Bakan Fidan: Trump Erdoğan’a saygı duyuyor’

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bazı basın mensuplarıyla dün akşam iftar programında bir ortaya geldi. Şam ziyareti ve Suriye’deki PKK/YPG varlığı hakkında konuşan Fidan, ziyaret sırasında öne çıkan en değerli başlığın “YPG” problemi olduğunu belirtti.

Fidan, Türkiye’nin önceliği olan tüm bahislerin ve kaygıların gündeme getirildiğini kaydederek, “Yeni idarenin SDG’yle yaptığı mutabakat bağlamında, örgütün niyetleri, kabiliyetleri, güç kaynaklarının denetimi üzere mevzularda bizim bakış açımızı net formda aktardık. Terörle gayrette yıllara dayanan deneyimimiz ve PKK’ya dair bilgilerimiz çerçevesinde telaş konusu olabilecek konuların altını çizdik. Suriye idaresinin de bizimle tıpkı niyet ve perspektifi paylaştığını gördük” diye konuştu.

“Mevcut yapısı prestijiyle YPG, PKK’nın bir mütemmim cüzü. Onu tartışmak bile gereksiz.” biçiminde konuşan Fidan, örgütün mutabakat çerçevesinde nasıl adım atacağı ve takvimin nasıl olacağı üzere mevzuların Şam’da ele alındığını hatırlattı.

Fidan, “Örgütün askeri kabiliyetlerinin yok edilmesinin bizim için kıymetli bir konu olduğunun altını çizdik. Bunun sağlanması için alışılmış ki kimi konular ön plana çıkıyor. Bunlardan birincisi buyruk komuta problemi. Mevcut ögelerin kendini feshetmesi, merkezi hükümetin denetimine girmesi çok kıymetli bir şart” tabirlerini kullanarak, silah, füze üretimi, hava savunma sistemleri üzere kritik yeteneklere sahip olmalarının ise asla kabul edilemez olduğunu vurguladı.

YPG’YE DIŞARIDAN KATILANLAR

Bir başka hususun da YPG’ye dışarıdan katılanlar olduğuna dikkati çeken Fidan, şunları kaydetti:

“Bunlara asla yer yok. Var olan ögeler çözülsünler, silah bırakıp kendilerini lağvetsinler ve merkezi hükümetin tam denetimi altına girsinler, bu bir mecburilik. Merkezi hükümet, buyruk komutayı alabilecek yeterlilik sahibi olmalı.”

Fidan, ilerleyen süreçte tüm gelişmelerin yakından takip edileceğini, süreç içerisinde ihtiyatlı olmak ve denetimi elden bırakmamak gerektiğini tabir ederek, sürecin çok yakından takip edileceğini yineledi.

Suriye’de yaşayan Kürtlere, Esad devrinde verilmeyen hakların verilmesi gerektiğinin, herkese eşit vatandaş muamelesi yapılmasının elzem olduğunun altını çizen Fidan, Suriye idaresinin de bu bahiste hayli hassas olduğunu aktardı.

Bakan Fidan, üzerinde çalıştıkları öteki mevzunun da “yerinden edilen Suriyelilerin yurduna dönmeleri meselesi” olduğunu söyleyerek, “güven tesis edilen bir ortamda, silahlı örgütlerin hayat alanı bulamayacağına” işaret etti.

Türkiye’nin, Suriye’nin birliğini ve bütünlüğünü her platformda lisana getirdiğine değinen Fidan, “İçerideki silahlı kümelerin kendilerini feshedip merkezi hükümete bağlanmaları, ülkedeki birlik ve beraberlik havasını olumlu etkileyecektir. Birebir formda, YPG ile merkezi hükümetin vardığı mutabakat sonucunda, YPG’nin bütün varlığını ve otoritesini merkezi hükümete devretmesi tarafında atılacak adımlar somutlaştıkça, Suriye içerisindeki birlik ve bütünlüğün sağlanacağını düşünüyorum” dedi.

ABD’NİN, SURİYE’DEN ÇEKİLMESİ

Fidan, ABD askerlerinin Suriye’deki varlığının devam etmesinin, ABD Başkanı Donald Trump’ın öncelikleri ortasında olmadığının görüldüğünü, PKK’nın Suriye’deki varlığının IŞİD cezaevleri üzerinden legalleştirmeye çalışıldığını belirtti.

