Haluk Hepkon sordu Kemal Okuyan yanıtladı: Komünistlerin Atatürk’e bakışı

Komünistler ezber bozan bir çıkış yaptılar. Yıllardır Türkiye’nin pahaları ile sol ortasına örülen kalın duvara adeta büyük bir balyoz indirdiler. Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Kemal Okuyan partisinin bu tavrını şu cümlelerle özetledi: “Cumhuriyet Halk Partisi ve Kürt hareketinden-Kürt siyasetinden uzaklaşamamış Türkiye soluyla münasebetimizi kesiyoruz.”

Üniversite ve liselilerin Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla birlikte, ellerinde Türk bayrakları ve Atatürk posterleriyle yaptıkları büyük yürüyüşler, yıllardır konuşulan “Z kuşağının” kim olduğuna dair bir kimlik tespiti üzereydi.

MUSTAFA KEMAL’İN ÖNÜNDE DİZ ÇÖKTÜLER

Dönemin ruhuna uygun bir hal da bu sefer TKP’den geldi. TKP, “Hükümete diz çökmüyoruz” sloganıyla alanlarda hareketlere başladı.

7 Nisan’daki harekette yeniden Kemal Okuyan son vakitlerde yaptığı üzere ezber bozan cümleler kurdu: “Zorbaların, zalimlerin, sömürücülerin önünde diz çökmüyoruz. Fakat, 100 yıl kadar evvel, bu ülkede saltanata, saraya, hilafete, emperyalistlere, işgale karşı meydan okuyan kahramanlarımız, bütün Anadolu halkı, onların liderleri Mustafa Kemal için hürmetle eğiliyor ve diz çöküyoruz.”

Kemal Okuyan bu kelamlarının akabinde eğildi ve bir dizini yere koyup elini göğsüne götürdü. Bu ikonik hareket toplumsal medyayı ayağa kaldırdı. Sahip çıkanlar ve eleştirenler ortasında tartışmalar hala devam ediyor.

“CUMHURİYET VE KOMÜNİSTLER’ BİR İLK”

Tüm bunlar olurken kitabevlerinin raflarında Kemal Okuyan’ın fotoğrafı olan ve üzerinde “Cumhuriyet ve Komünistler” yazan bir kitap ortaya çıktı. Kitabın üzerindeki Kırmızı Kedi logosu ve Kemal Okuyan’ın kızıl bir bayrak önünde çekilmiş fotoğrafını görenler toplumsal medyada yeniden tıpkı şeyi yaptı ve tartışmaya başladı.

Önemli olan kitaplarda ne yazdığı… Biz de kitabın muharriri, Kırmız Kedi yayınevinin kurucusu Haluk Hepkon’a sorduk.

Nasıl oldu bu iş?

Haluk Hepkon: Bu kitabın hazırlanma sürecindeki en temel sebep, günümüzün ezberlerinin karşılıklı olarak yıkılmaya başlamış olmasıdır. Türkiye Komünist Partisi’nin son yıllarda aldığı kararlar ve sergilediği tavırlar bir müddettir geniş bir ilgi odağı oldu. TKP’nin birkaç ay evvel, hem öbür sol örgütlerle hem de CHP ve DEM ile ortasına ara koyacağını açıklaması, değerli bir dönüm noktasını temsil ediyor. Bu çeşitten kritik bir kırılma anında, cumhuriyetçi bölümlerin de emsal entelektüel hamaseti göstermesi, evvelden kendilerine dayatılan ezberleri aşarak solu tanımaya ve anlamaya çalışmaları kaçınılmazdır. TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan ile gerçekleştirdiğimiz söyleşi, bu gereksinime karşılık vermeyi hedefliyor.

Ne hedefliyorsunuz?

Haluk Hepkon: Cumhuriyet ve Komünistler bir birinci olduğu için eksiklikleri olması doğaldır fakat benim için çok yararlı ve öğretici bir söyleşiydi. Umarım okur için de o denli olur ve sol ile cumhuriyetçi kesitlerin birbirlerini tanıma ve bir ortaya gelme sürecine karınca kararınca bir katkı sağlar. Zira içinde olduğumuz karanlık süreçten öteki bir biçimde çıkmak mümkün görünmüyor.

