Zenginlerin öncelikleri değişti: Harcamayı azaltıp servet biriktirdi
Piyasada bulunan yüksek para arzı düzeyini düşürmek emeliyle uygulanan para siyaseti olarak tanımlanan para sıkılaştırma siyaseti, 2023 yılı haziran ayında uygulamaya alındı. Merkez Bankası nakdî sıkışmanın gelir kümelerine tesirini inceleyen bir tahlil yayımladı. Tahlile nazaran, yüksek gelir kümesine hitap eden eserlerin satış hacmindeki değişim nakdî sıkılaşma öncesinde düşük gelir kümelerindeki yıllık değişimin yaklaşık 3 katı iken sıkılaşma sonrası artış oranları yakın düzeylere geriliyor.
Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfasında yer alan “Merkezin Güncesi”nde yayımlanan Tahlil, mali sıkılaşma devrinin en büyük tesirinin lüks tüketime olan talepte düşüş olduğunu ortaya koydu. Tahlile nazaran, sıkılaşma süreciyle birlikte yüksek gelir kümesine hitap eden eserlerin cirosundaki yıllık artış oranı süratle geriledi. 2023 yılının ikinci çeyreğinde, bu eserlerin yıllık ciro artışı düşük gelir kümesine hitap eden eserlere kıyasla 1,5 kat daha fazla olurken, sıkılaşma sonrasında bu fark kapanarak emsal düzeylere indi. Uzmanlar, “Bu durumun yüksek gelirli kısmın lüks harcamalarını kısarak tasarrufa yöneldiğini gösteriyor.” dedi. Orta gelir ve dar gelir kümesindeki vatandaşların harcama eğilimleri farklı bir taraf izledi. Enflasyonist baskılar sebebiyle dar gelirli kesim mecburi harcamalarını artırmak zorunda kaldı. Orta gelir kümesi ise tasarruf yapma imkânı bulamadığı için mevcut gelirini direkt tüketime yönlendirdi. Bu durum, ekonomik sıkılaşmanın farklı gelir kümeleri üzerinde nasıl farklı tesirler oluşturduğunu bir defa daha gözler önüne serdi.
MARKALI ESER SATIŞLARINDA DÜŞÜŞ
2024 yılı prestijiyle gerçek piyasalarda da bu değişim net halde hissedildi. Mücevher, lüks çanta, kıyafet ve saat üzere eserlere yönelik harcamalarda besbelli bir düşüş yaşandı. Bilhassa 30 milyon lira ve üzeri fiyat etiketine sahip konut satışlarında gerileme dikkat çekti. Lüks kozmetik eserleri de bu gerilemeden hissesini aldı. Bunun yanında; kıymetli sanat yapıtları ve tablolar, özel koleksiyon nesneleri ve lüks eşyaların satıldığı açık artırmaların sayısında da gerileme yaşandı. Öte yandan lüks seyahat ve ferdî jet kiralama dalı de 2024 yılında bir evvelki yıla nazaran kan kaybetti. Bu kategorilerin tamamı, servet sahibi bireylerin tüketim alışkanlıklarına hitap ediyor.
OTO SATIŞLARI KÂĞIT ÜZERİNDE ARTTI
Lüks araba satışlarında ise kâğıt üzerinde bir artış gözlendi. Dal temsilcileri bu yükselişin büyük ölçüde gümrükten giren araçların satış olarak kaydedilmesinden kaynaklandığını, bayilerin stoklarında bekleyen araç sayısının önemli formda arttığını lisana getirdi.
ÖNCELİKLER DEĞİŞTİ
2024 yılı prestijiyle zenginlerin önceliklerinin değiştiği gözlemlendi. Lüks harcamalar yerine sermayelerini kıymetlendirme yoluna giden yüksek gelir kümesi, parasını bankalardaki mevduat hesaplarına yönlendirdi. 2024 yılında mevduat faiz oranları yüzde 60 düzeyine ulaşarak tarihi tepe yaptı. Tıpkı devirde Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarına da ağır giriş yaşandı. Böylelikle Türk zenginlerinin bankalardaki mevduat hesapları rekor düzeylere çıktı.
