Dizel piyasasında Rusya gölgesi: Avrupa ve Asya’da dizel alarmı
Rusya, Ukrayna’dan gelen ağır insansız hava aracı taarruzlarının akabinde dizel ihracatına kısmi yasak getiriyor ve mevcut akaryakıt ihracat yasağını yılsonuna kadar uzatıyor.
Nasıl Bir Ekonomi’den Evrim Küçük’ün haberine nazaran, kararın bilhassa alım-satım yapanları maksat alacağı, üreticilerin ise bu yasaktan muaf tutulacağı belirtildi. Rusya’nın dizel ihracatında en büyük pazarları ortasında Türkiye, Çin, Hollanda, Brezilya ve Suudi Arabistan dikkat çekiyor.
RAFİNERİLERDE KAPASİTE DÜŞÜŞÜ
Saldırılar nedeniyle kimi günlerde Rusya’nın petrol rafinaj kapasitesi yüzde 20’ye yakın geriledi. Bu durum, başta Baltık ve Karadeniz limanları olmak üzere birçok ihracat çizgisinde aksamalara yol açtı. Kimi bölgelerde yakıt kıtlığı baş gösterdiği ve stokların bu açığı kapatmak için kullanıldığı belirtiliyor.
Rusya’da 2024 yılında yaklaşık 86 milyon ton dizel üretildiği, bunun 31 milyon tonunun ihraç edildiği kestirim ediliyor. Rusya ve ABD, deniz yoluyla en fazla dizel ihracatı yapan iki ülke olarak öne çıkıyor.
Benzin yasağı hem üreticileri hem de tekrar satıcıları kapsarken, Moğolistan üzere kimi ülkelerle yapılan hükümetler ortası mutabakatlar bu kısıtlamalardan etkilenmeyecek.
AVRUPA VE ASYA’DA FİYAT BASKISI
Rusya, dünya dizel arzında kritik bir hisseye sahip. İhracatta yaşanacak azalma, bilhassa Avrupa ve Asya pazarlarında fiyatların süratle yükselmesine yol açabilir. Çünkü bu bölgelerde dizel, hem ulaşım hem de sanayi faaliyetleri için temel bir güç kaynağı pozisyonunda.
Londra piyasasında düşük kükürt içeren gazyağı vadeli süreçlerinin Brent petrolüne olan primi yüzde 5’ten fazla artarak 26,14 dolara yükseldi. Bu artış, piyasalarda arz daralması ve spekülatif hareketlerin güçlendiğinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor.
Uzmanlara nazaran, Moskova’nın bu politikayı yılsonundan sonra da sürdürmesi halinde, dizel fiyatlarında kalıcı bir yükseliş trendi başlayabilir.
Uzmanlar, fiyatlardaki yükselişin taşıma maliyetlerini artırarak global enflasyonu tetikleyebileceği ihtarında bulunuyor. Bilhassa güç bağımlılığı yüksek ülkeler, yeni tedarik kaynakları arayışına girmek zorunda kalabilir.
RUSYA DA TÜRKİYE’YE YÖNELİYOR
Küresel dizel pazarında, 2025’te arz fazlasının 300.000 varil/gün düzeyine ulaşması bekleniyor. Ortadoğu, 2010’daki 8 milyon varil/gün rafinaj kapasitesini 2024’te 11 milyon varil/güne çıkararak, dizel ihracatını artırıyor.
Güney Asya, Hindistan’daki yeni rafineriler sayesinde kıymetli bir dizel kaynağı haline gelmiş olup, ihracatın 600.000 varil/ gün üzerine çıkması öngörülüyor. Kuzeydoğu Asya’da ise talep düşmesine karşın, 2025’te günlük 1 milyon varil ihracat yapılması bekleniyor.
Güneydoğu Asya, Singapur ticaret merkezi ile değerli bir dizel ithalat ve ihracat noktası haline gelmiş durumda; bölge günlük yaklaşık 800.000 varil ithal ediyor. Rusya, günlük 1 milyon varil dizel ihraç ederken, AB ambargosu nedeniyle Latin Amerika, Türkiye ve Afrika’ya yöneliyor.
Akdeniz bölgesinin net ithalatı son yıllarda 300.000 varil düzeyinde seyrediyor. Kuzey ve Orta Avrupa, dizel talebinin tepeye ulaşmasıyla birlikte ithalat gereksinimlerini azaltabilirken, Latin Amerika’da talep artışı zayıf kalıyor. Yeni rafineri yatırımları belirsizlikler içeriyor ve bölgenin 2030’ların sonuna kadar 900.000 varil/gün dizel açığı vermesi bekleniyor.
