Aleksandr Dugin’in Stalin övgüsü ezber bozdu

Rus siyaset bilimci ve strateji uzmanı Aleksandr Dugin, Josef Stalin’in Rusya’daki karşılığına dair Telegram üzerinden bir yazı yayınladı. Ülkenin çoğunluğunun Stalin’i efsanevi bir imparator olarak gördüğünü belirten Dugin, azınlık bir kısmında Rus halkının celladı olarak değerlendirdiğini fakat liberallerle birebir görüşte olmanın prestij kaybı manasına geldiğini ve bu nedenle yaygın bir fikir olmadığını vurgulayarak şunları kaleme aldı:

“Stalin, günümüz Rusya’sında büyük bir popülariteye sahip. Bu popülarite, epey karmaşık bir fenomen.

STALİN’İN OLUMLU DEĞERLENDİRİLMESİNİN NEDENLERİ

Halkın çoğunluğunun Stalin’i olumlu değerlendirmesi bir dizi faktörle ilgili:

1. Onun liderliğinde SSCB’nin bariz muvaffakiyetleri – ekonomik atılım, maddi eşitlik, İkinci Dünya Savaşı’nda kazanılan zafer, SSCB’nin topraklarının genişlemesi, yönetici seçkinlere (halkın klâsik olarak nefret ettiği) karşı acımasızlık.

2. Başka SSCB başkanlarıyla karşılaştırıldığında da Stalin ön planda: Kahramanca romantizmin değerli ölçüde solduğu İhtilal ve İç Savaş’ın kaosu ve şiddeti, Lenin’i o kadar da besbelli bir figür olmaktan çıkarıyor. Başka yandan Kruşçev’in saçmalıkları ve aptallığı, Brejnev’in sakinliği ve giderek artan bunaklığıyla yozlaşması. Bunların yanında Stalin harika görünüyor. Gerçek bir İmparator.

3. Stalin’e en çok saldıranların, halk için katiyetle iğrenç olan, değersiz, Rus düşmanı ve yozlaşmış, Perestroyka ve 1990’ların liberalleri olması da onu pahalı kılıyor. Her şeyi yok eden, ihanet eden, satan ve aşağılayan bu aşağılık heriflerle karşılaştırıldığında, Stalin ilahi görünüyor. Stalin’in yükselişine, terslerinin alçaklığı da katkıda bulunmuştur. (Örneğin bkz. Liberallerin artık Rusya’da yasaklanmış aşırılıkçı ve terörist kabul edilen “Eho Moskvı” radyosu).

DİĞER TARAFLARI KIYMETİNİ YİTİRDİ

Bu art planda, Stalin’in öbür tarafları büsbütün kıymetini yitirmiştir: İktidarı ele geçirme ve sürdürme sistemlerinin insanlık dışı acımasızlığı, çok Makyavelizmi, endüstrileşme ve kentleşme sürecinde köylülüğün yıkıma uğratılması, kaba ve yapay bir anti-Hıristiyan ideolojinin dayatılması, çocuklar da dâhil olmak üzere suçlu-suçsuz ayrımı gözetmeksizin baskı kurulması ve daha birçok şey.

İKİ FARKLI TUTUM

Rus vatanseverlerin ve Kilise’nin Stalin’e karşı tavrı da farklılık gösteriyor. İki farklı bakış var. 1-3. unsurların tesiriyle ve bilhassa liberallere ve Eho Moskvı üzere çevrelere karşı halkın nefretinin tesiriyle, yalnızca solcular değil, sağcılar ve hatta Ortodokslar bile Stalin’e yeterli gözle bakmaya başladı. Bu türlü bir “efsanevi imparator Stalin”, büsbütün başka istikametlerini ezdi geçti.