Bu hususla ilgili tedbirler alındığına, bölge ülkelerinin IŞİD ile çaba etmesi gerektiğine dikkati çeken Fidan, bu istikamette uğraş sarf edildiğini, Ürdün, Irak, Lübnan ve Suriye ile Amman’da düzenlenen toplantıda bu tarafta somut kararlar alındığını anımsattı.

Fidan, “Bir yandan da Amerikan ordusunun Suriye’deki varlığının bir maliyeti olması kelam konusu. Amerikan kamuoyunda ABD ordusunun Suriye’deki varlığının devam ettirilmesinin faydası sorgulanır hale geldi. Evvelden Suriye’de İran, Rusya ve Esed rejimi faktörleri vardı. Lakin şu anda konjonktür değişti. ABD askerlerinin varlığının devamı konusunda Lider Trump’ın ikna olması gerekiyor. Amerika ordusunu çekerse, bu onlar için daha az maliyetli olacaktır” diye konuştu.

IŞİD KAYNAKLI TEHDİTLERİ BERTARAF ETMEDE BÖLGE ÜLKELERİ ORTAK HAREKET EDECEK

Bakan Fidan, IŞİD’e karşı bölgesel gayret konusunda, “Kendi problemlerimizi kendimiz çözmeliyiz.” vurgusunu yaparak, Ürdün’de beş ülkenin bir ortaya geldiğini, ortak operasyon ve istihbarat hedefli bir merkez kurulacağını hatırlattı.

Bunun için teknik takımların çalıştığını kaydeden Fidan, şunları aktardı:

“Bizim çalışmamız bitmek üzere. Sonrasında öbür ülke heyetleri ile bir ortaya gelerek ortak bir sistem kuracağız. Her ülke elindeki istihbarat bilgilerini paylaşarak, DEAŞ’tan kaynaklanan tehditleri bertaraf etme konusunda ortak hareket edecek. Benim Türkiye olarak aşikâr bir askeri kabiliyetim var. Ürdün’ün var, Irak’ın var… Gerektiğinde DEAŞ’a karşı bu kabiliyetler devreye girecek. Operasyon yapılacak. Bilgi paylaşılacak.”

Fidan, Türkiye’nin ortak çalışma yürüttüğü ülkelerin Suriye ile sonu olduğunun ve Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü sağlamak için bu cinsten çalışmaların epeyce değerli olduğunun altını çizdi.

EL-HOL KAMPI

El-Hol Kampı’nın çok çalışılan, “çözüme en yakın hususlardan birisi” olduğuna dikkati çeken Fidan, 40 bin civarında nüfusun olduğunu hatırlattı.

Fidan, gerek Iraklıların gerekse Suriyelilerin kendi vatandaşlarını almak için güçlü bir irade ortaya koyduğuna belirterek, kampın denetimi PKK/YPG’deyken kamptan çıkışların yavaş olduğunu söyledi.

Bakan Fidan,”Ancak artık Iraklılar da Suriyeliler de vatandaşlarını alabilirler. Fakat cezaevinde kalanların öteki bir formülle çözülmesi gerek. Onların cezaevinde kalması gerekiyor. O konuda çalışmalarımıza devam edeceğiz” formunda konuştu.

TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ

Bakan Fidan, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Trump’ın telefon görüşmesinin olumlu olduğunu” bildirerek, şöyle devam etti:

“Sayın Cumhurbaşkanımız, Lider Trump’ın hürmet duyduğu önderlerden birisi. Bunu da telefon görüşmesinde açıkça ortaya koydu zati. Görüşmede sayın Cumhurbaşkanımız, Türkiye’nin terörle uğraş konusundaki beklentileri ile savunma sanayii işbirliğindeki kısıtlamaların kaldırılmasının kıymetini vurguladı. Ukrayna’daki barışın ehemmiyetini bir kere daha tekrar etti. Sayın Trump’ın yaklaşımı da hayli müspet oldu. Sayın Cumhurbaşkanımız ile beraber, iki ülke ortasındaki problemleri çözmek istiyor. Biz de muhataplarımız ile bunun için çalışıyoruz.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın muhtemel ABD ziyaretine de değinen Fidan, “Sayın Cumhurbaşkanımızın muhtemel ziyaretinden evvel biz Dışişleri Bakanları seviyesinde bir çalışma yaparız. Sayın Cumhurbaşkanımız ABD ziyaretine olumlu yaklaşıyor. Lakin, şu anda net bir tarih söyleminde bulunmadık” sözlerini kullandı.