TKP’NİN EZBER BOZAN ÇIKIŞLARININ ALTINDAKİ FİKRİ ZEMİN

Haluk Hepkon’un soruları ve Kemal Okuyan’ın cevaplarından oluşan 80 sayfalık, “Kemal Okuyan ile söyleşi: Cumhuriyet ve Komünistler” kitabında Türkiye’nin şimdiki siyasi sorunlarına dair TKP’nin ezber bozan çıkışlarının altındaki fikri tabanı görmek mümkün. Uzun vakittir siyasi bir isimle entelektüel tartışmanın yapıldığı bir kitap yayınlanmadı.

“MUSTAFA KEMAL TARTIŞMASIZ ÖNDER, KOMÜNİSTLER MESKEN SAHİBİ”

Kitaptaki şu tespit de dikkati çekiyor: “Mesele cumhuriyet olduğunda bir konut sahibi yok, hepimiz mesken sahibiyiz, komünistler de konut sahibi…’ Bunu söylememizin nedeni şuydu. Ulusal gayretin tartışmasız lideri Mustafa Kemal’dir ancak komünistlerin de ulusal çabada, çorbada tuzun ötesinde, çok önemli bir katkısı vardır.”

O halde toplumsal medyada kullanıcılarından farklı olarak kitabı elimize aldığımızda nelerle karşılaştığımızı Odatv okurlarıyla paylaşalım.

Türkiye Komünist Partisi’nin kongre ve konferans dokümanlarında “Cumhuriyetçilik” vurgusu ile karşılaşıyoruz… Nereden çıktı bu Cumhuriyetçilik?

Kemal Okuyan: Partimiz daha kurulur kurulmaz bağımsızlık çabasına katıldı ve Cumhuriyetten yana taraf oldu. Riyakârlık, takiye yaparak değil. İdeolojimiz, prensiplerimiz gereği. Sonradan görme cumhuriyetçi değiliz.

Peki komünistler ne anlıyor cumhuriyetten? Cumhuriyet dendiğinde sizin aklınıza gelen ne?

Kemal Okuyan: Bizim hedeflediğimiz kuşkusuz sosyalist cumhuriyet. Meclisin otoritesinin gerçek olduğu, örgütlü bir topluma dayandığı, kuvvetler ayrılığının değil kuvvetler birliğinin prensip edinildiği, yani hükümetin Meclise karşı sorumlu olduğu, onunla eşit hatta bugün olduğu üzere onun üstünde bir güç odağına dönüşmediği, eşitlikçiliğin en temel düstur olarak belirlendiği bir cumhuriyet. Muazzam, hoş, atılgan bir ülke olur Türkiye.

Yakın tarihlerde “CHP ve Kürt siyasi hareketinden kopamayan solla münasebetimizi kesiyoruz” dediniz… Neden bu türlü bir açıklama yaptınız?

K.O: Yıllardır Türkiye’de DEM’in temsil ettiği Kürt siyasi hareketi diye isimlendirdiğimiz geleneğin ve CHP’nin tesirinin Türkiye soluna çok önemli bir ziyan verdiğini söylüyorduk ve geldiğimiz noktada bu ziyanı kabullenenlerle ortak bir kültür oluşturamayacağımızı söylemiş olduk.

Nasıl bir ziyandan bahsediyorsunuz?

