Endişe veren ‘arı’ araştırması: ‘Vızıltı’ ekonomisi risk altında
Bilim insanları, dünyadaki besin üretiminin yaklaşık yüzde 75’inin tozlaşmaya, yani bitkilerin çiçeklerinin polenle buluşmasına dayandığını iddia ediyor. Bu tozlaşmanın ise yüzde 80’inden fazlası arılar tarafından gerçekleştiriliyor. Yani arılar; dünyanın kahramanları. Yapılan araştırmalara göre arılar olmazsa; elma, kiraz, badem, kabak, kahve ve pamuk üzere yüzlerce tarım eseri ya büyük ölçüde azalır ya da tamamen yok olabilir.
BAL ARILARININ İKTİSADA KATKISI 20 MİLYAR DOLARDAN FAZLA
Dünya gazetesinden Başak Parıltı Gökçam’ın haberindeki hesaplamalara nazaran; yalnızca bal arılarının Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarımına yıllık ekonomik katkısı 20 milyar dolardan fazla. Dünya genelinde ise bu sayının 235-577 milyar dolar ortasında bir kıymet olduğu düşünülüyor. Ancak arılar, iklim değişikliği, pestisit ve habitat kaybı üzere birçok nedenden dolayı tehlike altında. Son 50 yılda arı popülasyonlarında yüzde 30-40 oranında düşüş gözlemlendi. Bu da yalnızca bal üretimini değil, gezegenin ekolojik istikrarını ve besin güvenliğini risk altına sokuyor.
İsveç’teki Uppsala Üniversitesi araştırmacısı Dr. Charlie Woodrow tarafından yapılan araştırmaya nazaran yüksek ısı ve ağır metallerin yaban arılarının karakteristik vızıltısını bastırarak polen salınımını ve koloni irtibatını tehdit ettiğini, arıların uçuş dışı kanat titreşimlerinin frekansının bu nedenle azaldığını ve bunun da arılar ortasındaki iletişimi olumsuz tarafta etkilediğini söyledi.
EN VERİMLİ UÇUŞ KASLARINA SAHİPLER
Konuya ait açıklamada bulunan Dr. Charlie Woodrow, “İnsanlar uzun vakittir böceklerin uçuş kaslarının nasıl çalıştığıyla ilgileniyor, zira bu kaslar tabiattaki en verimli uçuş sistemlerini çalıştırıyor. Lakin birçok kişi, arıların bu kasları uçuş dışında öbür işlevler için de kullandığını bilmiyor” dedi.
Bu değerli uçuş dışı kas titreşimleri irtibat, savunma ve vızıltı yoluyla tozlaşmada kullanıldığını belirten Dr. Woodrow, “Vızıltı yoluyla tozlaşma, bir arının bedenini kimi çiçeklerin polen gizleyen anterlerinin etrafına dolayarak uçuş kaslarını saniyede 400 kereye kadar kasarak poleni sallayan titreşimler üretmesiyle oluşan inanılmaz bir davranıştır” diye konuştu.
Deneylerinde, Avrupa türü olan sarı kuyruklu bombus arısı kolonileri kullandığı bilgisini paylaşan Dr. Woodrow ve ekibi, ivmeölçerler kullanarak vızıltının frekansını, yani duyulabilir perdeyi ölçebildi. “Daha evvel hiç görülmemiş davranışları ortaya çıkarmak için yüksek süratli sinema çekimi de kullanıyoruz” diyen Dr. Woodrow, “Örneğin, yakın vakitte arıların yalnızca çiçeklere dokunmakla kalmayıp, bu titreşimleri ısırarak periyodik olarak çiçeklere ilettiklerini keşfettik” dedi.
Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda, sıcaklığın gerçekten dikkate alınmadığını söyleyen Dr. Woodrow, “Son zamanlarda sıcaklığın daha evvel varsayım edilenden çok daha kıymetli bir rol oynadığını keşfettik ve bu çalışma şu anda yayınlanmak üzere değerlendirme kademesinde. Bu, vızıldama yoluyla tozlaşmayı nasıl incelediğimiz konusunda birçok çıkarım içeriyor” diye ekledi.
ÇEVRESEL DEĞİŞİMİN TESİRİNİ BİLMEK GEREK
Çevresel değişimin bir arı vızıltısı üzerindeki etkisini anlamanın yararları arasında, arı ekolojisi ve davranışları hakkında eşsiz bilgiler edinme, en çok risk altında olan tipleri yahut bölgeleri belirlemeye yardımcı olma ve ses kayıtlarına dayalı yapay zekâ tabanlı cins tespitinin iyileştirilmesinin yer aldığını belirten Dr. Woodrow şöyle devam etti: “Belki de vızıltılar gerilim yahut çevresel değişimin bir göstergesi olarak bile kullanılabilir. Örneğin, artık kimi etraf kirleticilerinin arıların ürettiği vızıltıları etkileyebileceğini biliyoruz, bu nedenle ekosistem sıhhatinin bir göstergesi bile olabilirler.”
TOZLAŞMADAKİ TESİRİ YABAN HAYATI İÇİN TASA VERİCİ
Hem beşerler hem de yaban hayatı için en telaş verici olan durumun, vızıltı tozlaşmasındaki bir azalmanın bitki üremesi ve biyolojik çeşitlilik üzerinde potansiyel olarak önemli sonuçlar doğurabilmesi olduğuna dikkat çeken Uppsala Üniversitesi araştırmacısı Dr. Charlie Woodrow, “Örneğin, vızıltı tozlaşması güç açısından değerlidir ve arının metabolik ısı üretmesine neden olur; bu nedenle ortam çok ısınırsa, vızıltı tozlaşması yapılan çiçeklerden kaçınmayı tercih edebilir” dedi.
“MİKRO ROBOTLARLA ARILARIN TİTREŞİMLERİNİ ANLAMAYA ÇALIŞIYORUZ”
Çevresel değişimin arı vızıltılarını nasıl etkileyebileceği konusundaki anlayışı geliştirmenin yanı sıra, robotik ve tozlaşma hizmetlerinin gelecekteki güvenliği için de uygulamaların mevcut olduunu söyleyen Uppsala Üniversitesi araştırmacısı Dr. Charlie Woodrow, “Mikro robotik aracılığıyla arı titreşimlerini anlamaya çalışıyoruz, bu nedenle sonuçlarımız polen salınımını anlamak için mikro robotlar geliştirmeye de katkı sağlayacak” bilgisini verdi.
