatların istenen noktaya gelemeyeceğini belirten Bakan Şimşek’in bunu gidermek için 30-40-50 yıllık konut kredilerini gündeme getirdiği konuşuluyordu. Sürecin nasıl işleyeceği merak edilirken, ekonomistler ve gayrimenkul uzmanları dar gelirliyi de konut sahibi yapbilecek planı kıymetlendirdi.

Türkiye gazetesinin haberine nazaran; uzmanlar uzun vadeli krediler için bankalara ve vatandaşlara vergi avantajları sağlanabileceğini, belirtiyor. Bunun için ‘Kamu Konut Finansmanı Kurumu’nun kurulmasını öneriyor.

Uzmanlara nazaran bu kurum, özel bankaların dışında, devlet takviyeli bir yapı olarak uzun vadeli kredileri organize edebilir. ABD’deki Fannie Mae ve Freddie Mac modelleri buna örnek gösteriliyor. Bu kurumlar, ipoteğe dayalı kredileri destekleyerek piyasaya likidite sağlıyor, bankaların bilançolarını rahatlatarak daha çok kredi vermelerine imkân tanıyor. Bunun yanı sıra devletin faiz dayanağı sağlaması öneriliyor. Bu sistemde, vatandaşın aldığı kredi için bankalar olağan faiz uygular; fakat devlet bu faizin bir kısmını üstlenerek kesin ödemeyi daha uygun hâle getirir. Böylelikle hem bankalar ziyan etmez hem de dar gelirli vatandaş uzun vadede ödeyebileceği bir yükün altına girer.

KİRA ÖDER ÜZERE MESKEN SAHİBİ OLMA PROJELERİ GÜNDEMDE

Sadece uzun vadeli kredi modeli değil, “kira öder üzere mesken sahibi olma” projeleri de gündemde. Bu modelde devlet projeye ortak olur, maliyetin bir kısmını finanse eder. Vatandaş ise 30-40 yıl boyunca kira öder üzere ödeme yapar ve müddetin sonunda tapu evresi gerçekleşir. Böylelikle başlangıçtaki peşinat yükü ortadan kalkar ve konut sahipliği geniş kitlelere yayılır.

Diğer bir model ise paylaşımlı mülkiyet. Bu sistemde vatandaş meskenin bir kısmını satın alır, geri kalan kısmı devlet veya bir finans kurumu üzerinde kalır. Vakit içinde yapılan ödemelerle vatandaş mülkiyet hissesini artırır ve sonunda meskenin tamamına sahip olur. Bu model, Avrupa’da farklı örnekleriyle muvaffakiyetle uygulanıyor.

Ancak uzmanlara nazaran uzun vadeli kredi modellerinin muvaffakiyete ulaşması için öngörülebilir enflasyon oranı, istikrarlı büyüme ve düşük faiz ortamı kural.

GELİŞMİŞ İKİNCİL PİYASA

Türkiye’de uzun vadeli konut kredilerinin önündeki en büyük pürüzlerden biri, gelişmiş bir ikincil piyasanın olmayışı. Bankalar, verdikleri uzun vadeli kredileri menkul kıymetleştirip yatırımcılara satamadıkları için bilançolarında uzun müddet risk taşımak zorunda kalıyor.

Öte yandan uzun vadeli kredileri için sırf iç piyasa kaynaklarına güvenmek kâfi değil; global ölçekte finansman modellerine başvurmak da büyük ehemmiyet taşıyor. Türkiye’nin de Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası üzere global finans kurumlarından kaynak sağlayabileceği bedellendiriliyor. Bu kuruluşlar, ülkelerin konut dalını canlandırmak hedefiyle bilhassa toplumsal konut projeleri ve dar gelirli kısma yönelik programlar için özel kredi paketleri sunuyor. Sağlanan bu fonlar, bankalar için ek likidite manasına geliyor ve mahallî piyasanın üzerindeki faiz baskısını azaltıyor. Böylelikle uzun vadeli kredi vermek isteyen bankalar, daha düşük maliyetli kaynaklara ulaşarak risklerini minimize edebiliyor.