Bakan Şimşek’ten ticaret savaşı yorumu: Türkiye dayanıklı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Sapanca’da düzenlenen Milletlerarası İktisat Tepesi’ne görüntülü ileti gönderdi. “Ticaret savaşları” olarak da bilinen korumacılığa değinen Şimşek, “Son periyotta ağırlaşan korumacılık önlemleri nedeniyle global iktisat siyasetlerindeki belirsizlik hiçbir periyotta olmadığı kadar arttı. Aslında korumacılık yeni bir trend değil. Son 15 yılda ticarette kısıtlayıcı önlemler arttı. Geçen sene ticaret kısıtlamaları global finansal kriz öncesine nazaran tam 11 kat yükseldi. Bu gelişme global büyümeyi aşağı çeken esas faktörlerden biri.” tabirlerini kullandı.
Ticaret savaşlarının bu formda devam etmesi halinde global büyümenin yüzde 3’ün altına gerileme mümkünlüğünün yüksekliğini vurgulayan Şimşek, korumacılığın artmasının temel sebebinin ABD ile Çin ortasındaki jeostratejik rekabet olduğunu kaydetti.
“TÜRKİYE DAHA DAYANIKLI”
Şimşek, son 20 yılda ABD, Avrupa Birliği ve Japonya üzere gelişmiş iktisatların imalat endüstrisindeki global hisselerini büyük ölçüde Çin’e kaptırdığını lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Türkiye bu ortamda benzeri ülkelere kıyasla daha güçlü pozisyonda. Bunun iki nedeni var. Birincisi, ihracata olan bağımlılığımız görece düşük. Büyümemizi yönlendiren asıl öge iç talep. Mal ihracatının ulusal gelirimiz içindeki hissesi yaklaşık yüzde 20. Münasebetiyle içe kapanan dünya nizamında Türkiye’nin etkilenme seviyesi görece daha hudutlu olabilir. Elbette bu hiç etkilenmeyeceğiz manasına gelmiyor, yalnızca öteki ülkelere kıyasla daha hudutlu etkileneceğiz. İkincisi, ticaretimizin büyük bir kısmını dost ve yakın ülkelerle yürütüyoruz. İhracatımızın yüzde 68’i hür ticaret mutabakatlarımızın olduğu ülkelere yapılıyor. En büyük ticaret ortağımız olan Avrupa Birliği, bizim üzere kural temelli, çok taraflı ticaret sistemini savunuyor. Bu da bizi dış şoklara karşı daha güçlü kılıyor.”
Bu sürecin dolaylı tesirleri de bulunduğunu lakin bunları ölçmek için şimdi çok erken olduğunu vurgulayan Şimşek, bunların başında Çin’in yüksek tarifelere karşı nasıl cevap vereceğinin geldiğini tabir etti.
Şimşek, arz fazlasının düşük fiyatlarla Türkiye’ye yahut pazarlarına yönelme riski olduğuna işaret ederek, “Yatırımcıların risk iştahının azalması yaşadığımız öbür bir dolaylı tesirdir. Ayrıyeten global kıymet zincirlerinin olumsuz etkilenmesi riski de büyüktür. ABD’nin Türkiye’ye görece düşük tarife uygulaması Asya’daki rakiplerine oranla bir avantaj sunuyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“KÜRESEL İKTİSAT ARTAN BORÇLULUK RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA”
Şimşek, global iktisadın karşı karşıya olduğu öteki değerli riskin de artan borçluluk olduğuna dikkati çekerek, son 25 yılda global borcun ulusal gelire oranının 100 puandan fazla arttığını ve yüzde 328’e ulaştığını bildirdi.
Bakan Şimşek, bu borç düzeyinin düşük faiz ortamında daha yönetilebilir olduğunu fakat global faizlerin yükseldiği senaryoda pek çok ülkenin zorlanabileceğini, global büyümenin olumsuz etkilenebileceğini anlattı.
Şimşek, Türkiye’nin burada da avantajlı pozisyonda olduğunu, toplam borcunun ulusal gelire oranının yüzde 93 düzeyinde bulunduğunu, bu oranın gelişmekte olan ülkeler ortalamasının yüzde 245’in epey altında kaldığını söyledi.
Demografik yapıdaki dönüşümle dünya genelinde yaşlı nüfusun süratle arttığını vurgulayan Şimşek, global ekonomiyi etkileyen başka kıymetli sorunun büyüyen jeopolitik gerginlikler ve çatışmalar olduğunu, bu nedenle global savunma harcamalarının arttığını bildirdi.