Fidan, ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Maddesi’ne (CAATSA) yönelik, Biden idaresiyle yaptırımların kaldırılmasına ait kapsamlı görüşmeler yapıldığını hatırlatarak, “Yeni idare ile de bu hususları ayrıntılı bir biçimde ele alacağız. Olağan burada konuşulması gereken teknik mevzular var. Bu yaptırımların kaldırılması konusunda Amerikalıların bir istisna yapma yetkisi var mı? Kendi iç hukuk sistemleri bu istikamette bir karar alabilecek mi? Bu bahisleri detaylı bir halde görüşeceğiz” dedi.

“SOYKIRIMI DURDURMAK İÇİN ELİMİZDEN GELENİ YAPACAĞIZ”

İsrail’in yaklaşık elli yıldan beri Suriye’nin güneyini işgal altında tuttuğuna dikkati çeken Fidan, “Günümüzde de bunu genişletmeye çalışıyor. Ezidiler, Dürzüleri gündeme getirerek, çeşitli mazeretler öne sürerek silahsız bir bölge ilan etme arayışı var” diye konuştu.

Fidan, oluşturulan platformlarda bu hususun gündeme getirilmesi ve kesin bir lisanla reddedilmesinin değerli olduğuna değinerek, şunları kaydetti:

“Amman’daki beşli platformda, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) platformunda, Arap Ligi platformunda, her platformda bu İsrail yayılmacılığı reddediliyor. İsrail’in Suriye’deki topraklardan önümüzdeki periyotta nasıl çıkartılacağı sorunu, Suriye hükümetinin üzerinde durup, milletlerarası toplumla bir arada yönetmesi gereken bir konu.”

Dışişleri Bakanı Fidan, İsrail’in Gazze’ye son periyottaki hücumlarına ait, “‘Netanyahu’nun zihninde ateşkesi bozma kanısı olduğunu biliyoruz.’ diye uzun vakittir söylüyoruz. Bütün emareler bunu gösteriyordu. 500 insanı şehit ederek ateşkesi resmen bozdu ve bombalamaya devam edecek üzere gözüküyor” formunda konuştu.

Fidan, Gazze’de son yaşananlarla ilgili Mısır’ın başşehri Kahire’de 23 Mart’ta bir toplantı yapılacağını aktararak, “İİT-Arap Ligi Gazze Temas Kümesi olarak bir ortaya geliyoruz. Bu toplantıda İİT toplantısında kabul edilen Gazze planının hayata geçirilmesi için atılabilecek adımları ele alacağız. Soykırımı durdurmak için elimizden geleni yapacağız” sözlerini kullandı.

Filistin sorununun daha büyük kırılmaları beraberinde getireceğini düşündüğünü söyleyen Fidan, “(İsrail) Orada mevzi bir muvaffakiyet elde ediyor üzere gözükebilirler yüz binlerce insanı katlederek, ancak diğer cinsten risklerin kapısı çok önemli açılıyor. Yani daha farklı bölgesel kırılmalar, çatışmalar riski de ortaya çıkıyor” dedi.

CENEVRE’DEKİ KIBRIS TOPLANTISI

Fidan, 17-18 Mart’ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in himayesinde Cenevre’de düzenlenen genişletilmiş formattaki Kıbrıs toplantısına ait, “BM Genel Sekreteri nitekim bizim takdir ettiğimiz, nitelikli bir önder. Milletlerarası sistemin bir noktaya kadar vicdanını da yansıtan bir makam. Kıbrıs sıkıntısıyla ilgili bu gayriresmi toplantı teklifini, yapan tavrımızı göstermek ismine Cumhurbaşkanımız kabul etti” diye konuştu.

