Mahfi Eğilmez uyardı: Sıkıntılı bir dönem
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, hakkında başlatılan mali cürüm ve “Kent Uzlaşısı” soruşturması kapsamında 19 Mart’ta gözaltına alınmış, “Kent Uzlaşısı” soruşturmasında hür kalırken, mali hatadan ise dün tutuklanmıştı.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, ‘Sıkıntılı Bir Periyoda Başlarken’ başlıklı bugün yayımladığı yazısında İmamoğlu’nun tutuklanmasının iktisada olan tesirini hakkında yazdı.
“SİYASAL İKTİDARIN BEKLEDİĞİNİN ÇOK ÜZERİNDE OLDU”
Eğilmez’in gelecekte neler olabileceğine ait iddialarına de değindiği yazısı şöyle:
Ekrem İmamoğlu’nun diploması iptal edildikten çabucak sonra gözaltına alınarak soruşturma başlatılması ve akabinde tutuklanması birkaç gün içinde oldu. Beklenen gelişmelerdi bunlar zira siyasal iktidar bunların olacağını haftalar öncesinden çeşitli kanallarla duyurmuş, kamuoyunun nabzını ölçmüştü. Ne var ki nabız ölçüleri her vakit hakikat sonuçlar vermeyebilir. Kamuoyunun bu kararlara reaksiyonu siyasal iktidarın beklediğinin çok üzerinde oldu.
Şimdi gelelim iktisatta hasar tespitine.
“PERŞEMBE GÜNÜ GÖRECEĞİZ”
Siyasal iktidar bu yaşadığımız haftada attığı adımlarla iktisatta inanılması güç riskler yarattı: BIST TÜM Endeksinin bedeli 1,9 trilyon lira düştü. Piyasa bedel i en fazla düşen şirketler sıralamasında bankalar önde geliyor. Piyasadan yabancı çıkışları oldu, yerli yatırımcılarda da dövize geçişler hızlandı. Gösterge Faizinin oranı yüzde 37,09’dan yüzde 44,60’a yükseldi, münasebetiyle Hazinenin borçlanma maliyeti 7,51 puan arttı. Türkiye’nin risk primi (CDS primi) 250 baz puandan 383 baz puana yükseldi. Bu artış, dış borçlanma maliyetimizi önemli halde artırmış oldu. TCMB, bu türbülansta kurun fırlayıp gitmesini önlemek için piyasaya milyarlarca dolar fiyatında döviz satışı yaptı. Bu adımlar TCMB’nin önemli rezerv erimesi yaşamasına neden oldu. Rezervlerin durumunu TCMB dataları açıklandığında Perşembe günü göreceğiz. TCMB Para Politikası Kurulu, carry trade yoluyla gelen yabancı yatırımcıların ve dolar bozdurup Türk Lirası mevduata geçen ya da tahvil satın alan yerli yatırımcıların yine dövize dönmelerini önlemek emeliyle olağan dışı bir toplantı yaparak gecelik borç verme faizini yüzde 44’den yüzde 46’ya yükselti. Böylelikle faiz koridorunu genişletmiş oldu. TCMB bu kararla birlikte haftalık repo ihalelerine orta vermeyi de kararlaştırdı. Bu durumda gecelik borç verme faizi TCMB’nin bu devirdeki siyaset faizi pozisyonuna geçmiş oluyor ki bu durum TCMB’nin faizi yüzde 46’ya yükselttiği manasına geliyor. TCMB, bu adımlara ek olarak likidite senedi de ihraç edecek.[i] Bu bir haftalık müddette kamu bankaları ve kurumları aracılığıyla boyutunu tam olarak belirleyemediğimiz pay senedi alımları yapılarak borsa endeksinin daha fazla düşmesi engellenmeye çalışıldı. Yurt dışından Türkiye’deki siyasal gelişmelere ve yatırım ortamında oluşan aksiliklere yönelik ağır tenkitler geldi. Bu gelişmeler böylelikle devam ederse ileride Türkiye’nin kredibilitesi hakkında karar verecek olan reyting kuruluşlarının kararlarını da olumsuz etkileyecek üzere görünüyor.
Özetle bu haftaya başlarken görünüm bu türlü. Önümüzdeki periyotta neler olur? Bu bahisteki varsayımlarımı paylaşayım.
“TÜRKİYE’NİN OLAĞAN GÖRÜNÜMÜ OLACAKTIR”
Ben 1968 olayları başladığında üniversitedeydim. 4 yıllık tahsil periyodumuz daima boykotlarla geçti. Boykotlar o periyotta bitmedi 1970’ler boyunca sürdü. Halbuki Avrupa’da çeşitli ülkelerdeki emsal öğrenci aksiyonları birkaç yıl içinde sonlandı. Zira Avrupalı yöneticiler, başlangıçta olmasa bile bir iki yıl içinde olayları tahlil ettiler ve haklı tenkitlere nazaran düzeltmeleri yaparak uzlaşma yolunu buldular. Bizimkiler ise daima kendilerinin haklı olduğunu, öğrencilerin anarşi çıkarmaktan öte bir iş yapmadığını düşünerek tenkitleri dikkate alıp sistemi düzeltmeye yönelmediler. O nedenle de bizde öğrenci hareketleri yıllarca sürdü. Bu tecrübe bize gösterdi ki protestolar bir sefer üniversitelere girdi mi kolay kolay bitmiyor. Bu çerçeveden bakınca geçtiğimiz hafta yaşadıklarımızı süreksiz olgular zannedip ona nazaran hal almak gerçek olmaz, bu durum kanımca uzunca bir müddet artık Türkiye’nin olağan görünümü olacaktır. Buradan çıkışın yolu iktisatta tedbir almak değildir. Kuşkusuz onlar da gerekli ancak kâfi değil. Buradan çıkışın yolu yargının bağımsızlığının sağlanması, ahbap çavuş demokrasisinden gerçek demokrasiye geçilmesi, liyakate nazaran atamalar yapılması üzere iktisatla direkt ilgili görünmeyen lakin aslında tam olarak ilgili olan düzenlemelerin yapılmasından geçiyor. Kritik soru şudur: Siyasal iktidar bu benim gördüğümü görüp de durumu düzeltmek için adımlar atacak mı? Bugüne kadar sergilediği yaklaşımlar, siyasal iktidarın bu adımları atmayacağı hatta tam karşıtı adımları atmaya devam edeceği görünümünü veriyor.
Hatasını kabul etmeyen ve yanılgıyı daima diğerinde arayanlar tahlil üretemez.
