Oksijen ve The New York Times aynı haberde buluştu: Sırbistan’da ‘Renkli Devrim’ kumpası
Sırbistan’da son periyotta öğrenci hareketleri öncülüğünde gerçekleşen protesto, başşehir Belgrad’da büyük ve barışçıl bir şovla doruğa ulaştı.
15 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
Kasım 2024’te Belgrad’daki bir tren istasyonunda meydana gelen çökme nedeniyle 15 kişinin hayatını kaybetmesiyle başlayan süreçte, yolsuzluk argümanları ve kamu güvenliği bahisleri gündeme geldi.
Muhalefet ve öğrenciler, bu felaketin ihmalkarlık ve yolsuzluğun sonucu olduğunu savunarak, sorumluların cezalandırılması ve ilgili bakanların misyondan alınması taleplerini lisana getirdi.
GEÇİŞ HÜKÜMETİ TALEBİ
Muhalefet partileri ayrıyeten geçiş hükümeti kurulması ve erken seçime gidilmesi talebinde bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, yeni bir seçim ihtimalini kabul ederken, geçiş hükümetine müsaade vermeyeceğini açıkladı.
HİLE İDDİASI
Vucic’in önderi olduğu Sırbistan İlerleme Partisi tarafından denetlenen geçmiş seçimlerde, hileler yapıldığı öne sürüldü.
“15 KİŞİ İÇİN AYIN 15’İ”
Cumartesi günü palamento önünde “15 kişi için ayın 15’i” sloganıyla düzenlenen aksiyona 100 binden fazla kişi katılırken, bu hareket Vucic’in ülkedeki iktidar krizini derinleştirdi.
“İKTİDARI ELE GEÇİRMEK”
Protestocular, Vucic ve ona yakın medya organlarınca “iç savaş çıkarmak” ve “iktidarı ele geçirmek” için şiddet planlamakla suçladı.
Vucic’in Sırbistan’da on yıllardır görülmeyen ölçekte bir halk hareketi olarak kayıtlara geçen hareketin şiddete evrilebileceği ikazlarına karşın, kelam konusu hareket büyük ölçüde barışçıl geçti.
Muhalefet ise Sırbistan güvenlik servislerinden birtakım yetkililerin, Vucic’in siyasi rakiplerini tutuklamaya yönelik kapalı planlar yaptığını tez etti.
PROTESTOCU SAYISI
Parlamento önünde başlayan şov, kısa müddette yayılırken polis, şova 107 bin kişinin katıldığını bildirdi.
Protestoları organize eden Belgrad Üniversitesi Drama Sanatları Fakültesi öğrencileri bu bilgiyi yalanlayarak katılan kişi sayısının 800 bine ulaştığını ileri sürdü.
Göstericiler ortasında, klâsik olarak Vucic’e takviye veren kasaba halkının da bulunması dikkat çekti.
Protestocular, “Vucic’i tutuklayın!” ve “Onun devri bitti!” sloganlarını atarak, mevcut idarenin değişmesi gerektirdiğini vurguladı.
“OTORİTEYE KARŞI…”
Cumhurbaşkanı Vucic, protestoları “otoriteye karşı büyük bir gösteri” olarak nitelendirdi.
Olaylarda 56 kişinin yaralandığını lakin durumlarının önemli olmadığını belirtti. Hükümetinin protestocuların iletisini aldığını söz eden Vucic, değişime hazır olduklarını lakin Batı dayanaklı “renkli devrimler” istemediklerini savundu.
Sırbistan’daki protestolar için Oksijen ve New York Times, ABD tesirine dikkat çekti.
ABD VE TRUMP ETKİSİ
Sırbistan’daki kriz, ABD ile bağlar boyutunda da yankı uyandırdı.
Donald Trump’ın damadı Jared Kushner’in Belgrad’da Trump markalı bir otel projesi üzerinde çalıştığı biliniyor.
