Anayasa Mahkemesi’nden sürpriz öneri: Tarihi faiz kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM), alacakların enflasyon karşısında kıymet kaybının tazmin edilmemesinin hak ihlali oluşturduğuna hükmetti.
Mahkeme, mülkiyet hakkı ile tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğini belirterek, faiz oranlarının kıymet kaybını karşılamadığını vurguladı. Munzam ziyan davalarının da kâfi müdafaa sağlamadığına dikkat çekildi.
BİREYSEL MÜRACAAT ÜZERİNE KARAR ALINDI
Karar, Caner Şafak’ın ferdi başvurusu üzerine alındı. Şafak, 2010 yılında özel bir bankaya karşı açtığı icra takibi sonucu asıl alacağı 48 bin 854 TL olan borcun, itiraz süreçleri ve yargılamaların akabinde 2020 yılında 119 bin 114 TL olarak ödendiğini belirtti.
Ancak geçen 10 yıllık süreçte yasal faizin, alacağın bilhassa hiperenflasyon karşısındaki paha kaybını karşılamadığını savundu. Şafak’ın açtığı 100 bin TL’lik “munzam zarar” davası ise tüketici mahkemesi, istinaf ve temyiz mercilerince reddedilmişti.
ETKİLİ HUKUK YOLU YOK
AYM, mülkiyet hakkı ve Anayasa’nın 40. hususunda düzenlenen tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Mahkeme, devletin yalnızca kamu borçlarında değil, özel hukuk şahıslarının alacaklarında da adil dengeyi sağlama yükümlülüğü bulunduğunu vurguladı. Bu karar, alacakların gerçek pahasını koruyacak faal bir hukuksal sistemin eksikliğine dikkat çekiyor.
TBMM’YE YENİ KANUN ÖNERİSİ
Kararda, 3095 sayılı Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine Ait Kanun’un enflasyon karşısında alacakların kıymetini müdafaa konusunda yetersiz kaldığı belirtildi. Mahkeme, TBMM’ye faiz oranlarının artırılmasını sağlayacak bir düzenleme yapılması teklifinde bulundu.
Türk Borçlar Kanunu’nun 122. hususuna dayalı munzam ziyan davalarının da faal tahlil sunmadığı vurgulandı. Mahkeme, yüksek mahkemelerce geliştirilen içtihatların istikrarsız ve meçhul olduğunu, enflasyonun tek başına ziyanı ispat için kâfi görülmediği durumlarda alacaklının muhafazasız kaldığını belirtti.
EMSAL KARAR VERİLDİ
AYM, daha evvel kamudan olan alacakların geç ödenmesine ait ANO İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. kararını emsal olarak kullandı.
Mahkeme, alacağın geç ödenmesi nedeniyle enflasyon karşısında çok kıymet kaybına uğratılmasının, ödenen faiz fiyatına karşın alacağın bedel kaybetmeye devam etmesinin ve mahkemelerin somut ispat zaruriliği nedeniyle müracaatçının ziyanının giderilememesinin mülkiyet hakkının ihlali manasına geldiğine hükmetti.
Kararda yıl yıl enflasyon oranları da yer aldı, bedel kaybının büyüklüğüne dikkat çekildi.
AYM KARARINDA YER VERİLEN ENFLASYON ORANLARI
PİLOT KARAR YÖNTEMİ
Anayasa Mahkemesi, bu kararında “pilot karar” adabına başvurdu. Bu prosedürle, benzeri hak ihlallerine yol açabilecek yapısal meselelerin tahlili için yasama ve yargı organlarına sorumluluk yüklendi. Mahkeme, enflasyon tesirinin hukuk nizamında açık ve aktif formda giderilmesini sağlayacak bir düzenek oluşturulmasını istedi.
Karar Resmi Gazete’de yayımlandı.