K.O: Türkiye solunun olmazsa olmazı ya da kırmızı çizgileri olarak dillendirilebilecek laiklik sıkıntısı, emperyalizm sorunu, emek-sermaye münasebetlerinde emekten yana tutum alma üzere yaşamsal hususlar var. Buralarda söz konusu iki parti de çok muğlak, hatta aykırı fikirlere sahipler. Hasebiyle Türkiye solunun kendi prensiplerini savunan bir konumda konumlanması ve bunlarla ilişkilenmemesi gerekir. İkinci boyutsa siyaset yapma tekniğiyle ilgili. Türkiye solu mahallî idarelerden medyaya, ekonomik kaynaklardan memleketler arası ilişkilere varıncaya kadar son derece grift alakalara sahip bu iki büyük gücün yanında eriyor. Sol bu kadar asimetrik bir bağlantıya girdiği andan itibaren mahkûm hale geliyor, bağımlı oluyor. Dürüst olacaksak, Türkiye solunun CHP’ye bağımlılığının sırf ideolojik ya da stratejik olmadığını söylememiz gerekiyor. CHP’li lokal idarelerin açtığı imkanlara bir itirazım yok. Zira kamu hizmeti veriyor mahallî idareler fakat solun buraya muhtaç hale gelmesinin üzerinde durmamız gerekiyor. Özetle, Türkiye solu, kendisinden kat kat daha büyük bir toplumsal tabana, seçmene, imkanlara, memleketler arası irtibatlara, maddi kaynaklara sahip olan iki büyük gücün içerisinde eriyor. Burada “parayı veren düdüğü çalar” gibisinden bir basitlikle hareket etmiyorum ancak önünde sonunda iş buraya gidiyor. Vakitle çok büyük imkanlara sahip bu iki siyasi hareket solu domine etmeye başlıyor. Solun, manalı ve bağımsız bir güç oluncaya kadar, kendi yağıyla kavrulmayı öğrenmesi gerekiyor.

“TÜRKİYE’DE SOL AYDINSIZ HALE GELMİŞTİR”

Konu yalnızca maddi imkânlarla sınırlanabilir mi?

K.O: Elbette hayır. Bizim yıllardır bir unsurumuz var, “kendi işini kendin gör, kendi kaynaklarını kendin yarat” diyoruz. Örneğin, diğer ideolojik ve siyasal referanslara sahip aydınları ödünç alma alışkanlığı… Kıymetli sorunlarımızdan birisidir; Türkiye’de sol aydınsız hale gelmiştir. Türkiye’deki bütün aydın potansiyelinden yararlanmak, onlarla etkileşim içerisinde olmak gerekir lakin dışarıdan aydın takviyesiyle bir siyasi hareket olamazsınız. Münasebetiyle kendi uzmanlarınız, aydınlarınız olacak. O bakımdan da bu büyük güçlere tutunmanın yarattığı önemli bir deformasyon var. Her aydın örgütlü olmasın elbette lakin devrimci bir hareketin kendine mahsus, tabir yerindeyse organiz aydınları olması gerekir. Meğer birçok siyasi hareket için fikir üretimi CHP ya da DEM’in etrafında toplanmış bir aydın havuzunun gayretlerine bağımlı hale gelmiş durumda. İşin berbatı, bu durum aydınlara da ziyan veriyor.

Geçmişte sol, milliyetçi hareketleri etkilerdi. Bugünse, tersine etkilenen konumda. Bunun sebebi bu bahsettiğiniz inanç yitimi mi?

K.O: Büyük bir çöküntü, çürüme ve kaos var. Bu çürümenin içerisinde küçük delikler açmaya çalışmak, bize nazaran akla yatkın bir strateji değil. Sol ne yazık ki bunu tercih etmiş durumda. Öbür bir nizam, öbür bir dünya, o denli laylaylom yaklaşımlarla değil, sömürüyü ortadan kaldıran planlı ve devletçi bir iktisat ve gelişkin bir sosyalist demokrasi somutluğunda savunulmadığı andan itibaren bütün öteki ideolojiler de sağa çekiyor. Sosyalizmin diğer ideolojileri sola çekmek üzere bir vazifesi yok elbette ancak sonuçta bu bir objektif çıktıdır. Diğer ideolojileri etkilemeyen hiçbir ideoloji yaygın toplumsal kabul görmez. Bu manada inanç ve perspektif yitimidir sorduğunuz sorunun karşılığı.

“BİRDEN FAZLA NEDENLE İLERİCİDİR”

Cumhuriyet Devrimi’ni ilerici buluyorsunuz, değil mi?