Hem vatanseverlerin hem de Kilise yetkililerinin azınlığı ise Stalin’i Rus halkının celladı ve Ortodoksluğa karşı bir zalim olarak görüyorlardı. Lakin, halkta aşılmaz bir tiksinti uyandıran liberallerin Stalin aykırılığından ötürü, bu tavır yaygınlık kazanmadı. Fakat yalnızca bu da değil. Bu türlü bir tavır tıpkı vakitte riskliydi de. Bunu lisana getiren herkes liberalizmle suçlanabilirdi ve bu, bir Rus için en müthiş prestij kaybıydı. Ve haklı olarak da öyleydi.

Ve artık, Stalin hakkında daha istikrarlı bir kıymetlendirme yapmanın vakti şimdi gelmedi; zıt ideolojik mitler hâlâ karar sürüyor. Lakin bunun vakti bir gün gelecek. Ve bir bütün olarak, Rus tarihi ve halkımız Sovyet devrini istikrarlı ve sorumlu, diyalektik ve manevi bir biçimde değerlendirmelidir; manalarını, paradokslarını, genel Rus yapısındaki yerini, başkanlarını ve en kıymetli kişiliklerini…

LİBERALLER ENGEL

Bunun önündeki bariz pürüz, liberallerin varlığıdır. Onlar var olduğu sürece, bütün değerlendirmeler çarpık ve bozuk olacak ve önemli bir tahlil yapılamayacaktır. Fakat liberaller toplumumuzdan büsbütün kaybolduğunda, Ruslar bu bulaşıcı hastalıktan kurtulup, kendilerine dönüp şu soruyu sorabilecekler: Bütün bunlar neydi? Bir şuur bulanıklığı mı, bir çöküş mü, yoksa bir yükseliş mi?

Belki de bu mevzuyu artık kamuya açık olmayan (retorik ve polemikten her türlü kaçınarak) kapalı Rus etraflarında tartışmaya başlamanın vakti gelmiştir? Şu anda her şey anında internete, canlı yayına, dışarıya dökülüyor. Fakat incelikli ve berrak olmayan bahisler büsbütün farklı bir atmosfer gerektiriyor.

DÜŞÜNMEK BİRLİKTE OLUR

Kapalı Rus etraflarına, topraklarımızın ve tarihimizin insanlarından oluşan organik topluluklara muhtaçlığımız var. Derin bahisler lakin bu etraflarda netleşebilir. Ruslar, Rusları dinlemeyi ve büsbütün farklı bir tonda konuşmayı öğrenmelidir. Çok uzun müddettir bizim ismimize öbürleri konuşuyor ve kasıtlı yahut kasıtsız olarak fikir yapımızı çarpıtıyor. Bu bir alışkanlık haline geldi.

Düşüncenin kristalleşmesi özel şartlar gerektirir. Sovyet/Rus dilbilimci V. V. Kolesov (1934-2019), Rusça “düşünmek” (dumat) sözünün “akıl” (um) kökünden ve çok eski bir genelleştirici ön ek olan “d”den oluştuğunu, bu ön ekin uzun vakit evvel kökle kaynaştığını kanıtlamaktadır. Yani düşünmek (dumat), her vakit birlikte, topluluk olarak, bir etraf içinde düşünmektir.

Tasavvur etmek (mıslit) tek başına da yapılabilir, fakat düşünmek (dumat) yalnızca birlikte yapılır. Rusların meclisi “Duma” ismi da buradan gelmektedir. Rus aristokratları boyarlar bir ortaya gelip birlikte düşünürler. Bu, kurumsallaşmış bir Rus topluluğudur”

LENİN VE STALİN’İN TANIŞTIĞI MÜZE

Birgün’ün haberine nazaran, Finlandiya’nın güneybatı kısmında yer alan Tampere kentindeki Lenin Müzesi, “Doğu Münasebetleri Müzesi Nootti” ismiyle yine açıldı. 1900’lü yıllarda Rusya İmparatorluğu’nun özerk bir bölgesi olan Finlandiya, devrimcilerin Çarlık Rus polisinden kaçış yerlerinden olması nedeniyle Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) toplantısı burada düzenlenmişti. Habere nazaran, Lenin de bu toplantıya katılmış ve Josef Stalin ile burada tanışmıştı. O haber şu formda;

“Finlandiya’nın güneybatı kesitinde yer alan Tampere kentindeki Lenin Müzesi hem genişledi hem de daraldı. Müze zati Büyük Ekim Devrimi’nin lideri Lenin’den ziyade Fin-Sovyet bağlarına ve Fin emekçi hareketlerine eğiliyordu. Bu yıl kapsamı daha da genişletilerek Doğu İlgileri Müzesi Nootti ismiyle tekrar açıldı.

