Roma İmparatoru Severus’un heykeli Türkiye’ye iade edildi
Kültür ve Turizm Bakanlığının yürüttüğü çalışmalar sonucu Danimarka Glyptotek Müzesine sunulan kanıtlar ve kendi bilimsel incelemeleri doğrultusunda etik nedenlerle Anadolu kökenli yapıtların iadesi yapıldı.
Eserler ortasında, Burdur, Boubon Antik Kenti kökenli Roma İmparatoru Septimius Severus’un başı ve tekrar Burdur’un Düver Köyü kökenli 48 pişmiş toprak mimari levha bulunuyor.
BAKAN ERSOY’DAN KARARLILIK VURGUSU
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, son 7 yılda 8 bin 967 yapıtın iadesini sağladıklarını, dünyanın neresine kaçırılmış olursa olsun bu topraklara ilişkin hangi eser varsa bu yapıtların izini sürüp Türkiye’ye getirmeye devam edeceklerini vurguladı.
Bakan Ersoy konuşmasında, “Danimarka’dan iadesini sağladığımız Roma İmparatoru Septimius Severus’un tasvir edildiği heykel başı, Boubon Antik Kentinde 1960’lı yıllarda gerçekleştirilen kaçak hafriyatlar sonucunda yurt dışına çıkarılan eserler ortasında yer almaktadır.” sözlerini kullanarak, Türkiye’nin birinci bayan arkeoloğu Jale İnan’ı “M.S. 3. yüzyıla tarihlenen bu yapıtın iadesi vesilesiyle bu eser kümesi hakkındaki çalışmalarından faydalandığımız merhume Prof. Dr. Jale İnan’ı da anmak isterim. Biz son 5 yılda sahiden bu uğraşta değerli kazanımlar elde ettik lakin Anadolu’nun kültürel mirasının korunması çalışmaları on yıllardır sürüyor. Merhum Jale İnan hocamız, bu heykel başını yerinde incelemiş ve Boubon kökenli olduğuna dair tespitlerde bulunmuştu. O devir yapılan tespitlerin de ışığında Kaçakçılıkla Çaba Dairemiz çalışmalarını genişletip iade talebimizi Danimarka’ya iletti. Danimarka ve Glyptotek Müzesi’ni de iş birliğine açık tavırları ve etik bir duruş sergileyerek verdikleri iade kararından ötürü kutluyorum. Kopenhag Büyükelçimiz Sayın Hakan Tekin ile Kültür ve Tanıtma Müşavirliğimize de ayrıyeten teşekkür ederim” kelamlarıyla andı.
Ersoy, bir başka iadesi sağlanan eser kümesinin Düver kökenli pişmiş toprak levhalar olduğuna dikkati çekerek, Burdur’un Düver kökenli pişmiş toprak levhalarının da yeniden 60’lı yıllardaki kaçak hafriyatlar sonucunda yurt dışına kaçırıldığını ve dünya çapında koleksiyonlara girdiğini vurguladı.
Daha evvel de Kaçakçılıkla Gayret Dairesi ile Manhattan Bölge Savcılığı arasında yürütülen iş birliği sayesinde birçok Boubon kökenli yapıtın iade edildiğini hatırlatan Kültür Bakanı, “Lucius Verus, Septimius Severus, Genç İmparator ve Giysili Bayan heykellerinin yanı sıra İmparator Caracalla’ya atfedilen iki büst ve devrin kıymetli şahsiyetlerine ilişkin beş baş ile bir bronz bayan büstü Türkiye’ye yine kazandırılmıştı. Bu iadeler; sunulan dokümanlar, görgü şahidi tabirleri ve isimli kriminolojik çalışmalar sayesinde gerçekleşti. Bakanlığımız ile Manhattan Savcılığı iş birliğinde yapılan geniş kapsamlı soruşturmalar ve iadeler de dünyada önemli seviyede yankı buldu, örnek oldu” dedi.
ESERLER İSVİÇRE ÜZERİNDEN ABD’YE KAÇIRILMIŞ
Ersoy, 1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nin arkeolojik mirasının kaçak hafriyat faaliyetleriyle ziyan gördüğünü ve bu süreçte pek çok yapıtın geçersiz dokümanlar ve köken bilgileriyle İsviçre üzerinden ya da direkt ABD’ye kaçırıldığını söyledi.
Yıllar sonra Septimius Severus’un başı ile gövdesinin birleştirilmiş halini herkesin görmek istediğine vurgu yapan Mehmet Nuri Ersoy, “Bu mevzuda çok titiz bir çalışma süreci başlatmış bulunuyoruz. Antik devirde, bu heykel gövdeleri son derece idealize bir halde yapılmakta ve tarih içinde imparatorların değişmesi üzere durumlarda farklı başların birleştirilmesiyle kullanılmaktaydı. İşte bu sebeple şu an baş ve gövdenin ani ve süratli bir müdahaleyle ayrım noktalarının birbirine oturtulması yapıta ziyan verebileceğinden konservatörelerimiz bu süreci çok dikkatli tahlil ederek vakte yayılan bir proje kapsamında ele alacaklar. Pek alışılmış bu projenin sonucunu da bilim dünyası ve kamuoyuyla tekrar büyük bir memnunlukla paylaşacağız” açıklamasında bulundu.
“7 YILDA 8 BİN 967 ESERİN İADESİNİ SAĞLADIK”
Kültür Bakanı Ersoy yurt dışına kaçırılan yapıtların iadesi konusunda çok titiz davrandıklarına değinerek, “2025 yılında 14 kıymetli yapıtın iadesini sağladık. 2024 yılında ise tam 1.149 tarihi yapıtı bulup ülkemize geri getirdik. 2018-2025 yılları ortasında, 7 yılda biz 8 bin 967 yapıtın iadesini sağladık. 2002-2025 yılları ortasında iadesi sağlanan eser sayısı ise tam 13 bin 282’dir.” dedi.
Danimarka’nın Ankara Büyükelçisi Ole Toft, “Tarihî yapıtların iadesi değerli lakin ekseriyetle karmaşık bir süreçtir. Ve bugün bizatihi Türkiye ve Danimarka olarak birlikte İmparator başı özelinde hoş bir tahlil üretebildik. Burada karşılıklı saygı ve iş birliği olduğu süreç sonucunda bu noktaya gelmiş olmayı da kutluyoruz” tabirlerini kullandı.