K.O: Hiç kuşkusuz. Biz tarihselciyiz. Partimiz olaylara tarihin mantığıyla bakar. 1919-1923 ortasındaki uğraş birden fazla nedenle ilericidir. Birinci olarak saraya karşıdır. Bugün saray, saray diyorlar. Sarayın hükümdarı vardı o vakit ve el çabukluğuyla bunu unutturmaya çalışıyorlar. Daima diyorlar ki Anadolu’daki çaba emperyalizme ve işgale karşı bir çabaydı. Hayır, bu eksik. Uğraş tıpkı vakitte köhnemiş, çürümüş, iş birlikçi ve artık bu topraklara hiçbir şey veremeyecek olan bir saraya, bir toplumsal sisteme karşı da çabaydı. O manada da ilericiydi. Ve evet, emperyalizme karşı bir konumlanıştır. Dengeli bir antiemperyalizm değildir falan, bu başka bir tartışma fakat ben şuna bakarım… Kim kimle iş birliği yapmış?

Türkiye’deki birtakım solcuların, kendilerini Lenin’den, Stalin’den, Mao’dan daha “devrimci” ya da komünist görüp, bu periyottaki devrimci pratikleri hor görmesi… Birebir güruh Nâzım Hikmet’i de gereğince solcu bulmayıp, milliyetçi diye yaftalıyor. Nitekim çok tuhaf…

K.O: Biraz da kolaycılık. Sen bir tabanı topyekûn reddedersen işin kolaylaşır. Türkiye Cumhuriyeti bir arızaysa, her şeyi bununla açıklarsın. Bu açıdan bakıldığında biz güç olanı yapıyoruz. Sıkıntı ancak mümkün olandır bu. Nedir? Bu ülkeyi seviyoruz. Neden seviyoruz? Buradan çok hoş şeyler yaratabileceğimizi düşünüyoruz, bu nedenle seviyoruz. Yerimiz burası. Ben gidip İngiltere’de ihtilal yapmak istemiyorum. Onu İngilizler düşünsün. Onlar da sevsinler ülkelerini, orayı düzeltsinler. Biz bu coğrafyada doğduk. Benim bu ülkeyi sevebilmem için ayağımı bu ülkenin tarihindeki birtakım şeylere basmam lazım. Kurtuluş Savaşı bu türlü bir yer, Ulusal Gayret bu türlü taban.

“HİÇBİR MİLLİYETÇİ BAKIŞIN LEGAL OLMADIĞINA İNANIYORUM”

Sizin “Sadece CHP ve HDP-DEM ile değil, Türkiye soluyla da köprüleri attık” demenizden yola çıkarak Türk solunda Cumhuriyet Devrimi’ni ve bu cumhuriyetçi birikimi küçümseme eğiliminin çok güçlü olduğu sonucuna varabiliriz. Demek ki bu yüzden siz bu türlü bir söz kullanma gereğini hissettiniz.

K.O: Bu yanlışsız. Bu haller hafife alma, küçümseme, reddetme üzere değişik biçimlerle karşımıza çıkıyor. Bunu tek başına HDP tesirine bağlamamak gerekiyor. Bunun öncesinde sivil toplumculuk var. Kürt hareketinin güçlenmesi bunun üstüne geldi. Artık onlar da tezlerini büsbütün bu çerçeveye yerleştirdiler. Diyorlar ki “Kürtler bir ulus olarak dışarıda bırakıldılar. Münasebetiyle bizim de kendi 1923’ümüze gereksinimimiz var”. Kabaca bunu söylüyorlar. Çok açık söyleyeyim, bu bağlamda hiçbir milliyetçi bakışın yasal olmadığına inanıyorum. Gerçeklik nedir, ilerici olan nedir? Ne yapılabilir bugün? Bu sorulara karşılık vermeli.

Peki, sizin “Türkiye soluyla münasebetimizi kesiyoruz” siyaseti bir kısım aydınlarla da alakanızı keseceğiniz manasına mı geliyor?