Trump’ın oğlu Donald Trump Jr.’ın bu hafta Belgrad’ı ziyaret etmesi ve Vucic ile görüşmesi de dikkat çekti.
Geçmişte, Joe Biden idaresi de Vucic’ı Rusya’ya bağımlılıktan uzaklaştırmaya çalışmış lakin yetersiz olduğu gerekçesiyle Sırbistan muhalefeti tarafından eleştirilmişti.
USAID’İN KAPATILMASI
ABD Memleketler arası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) kapatılmasının da seçim yolsuzlukları vb. ihlalleri kayıt altına alan STK’ları sıkıntı duruma soktuğu ve Vucic’in bu kuruluşları suçlamasına yürek verdiği öne sürülürken Şubat ayında STK’ların ofislerine polisler tarafından baskın yapıldığı söz edildi.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç, 2014’te başbakan ve 2017’de cumhurbaşkanı olmasından bu yana misyonda. Halkın yarıya yakınından aldığı oylarla partisi Sırbistan İlerici Parti ve koalisyon ortağı Sosyalist Parti’yle birlikte siyasi iktidar pozisyonunda.
Vuçiç, protestoları onu iktidardan uzaklaştırmak için Batı tarafından düzenlenmiş hile olarak kıymetlendiriyor.
Şubat ayında Başbakan Vucevic ise istifa ettiğini açıklasa da resmiyette hala başbakanlık pozisyonunda bulunuyor.
“RENKLİ DEVRİMLER” NEDİR
“Renkli Devrimler”, 2000’li yıllarda eski Sovyetler Birliği ülkeleri ve Doğu Avrupa’da gerçekleşen, ekseriyetle barışçıl halk hareketleriyle otoriter idareleri devirmeyi amaçlayan kitlesel protestoları tanımlamak için kullanılan bir tabirdir.
Bu hareketler, isimlerini çoklukla sembolize edici renklerden yahut çiçeklerden almıştır.
“Renkli Devrimler” terimi, Batı medyasında ve akademik çalışmalarda yaygınlaşmadan evvel, 2000’li yılların başında Rusya ve eski Sovyet ülkelerinde bu çeşit halk hareketlerini eleştiren önderler ve medya tarafından kullanıldı.
“BULDOZER DEVRİMİ”
Buldozer İhtilali, 5 Ekim 2000’de Sırbistan’da gerçekleşen kitlesel halk ayaklanmasıyla Slobodan Milošević’in devrilmesiyle sonuçlanan bir siyasi hareket olarak tarihe geçti.
Seçimlerde yenildiği tez edilen Milošević’in vazifesi bırakmaması üzerine on binlerce kişi Belgrad’da sokaklara döküldü. Göstericiler, devlet televizyonu binasına saldırarak ele geçirdi.
Protestolar sırasında bir inşaat çalışanı, buldozerle polis barikatlarını aşarak hükümet binalarına yöneldi ve bu olay hareketin sembolü oldu. Güvenlik güçlerinin büyük bir kısmı göstericilere mahzur olmayarak protestalara katıldı. Ordu ve polisin takviyesini kaybeden Milošević, 6 Ekim’de yenilgiyi kabul ederek istifa etti.
Buldozer İhtilali, sonraki yıllarda Gürcistan’daki Gül İhtilali ve Ukrayna’daki Turuncu İhtilal üzere hareketlere de tesir etti.
ABD VE SOROS ETKİSİ
ABD ve Batılı kuruluşların, 1998 yılında kurulan Otpor! isimli öğrenci hareketine finansal ve lojistik takviye sağladığı tez edildi.
ABD merkezli Ulusal Demokrasi Vakfı (NED), Memleketler arası Cumhuriyetçi Enstitü (IRI) ve Soros Vakfı üzere kuruluşlar, Otpor! hareketine eğitim, tertip takviyesi ve fon sağladı.
ABD, tıpkı vakitte o periyotta muhalefet partilerine medya ve seçim müşahede dayanağı sundu ve Milošević aykırısı hareketin güçlenmesine katkı sağladı.
