Herkes bu otomobili konuşuyor: Beyaz Toros tarihi
Özgür Özel’in açıklamasının soruşturmaya yol açmasının akabinde herkes “Beyaz Toros’u” merak etti.
Türkiye’de bilhassa 90’lı yıllardaki siyasi olaylarla gündeme gelen “Beyaz Toros” konusunu tüm açılarıyla inceledik:
BİR FRANSIZ ARABASI OLARAK TOROS
Türkiye’nin araba hafızasında özel bir yeri olan Toros modeli, doksanlı yıllarda ülkenin dört bir yanında en çok görülen araçlardan biriydi. Bilhassa de beyaz rengiyle özdeşleşen bu arabalar, hem kamu hizmetlerinde hem de sivil kullanımda uzun yıllar kullanıldı.
Toros, aslında Fransız otomotiv devi Renault’un R12 modelinin Türkiye uyarlaması: 1980’lerin sonlarında, Oyak-Renault fabrikalarında montajına başlanan bu araç, 1990’larda “Renault Toros” ismiyle piyasaya sürüldü. Dayanıklılığı, geniş iç hacmi ve bozuk yollarda gösterdiği performansla bilhassa kırsal bölgelerde popülerlik kazandı.
DEVLETİN HİZMET ARACI OLARAK TOROS
Ancak Toros’u gerçek manada halk arabası haline getiren asıl sebep, devletin tercih ettiği hizmet aracı olmasıydı. Polis teşkilatından belediyelere, devlet dairelerinden sıhhat ocaklarına kadar pek çok kamu kurumu, uzun yıllar boyunca filolarında bu araçlara yer verdi. Toros’un sade yapısı ve düşük maliyetli bakımı, onu devlet için ekonomik bir seçenek haline getirmişti.
FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLERLE ANILDI
Özellikle beyaz renk modeller, 1991 – 1996 ortasında sıklıkla kullanılmış olduğu için halk ortasında “Beyaz Toros” kavramının oluşmasına neden oldu.
Öte yandan “Beyaz Toros” sözü yıllar içinde yalnızca bir arabası değil, Türkiye’nin toplumsal hafızasında diğer manaları da içermeye başladı.
“Beyaz Toros”, 1990’larda, özellikle Güneydoğu’da sivil görünümlü şahıslarca kullanılan, zorla alıkoyma, kaçırma, infaz üzere olaylarda sıkça görülen bir araç olarak haber metinlerinde yer aldı.
Kaçırılan insanların bir kısmı daha sonra yol kenarında meyyit bulunuyor, kimilerine ise bir daha hiç rastlanmıyordu.
Halk ortasında bir telaffuzla başlayan ‘Beyaz Toros’ deyişi vakitle birtakım kitap ve belgesellerde de kullanıldı.
HALA KULLANILAN YERLER VAR
Avupa Bilriği’nin Euro Emisyon normlarına uymadığı için üretimi 2000 yılında durdurulan Toros, yerini daha çağdaş modellere bıraksa da, nostaljik araç olarak hala araba meraklılarının ilgisini çekiyor. Kırsal bölgelerde yer yer aktif durumda olan birtakım Toros araçlar, bilhassa tarla işlerinde ve köy içi ulaşımlarda kullanılmaya devam ediyor.