Guterres’in Kolombiya eski Dışişleri Bakanı Maria Angela Holguin Cuellar’ı Kıbrıs konusunda Şahsi Temsilci olarak atadığını hatırlatan Fidan, şöyle devam etti:

“Kolombiya eski Dışişleri Bakanı geldi baktı, altı ay müddetle bütün taraflarla konuştu ve bir rapor hazırladı. Bu rapor da kayda geçti, dedi ki ‘İki taraf ortasında ortak taban yok.’ Artık bu ne demek? Bizim yıllardır savunduğumuz bir mevzu var. Adada iki toplumun kendi başına, kendi kurumlarıyla başka ayrı yaşıyor olması üzere bir gerçeklik var. Bunlardan birinin devlet olarak tanınıp her türlü imkana erişmesi, oburunun tanınmaması adadaki adaletsizliğin temel sebebidir. Bu adaletsizliğin kesinlikle giderilmesi lazım. Biz geçmişte milletlerarası sistemin hakemliğine güvenerek hazırlanmış BM tahlil taslaklarına tamam dedik fakat Rumlar buna yanaşmadılar. Bugün artık alanda öbür bir durum var. Bu durum, siyasi tahlil arayışlarına yansımak zorunda.”

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI

Fidan, Rusya-Ukrayna Savaşı’yla ilgili gündemde “barış antlaşması ve ateşkes antlaşması” olmak üzere iki mevzu olduğuna işaret ederek, “Sayın Trump ve Sayın Putin’in (Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin) görüşmesinden ateşkes konusunda tam bir sonuç çıkmadı. Sürecin başlamasını ve ilerlemesini sağlayacak birtakım adımlar sunuldu. Güç alanları amaç alınmasın, gemilerin seyrüsefer güvenliği sağlansın, esir takası yapılsın üzere fikirler öne atıldı. Bunlar kabul edildi. Tam ateşkes için ise çalışmalar sürüyor” halinde konuştu.

Türkiye olarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da iki tarafın üzerinde mutabık kaldığı bir mutabakata katkı vermek istediğine değinen Fidan, “Bizim için değerli olan iki tarafın mutabık kalacağı bir muahede. Bu hususta üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Lakin şu anda gördüğünüz tartışmaların birden fazla, güvenlik garantileri başlığı altında yapılan konular” tabirlerini kullandı.

Bakan Fidan, “Teorik olarak söylüyorum, taraflar ileriki bir basamakta bir barış gücü oluşturulmasında mutabık kalırlarsa biz katkı sunabiliriz. Fakat şu noktanın altını çiziyoruz: İki taraftan birinin zorlayıcı teşebbüsünün bir kesimi olmakla, mutabık kalınmış bir tahlilin modülü olmak farklı şeylerdir. Biz ikinci seçenekte varız” dedi.

AVRUPA GÜVENLİK MİMARİSİ

Fidan, AB’nin üç ay öncesine kadar geliştirdiği sistemler içinde Türkiye’yi “çok fazla görmek” istemediğini vurgulayarak, “Avrupa Birliği üyelerine has bir sistemdi. Biz de her vakit NATO içerisinde Avrupa Birliği’nin bir blok olarak değil de bütün NATO ülkelerinin ortak bir halde tehdit tariflerinin geçerli olduğu, çıkarlarının gözetildiği bir işbirliği ortamı ve sistem öneriyorduk” diye konuştu.

Bunun süregelen bir tartışma alanı olduğunu aktaran Fidan, Ankara dışında İngiltere, Norveç, Kanada üzere ülkelerin de sonradan bu tartışmaya katıldığını anlattı.

Fidan, bu tartışmanın artık her zamankinden daha değerli bir hale geldiğinin altını çizerek, “Şimdi iki tane husus var. Birincisi, eski sisteme nazaran Avrupa kendini yapılandırırken neye bakmalı? Zira, tertip üzerinde tehditler var, ancak nizam bozulmadı. Yani Amerika resmi olarak NATO’dan çıkmadı, birliklerini çekmedi, füzelerini geri almadı. Her şey duruyor. Yalnızca Rusya’yla yaptığı angajmandan sonra ortaya çıkan bir alarm durumu var Avrupa’da. Artık, belirli bahisleri çok erkenden tartışmak bile istemiyorlar” formunda konuştu.

