Türk yurdu Türkistan’a özel statü verildi
Kazakistan’da yaklaşık 2 bin yıllık geçmişi bulunan kadim Türkistan’ın eşsiz bir miras olarak tarihi dokusunun korunması maksadıyla kente kanunla özel statü verildi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 3 Mart’ta “Türkistan’a özel statü verilmesi” ile ilgili kanunu imzaladı.
15 Mart’ta yürürlüğe girecek olan kanunla, ülkenin güneyindeki Türkistan eyaletinin idari merkezi Türkistan kenti özel statüye sahip oldu.
Böylece yaklaşık 2 bin yıllık tarihi dokusunun yanı sıra eşsiz bir miras olarak korunması, araştırılması ve tanıtılması amaçlanan Türkistan, ülkede özel statüyle garanti altına alınan tek kent olarak kayıtlara geçti.
Kanuna nazaran, kentteki tarihi yapılar milletlerarası, ulusal ve lokal ehemmiyete nazaran sınıflandırılacak.
Türkistan’ın sembolü Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nin ise “uluslararası önemdeki” bir anıt olarak tarihi ve mimari özgünlüğü korunacak.
Kazakistan’ın UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dahil edilen birinci yapıtı ve Orta Çağ mimarisinin en kıymetli yapıtlarından biri olarak kabul edilen Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nin eşsizliğini korumak için etrafında yüksekliği 7 metreyi aşan ve ölçek, renk ve yapı gereçleri açısından tarihi ve kültürel anıtlarla bağdaşmayan inşaat çalışmaları yasaklanacak.
Kentteki tarihi ve kültürel anıtlara ziyan verebilecek yapıların inşası yahut oluşturulmasına müsaade verilmeyecek.
Bunun yanı sıra kentin mimari görünümünü korumak için bir tasarım kodu geliştirilecek.
Türkistan’da el sanatının canlandırılması için mahallî usta ve zanaatkarların masraflarının bir kısmı lokal bütçeden karşılanacak. Kanun, ayrıyeten Türkistan Valiliğinin yetkilerini de genişletecek.
“KENTİN TARİHİ MİMARİ DOKUSUNA UYMAYAN DENETİMSİZ İNŞAATLARIN ÖNÜ KESİLDİ”
Kazak gazeteci ve köşe müellifi Amangeldi Kurmetuly, AA muhabirine, Türkistan kentine özel statü verilmesinin ne manaya geldiğini ve bunun Türk dünyası açısından ehemmiyetini kıymetlendirdi.
Kurmetuly, bu kararla kentin yepyeni dokusunun korunmasının, tarihi ve manevi mirasının gelecek jenerasyonlara aktarılmasının istenildiğini vurguladı.
Kazakistan’da Türkistan’ın 2018’de eyalet merkezi ilan edildiğini anımsatan Kurmetuly, “Şehir, eyalet merkezi olduktan sonra süratle gelişmeye ve büyümeye başladı. İnşaat arttı. Bu durumda Hoca Ahmet Yesevi Türbesi üzere tarihi ve manevi yapı yeni inşaatların gölgesinde kalabilirdi. Hatta bu bahis kamuoyunda büyük tartışmalara neden olmuştu. Bu kanunla kentin tarihi mimari dokusuna uymayan denetimsiz inşaatların önü kesildi.” sözlerini kullandı.
Kurmetuly, öte yandan Türkistan’a kanunla özel statü verilmesinin yalnızca ülke için değil tüm Türk dünyası açısından değerli bir gelişme olduğuna dikkati çekti.
Türkistan isminin yalnızca bir kentten ibaret olmadığına işaret eden Kurmetuly, “Türkistan’ın özel statü alması Türk dünyasının bütünlüğünü oluşturmaya, karşılıklı özdeşleşmeyi güçlendirmeye hizmet edecek bir faktördür.” dedi.
Kurmetuly, Türkiye’de okullarda Orta Asya yerine Türkistan olarak kullanılmaya başlandığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
“Kente özel statü verilmesi de tarihle ahenk sağladı. Zira Mağcan Cumabay’ın (Kazak aydını ve şair) kendisi şiirinde bu bölgeyi Türkistan diye adlandırıyordu. Bu türlü kararlar sonucunda gelecek 20-25 yılda dünyanın coğrafik ve siyasi tarifinde, Birleşmiş Milletlerin evraklarında bu bölge için Türkistan ismi kullanılabilir. Bunun için Türkiye’deki okullarda Türkistan isminin kullanılması, Kazakistan’ın Türkistan kentine özel statü vermesi üzere küçük adımlarla büyük muvaffakiyetler elde edilebileceğine inanıyorum.”
Kurmetuly, Türkistan’ın turistlerin en çok tercih ettiği kıymetli destinasyonlardan biri haline geldiğini anlatarak “Tüm Türkistan halkları için Hoca Ahmet Yesevi ismi kıymetlidir. Onun türbesine mesken sahipliği yapan Türkistan’a özel statü verilmesini, tıpkı vakitte Türk dünyasının manevi lideri Hoca Ahmet Yesevi’ye olan büyük hürmet diye yorumluyorum.” sözlerini kullandı.