STALİN VE LENİN BU BİNADA TANIŞTI

Müzeye Bolşevik başkan Lenin’in isminin verilmesinin en kıymetli nedeni 1905 yılında bu binadaki bâtın Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) toplantısına katılmasıydı. Lenin ile Josef Stalin’in bu toplantıda tanıştığı söylenir. O devirde Rusya İmparatorluğu’nun özerk bir bölgesi olan Finlandiya, devrimcilerin Çarlık Rus polisinden kaçış yerlerindendi.

Tampere, iki gölü birbirine bağlayan çağlayandan gelen hidroelektrik sayesinde Fin sanayiinin doğuşuna tanıklık etmişti. Ülkenin personel hareketi de burada doğmuştu. RSDİP’in toplandığı bina, bu personel hareketinin 1900 yılında inşa ettirdiği lokali idi. Binada köylüler de toplanıp örgütleniyordu.

80 YILLIK MÜZE

Lenin’in katıldığı toplantının yapıldığı salon, 1946’da müzeye çevrildi. Müzede, Helsinki’deyken üzerinde ‘Devlet ve Devrim’ kitabını yazdığı masadan ve bastonunun bir kopyasından öteki Lenin’e ilişkin pek bir şey yoktu. Daha çok Finlandiya İç Savaşı’nda ve sonrasında Kızıllar’ın kullandığı bayraklar, üniformalar, tüfekler ve Soğuk Savaş periyodu Sovyet-Fin bağlarına ilişkin dokümanlar görülebiliyordu.

ADINI DEĞİŞTİRDİLER

Lenin Müzesi geçen yıl kapanıp ‘Doğu Bağları Müzesi Nootti’ ismiyle tekrar açıldı. Doğu terimi burada SSCB’ye ek olarak SSCB sonrası Rusyasını da kapsıyor. Pek turistik olmayan bir kentin hiç turistik olmayan bir noktasındaki müzedeki bu değişikliklerin ideolojik ve ticari sebepleri var.

SERGİ KISMI KÜÇÜLMÜŞ

Müzenin alanı genişlemeden kapsamı genişlediği için eski temalara ilişkin stant kısmı küçülmüş. 1990 sonrasını gazetelerden okumuş biri olarak bana bu devrin gereçleri pek hitap etmedi. Tahminen yeni jenerasyonlara daha değişik gelir. Sovyet periyoduna ilişkin en değişik yeni evraklardan biri, çalışma kamplarına özel olarak basılan ve günümüzde çok az bulunan beş kopeklik bir banknot. Vazife olarak verilenden fazlasını üreten mahkûmlar, bu paralarla kamp içinde alışveriş yapabiliyormuş.

LENİN’İN KIYMETLİ ROLÜ

Müzenin girişindeki, Lenin’in Finlandiya’nın bağımsızlığını birinci sefer burada 1905’te savunduğunu söyleyen tabela ise hâlâ yerinde. Bu, fazla mütevazı bile sayılabilir. Çünkü Lenin, Finlandiya’nın bağımsızlığının tanınmasında kritik bir rol oynamıştı. Finler, bağımsızlık bildirgelerinin Batılı dost başkentlerce tanınmasını boşuna bekleyince, evvel Petrograd’dakilerin onayını almaları gerektiğini anlamışlardı. Bolşeviklerin de birden fazla buna olumlu bakmıyordu, lakin Lenin sayesinde Finlandiya’nın bağımsızlığı tanındı. Lenin olmasaydı, Finlandiya’nın bağımsızlığı en azından yokuşa sürülecekti”