Bir kısmıyla evet. Bir kısım aydının Türkiye’de solun HDP ve CHP ile ilişkilenmesinde aracılık rolü yaptığını biliyoruz. Kimseyle düşmanlık ilgimiz yok lakin bu misyonla hareket eden aydınlardan yarar gelmez. Hakikaten soruyorum, Türkiye solunun CHP ile temas kurmasında bir katalizör fonksiyonu gören bir aydından bu ülkeye ne yarar gelir? Tıpkı şeyi HDP için de söylüyorum. Bu güzel bir duruş değil. Artık mahalle baskısı sıkıntısına dönersek, şunu söylemek isterim. Dostumuz fazlalaştı. Biz soldan kopuş derken, solla düşmanlık bağına girmedik. Solda alakada olduğumuz partilerin DEM ve CHP’den kopmasına dair umudumuzu bir müddetliğine kestik. Bırakıyoruz orada. Zira bu el ele tutuşma hali bizi de etkiliyor ister istemez.

SOLUN FETÖ İLE SINAVI

Türk solu FETÖ konusunda nasıl bir imtihan verdi?

Şimdi haksızlık etmeyelim, sonrasında FETÖ ilan edilen Fetullah Gülen cemaati hakkında daha başlangıçta alarm sinyalleri veren hayli bir solcu oldu. Bu hakikat fakat öte yandan da Fetullah Gülen’in bu toplumun bütün hücrelerine kadar yayılmasına sol da yardımcı oldu. Mesela Abant Toplantılarına katılmayı gayrimeşru ilan edemedi sol. Zira oraya Türkiye’nin tırnak içinde saygın aydınları gitti. Siz ne yapıyorsunuz denemedi. Vakit gazetesine niçin röportaj veriyorsunuz denemedi. Hasebiyle burada bir meşruiyet alanı elde ettiler ve Gülen cemaati de bu oyunu çok güzel oynadı. Her renge girdiler; gerektiğinde ülkücü, gerektiğinde solcu oldular. Demokrat oldular, sivil toplumcu oldular. Her şey oldular. Zati bu işin tipik bir ABD projesi olduğunun ispatı da budur. Zira bu ABD’nin usulüdür, bu tıp ideolojik aidiyetleri hiç umursamazlar. Türkiye’de genel olarak sol ve cumhuriyetçi kesim makus bir imtihan verdi. Ya hatırlayalım, kaset bekledi herkes…

Gezi üzere mükemmel bir halk hareketinin akabinde kasetler çıkmaya başladı. Herkes konutunda kaset bekliyordu. Sedat Peker sorununda olduğu üzere herkes “reisin bir kaseti çıkacak ve bitecek bu iş” çeşidi bir umut içindeydi. Bu durum sol da dahil bütün toplumun ayıbıdır.

Bu ülkenin kurtuluşu şu ya da bu siyasetçinin özel hayatıyla ilgili bir kasete kaldıysa, lanet olsun. Bu utanç verici bir şey.

FETÖ KUMPASLARINA BAKIŞI

Bir cumhuriyetçi birikim var ve geçtiğimiz devirde gericilik Batı ile birlikte bu birikime atağa girişti. Bu hücumların cisimleşmiş hali aslında FETÖ kumpaslarıydı. FETÖ kumpasları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bu hareketin FETÖ değil de cemaat diye kodlandığı devirlerde en fazla gürültüyü yine Türkiye’nin devrimcileri çıkarmıştı. Gazeteciler, aydınlar, siyasi hareketler, daima birlikte bir tehlikeye işaret ediyorduk. Tehlikenin boyutlarını görmüştük. İşin içindeki ABD akıl ve takviyesini biliyorduk, bu şebekenin bütün siyasi hareketlere nasıl yerleştiğini biliyorduk, devlete sızdığını haydi haydi biliyorduk. Aslında bu bir sızma bile değildi. Bir işbirliği vardı ortada. Gülen okulları, silahlı kuvvetlerin yurtdışı varlığı ve Türkiye’deki işverenlerin yeni yatırım alanlarına girmesi 1990’lardan itibaren Türk dış siyasetini belirledi. Bu üç olgu birbiriyle daima işbirliği yaptı. Acı olan şu. 2016’da ABD’nin Erdoğan’la yaşadığı kimi çelişkiler ve olaylar yüzünden Türkiye’de husus bir darbe noktasına kadar geldi ve birçok solcu bu duruma tiyatro dedi, oyun dedi, geçersiz dedi.