Netanyahu’nun geleceği Washington’daki zirveye bağlı: Görüşmenin gündemi 21 madde
Görüşmenin merkezinde ABD’nin hazırladığı 21 unsurluk Gazze planı bulunuyor. Planda derhal ateşkes, Hamas’ın elindeki rehinelerin 48 saat içinde özgür bırakılması, İsrail ordusunun kademeli olarak çekilmesi, Gazze’nin yine inşası ve yerinden edilenlerin dönüş hakkının garanti altına alınması üzere başlıklar yer alıyor. Ayrıyeten Gazze’nin idaresinde Filistin Yönetimi’nin rol alması ve gelecekte bağımsız Filistin devletine giden yola atıf yapılması öngörülüyor.
Netanyahu, bu unsurların bir kısmına itiraz ediyor. Bilhassa Filistin Yönetimi’nin rolü ve Filistin devleti vizyonuna mutlaka karşı çıkıyor. İsrail medyasına yansıyan bilgilere nazaran Netanyahu, Washington’daki görüşmede ABD planında değişiklik talep edecek. Ayrıyeten Batı Şeria’yı ilhak niyetini Trump’a anlatacağı, Suriye hududunda İsrail lehine silahsız bir tampon bölge isteyeceği belirtiliyor.
21 HUSUS NEDİR
ABD’nin hazırladığı 21 unsurluk Gazze planı şimdi resmen açıklanmadı lakin farklı diplomatik kaynaklardan sızan bilgilere nazaran ana sınırları muhakkak oldu. Planın merkezinde derhal ateşkes ilan edilmesi, esirlerin bırakılması, İsrail’in kademeli çekilmesi, Gazze’nin tekrar inşası ve siyasi geleceğe dair düzenlemeler bulunuyor.
İsrail merkezli The Times of Israel gazetesi, Steve Witkoff’un teklifi olduğu sav edilen 21 unsurluk planı haberleştirse de bunun doğruluğu kesin değil.
Planın birinci hususu, çatışmaların bir an evvel durdurulması. ABD, ateşkesle birlikte insani yardımın manisiz halde bölgeye ulaşmasını hedefliyor. Netanyahu ise Hamas büsbütün yok edilmeden savaşın bitmeyeceğini söyleyerek bu başlığa çekince koyuyor. Hamas ise ateşkesi olumlu karşılıyor lakin bunun kalıcı olması için İsrail’in çekilmesini koşul koşuyor.
İkinci değerli husus, Hamas’ın elindeki rehinelerin 48 saat içinde özgür bırakılması. Washington açısından öncelik esirlerin hayatı. İsrail de bu adımı destekliyor lakin Hamas’ın karşılık olarak koşul koşabileceğinden tasa ediyor. Hamas ise tüm esirleri bırakmaya hazır olduğunu lakin bunun karşılığında savaşın sona ermesi ve İsrail’in çekilmesini istediğini belirtiyor.
Üçüncü unsur, İsrail ordusunun Gazze’den kademeli çekilmesi. ABD bu adımla tansiyonu düşürmek istiyor. İsrail, çekilmenin Hamas’ın toparlanmasına yol açacağı gerekçesiyle itiraz ediyor. Hamas için ise bu, en kritik taleplerden biri.
Dördüncü husus Gazze’nin yine inşası. Plan, memleketler arası fonlarla altyapının onarılmasını ve yardımların BM ile Arap ülkeleri nezaretinde Gazze’ye ulaştırılmasını öngörüyor. İsrail yardımların Hamas’a gitmeyeceği garantisini ararken, Hamas yardımların direkt halka verilmesini istiyor.
Beşinci husus, yerinden edilenlerin dönüş hakkı. Bu başlık, Gazze’den zorla göçün önlenmesini ve ayrılanların geri dönmesini garanti altına alıyor. İsrail demografik sebeplerle buna karşı çıkarken, Hamas bunu en temel kaidelerinden biri olarak görüyor.
Altıncı unsur idare geçişiyle ilgili. ABD, Gazze’nin Filistin Yönetimi’ne devredilmesini ve BM ile Arap ülkelerinin sürece dahil olmasını istiyor. Netanyahu ve çok sağcı ortakları katiyetle karşı. Hamas ise Filistin Yönetimi’ne zamanı reddediyor ve kendi rolünü korumak istiyor.
Son olarak planın siyasi vizyon kısmında, bağımsız Filistin devletine giden yol için birinci adımların atılması öngörülüyor. Bu husus ABD ve Arap ülkeleri için değerli bir amaç. Netanyahu bu ihtimale katiyetle karşı çıkıyor, koalisyon ortakları da hükümeti devirmekle tehdit ediyor. Hamas ise Filistin devleti perspektifini destekliyor lakin İsrail’in pratikte buna müsaade vermeyeceğini düşünüyor.
Sızan 21 husus genel olarak üç eksen etrafında toplanıyor: ateşkes ve esirlerin özgür bırakılması, askeri çekilme ve insani yardımın sağlanması, siyasi gelecek ve Filistin devletine giden yol. İsrail için en tartışmalı noktalar Filistin Yönetimi’nin rolü ve devlet vurgusu olurken, Hamas için en kritik başlıklar İsrail’in çekilmesi ve yerinden edilenlerin geri dönüş hakkı. ABD ile Arap ülkeleri açısından öncelik ise savaşın sona ermesi, esirlerin kurtarılması ve Gazze’nin yine inşasının başlaması.
TRUMP’TAN MESAJ
Trump ise görüşme öncesinde “Ortadoğu’da birinci sefer gerçek bir fırsat var” diyerek umutlu iletiler verdi ve iki gün içinde kapsamlı bir muahede açıklamayı umduğunu söyledi. Lakin Hamas’ın plana resmen cevap vermediği, yalnızca ortacılar üzerinden “her öneriyi olumlu ve sorumlu biçimde incelemeye hazırız” bildirisi verdiği biliniyor.
Bu şartlar altında yapılacak görüşme, sadece Gazze’deki savaşın değil, Netanyahu’nun siyasi geleceğinin, Trump’ın Ortadoğu siyasetlerinin ve bölgesel dengelerin gidişatını belirleyebilecek bir dönemeç olarak bedellendiriliyor.