ABD’nin Avrupa güvenliğiyle, NATO’yla bağlantısının birebir seviyede devam etmesi halinde Avrupa’nın kendi güvenlik yapılanmasını buna nazaran oluşturacağına işaret eden Fidan, ABD’nin büsbütün olmadığı bir yerde ise bu sefer yeni bir yol izleneceğine değindi.

“AVRUPA, ABD’YE BAĞIMLI OLMAK İSTEMİYOR”

Fidan, “Cin şişeden çıktı” kelamını anımsatarak, “Avrupalılar artık Amerika’nın yüzde yüz güvenlik şemsiyesine bağımlı olmak istemiyorlar. Bunun sürdürülebilirliğine inanmıyorlar” sözlerini kullandı.

Avrupa’nın kendi güvenliğini bu derece riske atmamaları gerektiğini düşündüğünü söyleyen Fidan, “Bu niyet matematik olarak öteden beri vardı, ihtimal olarak, fakat bir gerçeklik olarak kendini hissettirmediği için siyaset yapıcıları bu noktada adım atmaya itmiyordu. Lakin şu anda birinci kez kendini bu kadar yakın ve yakıcı hissettiriyor. Artık siyaset yapıcıları da bu mevzuda gerçekçi adım atmaya yöneliyorlar” dedi.

Fidan, her iki düzlemde Türkiye’yle ne kadar yakın çalışılacağı, ne kadar çalışmak isteneceği, rollerin ne olacağı ve Ankara’nın neler önerebileceği ve tartışmaya ne kadar katkıda bulunabileceğinin çok dinamik bir süreç olduğunu bildirdi.

İdeal olanın, AB üyesi olup bu hususları daha bütüncül bir halde, iktisadıyla, siyasetiyle, güvenliğiyle daima birlikte iç içe yönetmek olduğunu vurgulayan Fidan, “Cumhurbaşkanımız bunu ülkü bir tahlil olarak görüyor. Lakin Avrupa Birliği’nin bu husustaki çekinceleri halihazırda yerinde duruyor” diye konuştu.

Fidan, AB’nin Türkiye ile alakaları “daha da ileri taşıma konusunda durduğu” bir yer olduğunu belirterek, “Bunun gerektiğine de inanıyorlar ve bu noktada birtakım adımları nasıl atarız diyorlar. Kimi ülkeler bu mevzuyu engellemeye çalışabilir mi? Evet. İşte, Avrupa’nın güvenliği başka geri kalan ülkeler için ne kadar önemli burada göreceğiz. Yani bunu kaldırmak için bir adım atacaklar mı atmayacaklar mı?” halinde konuştu.

AVRUPA’NIN VİZE POLİTİKASI

Vize konusunda 2 farklı sıkıntı olduğunu aktaran Fidan, birisinin mevcut vize süreçleriyle ilgili olarak müracaatların reddedilmesi, az vize verilmesi yahut sürecin çok uzun sürmesi ile alakalı, başkasının ise ileri bir vadede vize serbestisi sağlanması olduğunu söyledi.

Fidan, Avrupa ülkelerinden vize problemiyle ilgili izah istendiğinde, “Biz verdiğimiz vizelerin en fazlasını Türkiye’ye veriyoruz” yanıtının alındığını kaydetti.

Oransal olarak bakıldığında yıllardır alınan müracaatlar ile reddedilen vize oranlarının değişmediğini vurgulayan Fidan, Türkiye’den yapılan turist vizesi müracaatlarında önemli bir artış kelam konusu olduğunu lisana getirdi.

Fidan, vize haklarının suistimal edildiği ile alakalı da Avrupalılar tarafından gündeme getirilen birtakım argümanlar olduğuna değinerek “Geldiğimiz noktada, bizim Avrupa’yla vize serbestisine geçmemiz gerekiyor” dedi.

Bunun olması durumunda vize süreçleriyle ilgili sıkıntıların da ortadan kalkacağını söyleyen Fidan, “Vize rejimi devam ettiği sürece, Türkiye’nin artan talebine vize düzeneğiyle yanıt verilmesi mümkün değil” diye konuştu.

Fidan, tahlilin vize serbestisi olduğunun altını çizerek, bunun çözülmesinin düşünüldüğüne ve iktisattaki güzelleşmeye paralel olarak bunu da hayata geçirmenin gerekliliğine dikkati çekti.