“ENFLASYON 10 AYDIR DÜŞÜYOR, DÜŞMEYE DE DEVAM EDECEK”
Dünyada önemli yapısal meselelerin olduğunu lakin Türkiye’nin bu zorluklara karşı daha avantajlı pozisyonda bulunduğunu belirten Şimşek, şöyle konuştu:
“Avantajlarımızı kalıcı kazanımlara dönüştürmek istiyoruz. Bu nedenle de Haziran 2023’ten bu yana makroekonomik istikrar ve ıslahat programımızı kararlılıkla uyguluyoruz. Hedefimiz enflasyonu kalıcı olarak tek haneye indirmek, mali disiplini güçlendirerek ıslahatlar için bütçede alan yaratmak, cari açığı azaltarak makro finansal kırılganlıkları minimize etmek ve nihayetinde verimliliği, rekabet gücünü ve potansiyel büyümeyi artırarak, yapısal dönüşümü hayata geçirmek.”
Şimşek, programa ait gelişmelere değinerek, “Enflasyon 10 aydır düşüyor, düşmeye de devam edecek. Dezenflasyon programını uygulamakta kararlıyız. Bu bahiste çok güçlü bir siyasi irade var ve çok güçlü bir programımız var.” dedi.
Son devirdeki gelişmelere dikkati çeken Şimşek, şu sözleri kullandı:
“Son periyottaki piyasa dalgalanmaları beklentileri kısa vadede bir ölçü bozmuş olabilir fakat gaye aralığının içinde kalacağımıza inanıyoruz. Lirada sonlu bir bedel kaybı yaşandı lakin yurt içi talep zayıf olduğu için kur geçişgenliğinin düşük olmasını bekliyoruz. Petrol fiyatları da önemli biçimde geriledi. Bu da kur kaynaklı tesirleri telafi edebilir. En kıymetlisi finansal şartlardaki sıkılaşma başlı başına aslında dezenflasyonisttir.”
“PETROL FİYATLARINDAKİ DÜŞÜŞ, PROGRAM AMAÇLARININ ALTINDA CARİ AÇIĞI İMA EDİYOR”
Şimşek, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar nedeniyle bütçe açığının son 2 yılda yüzde 5 civarına çıktığını anımsatarak, bu yıl daha düşük bütçe açığı hedeflediklerini vurguladı.
“Harcama disiplininden asla taviz vermeyeceğiz.” diyen Şimşek, “Bu nedenle piyasalardaki son gelişmeler Orta Vadeli Program’a (OVP) kıyasla daha zayıf bir bütçe istikrarına sebep olabilir. Mali konsolidasyondan amacımız Merkez Bankasına dayanak olmaktır. Harcamaları denetim altında tutarak dezenflasyona dayanak vereceğiz. Bu çok net.” değerlendirmesinde bulundu.
Programla birlikte cari açığı azaltmayı ve uzun vadede yapısal cari fazla verebilen iktisat haline gelmeyi hedeflediklerini bildiren Şimşek, geçen yıl altın ithalatı hariç cari fazla verildiğini hatırlattı.
Şimşek, “Ilımlı bir büyüme ortamında artık cari açık vermeden büyüyebileceğimiz bir eşiğe yaklaştık lakin hala atacağımız adımlar var. Yeşil ve dijital dönüşüm ile endüstride verimlilik ve teknoloji odaklı dönüşümü gerçekleştirmek için program bileşenlerini devreye aldık. Piyasalardaki son gelişmeler, bilhassa petrol fiyatlarındaki düşüş, program maksatlarının de altında bir cari açığı ima ediyor.” diye konuştu.
“EKONOMİDE DENGELENME SAĞLANDI”
Şimşek, iktisatta dengelenmenin sağlandığını, istihdamın güçlü seyrettiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Piyasalardaki son dalgalanmalar ekonomik aktivitede süreksiz bir yavaşlamaya neden olabilir lakin uyguladığımız programla ülkemizin dış kırılganlıklarını azalttık, şoklara karşı dayanıklılığını artırdık, makro finansal istikrarı güçlendirdik. Yüksek büyüme için sağlam temelleri oluşturuyoruz. Global problemlere karşı da yapısal avantajlarımız var. Uyguladığımız program hem bu avantajları pekiştiriyor hem de kalıcı refahı tesis etmeyi hedefliyor. Optimist olmak için güçlü münasebetlerimiz var. Bu global kriz ülkemiz için değerli fırsatlar barındırıyor. Biz de bu devri yalnızca riskleri yönetmek için değil, yapısal dönüşümü hayata geçirerek aslında bu fırsatları kullanmak istiyoruz. Programımızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz.”
