Dış ticaret haddi son 4 yılın zirvesine çıktı
Küresel ticaret Donald Trump’ın ABD’de nazaran ve gelmesinin akabinde artan gümrük tarifeleri ile istikamet buluyor. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), geçen hafta açıkladığı Global Ticaret Güncellemesi raporunda, ticaretin güçlü kalmayı sürdürmesine karşın 2025’e ait belirsizliklerin sürdüğüne işaret ederek, korumacılık ve değişen ticaret stratejilerinin global ticareti sekteye uğratabileceğini bildirdi.
ABD’DEN 11 BİNDEN FAZLA ZİYANLI TİCARET POLİTİKASI
Dünya gazetesinin haberine nazaran global ticarette korumacılık eğilimleri ise yeni değil. Statista’nın Ocak 2025’te yayımladığı bilgilere nazaran 2009’dan Ocak 2025’e kadar olan devirde, ABD global ticaret özgürleşmesine ziyanlı olduğu düşünülen 11 binden fazla ticaret siyaseti tedbirleri uyguladı. Tıpkı periyotta Çin de 8 bin 100 siyaset ile ikinci sırada yer aldı. Brezilya 7 bin 700 önlem ile bu iki ülkeyi üçüncü sıradan takip etti.
2021’DEN BU YANA EN YÜKSEK SEVİYE
Küresel ticaretin artan zorluklara işaret ettiği son periyotta Türkiye’nin dış ticaret görünümünde toparlanma yaşanıyor. Uzun yıllar 90’lı düzeylerde seyreden Türkiye’nin dış ticaret haddi 2015, 2016 ve 2020 periyodunda 100’lü düzeylere çıkarak yapılan mal ticaretinde yararlı duruma işaret etmişti. 2021’den sonra değişen global ticaret görünümü ile birlikte bilhassa 2022’de 70’li düzeylere kadar çekilen dış ticaret haddi son aylarda bir ölçü toparlanmaya işaret ediyor. Yıldan yıla değerlendirdiğimizde Ocak 2025’te 87,9 bedelini alan Türkiye’nin dış ticaret haddi Ocak 2021’den bu yana en yüksek düzeye işaret etti. Ülkenin ihracat pahası ile ithalat pahasının kıyaslanması ile elde edilen dış ticaret haddi, o ülkenin dış ticaretinde yararlı yahut ziyanlı olma durumunu gösteriyor. 100’ün altında kalan pahalar dış ticarette ziyan eden bir durumu ortaya koyuyor.
DIŞ TİCARETTE SON DURUM
Türkiye’nin genel dış ticaret haddi 100’ün altında kalsa da sektörel seviyede ayrışma dikkat çekiyor. Ocak 2025 itibariyle dış ticaret haddi;
* Makineler ve taşıt araçlarında 120,7
* İçki ve tütünde 108
* İmalatta (Gıda, içecek, tütün hariç) 103,3
* Hayvansal ve bitkisel yağlar da 102,1
* Kimya ve buna bağlı sanayi de 100,6 ile yarar düzeyinde bulunuyor.
Buna rağmen;
* Çeşitli mamül eşyada 75,1 l Yakıtlarda 80
* Akaryakıt hariç yenilmeyen hammaddelerde 86,7
* Canlı hayvanlar ve besin hususlarında 86,9 ile genel ortalamanın da altında kalarak ziyana işaret eden bir durum var.
İTHALAT ÖLÇÜSÜNDE ARTIŞ
Ocak 2025 prestijiyle son bir yıllık devirde
* İhracat ünite bedel endeksi tıpkı kalırken,
* İthalat ünite paha endeksi yüzde 1,1 azaldı.
* İhracat ölçü endeksi yüzde 5,8 artarken,
* İthalat ölçü endeksi yüzde 10,8 arttı.
İthalat ölçü endeksinde güçlü artış görece ucuzlayan ithalatın cazip hale geldiğini gösterdi. Besin, içecek ve tütün kümesindeki ithalat ölçü endeksi yüzde 21 artış kaydetti.
