Bu bir Kara Kutu haberidir: Trump’tan parasetamol hamlesi… Hamilelere ‘otizm’ uyarısı
ABD Lideri Donald Trump, Pazartesi günü Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr. ile birlikte Oval Ofis’te yaptığı açıklamada, parasetamolün (Tylenol’ün etken maddesi) güzel bir şey olmadığını ve sırf yüksek ateş durumunda kullanılabileceğini savundu.
Kennedy ise ABD Besin ve İlaç Dairesi’nin (FDA) hekimlere ihtar göndereceğini, ilacın güvenlik etiketinde değişiklik yapılacağını ve halk sıhhati kampanyası başlatılacağını açıkladı. Ayrıyeten Kennedy, FDA’nın, kanser hastalarında kullanılan “Leucovorin” isimli ilacı otizm tedavisi için de onaylayacağını söyledi.
TARTIŞMALAR DİNMİYOR
Bilim dünyası Tylenol ile otizm ortasında kesin bir bağ bulunmadığını vurguluyor. Kimi araştırmalar mümkün risklere işaret etse de sonuçlar şimdi kesin değil. İlacın üreticisi Kenvue, BBC’ye yaptığı açıklamada “parasetamolün otizme yol açmadığını, itimatla kullanılabileceğini” söylüyor.
ABD’de bayan doğum uzmanlarının çatı kuruluşu hala Tylenol’ün hamilelikte itimatla kullanılabilen az ağrı kesicilerden biri olduğunu vurguladı. Harvard Üniversitesi’nin 2025 tarihli bir incelemesi ise muhtemel risklere dikkat çekiyor.
KARA KUTU’DAKİ PARASETAMOL GERÇEĞİ
Gazeteci Soner Yalçın’ın 2019 yılında yayımlanan kitanı Kara Kutu’da parasetamolün öyküsü ilacın ne kadar tartışmalı bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koyuyor. 1883’te keşfedilen ve 1950’de piyasaya sürülen parasetamol bugün Türkiye’de 300’den fazla ilacın içinde bulunuyor. Baş ağrısından gribe, bel ağrısından adet sancısına kadar neredeyse her durumda reçete edilen bu ilaç, aslında bilimsel olarak düşündüğümüz kadar güçlü delillere dayanmıyor.
Avustralya’da 2009’da başlatılan ve 1652 hasta üzerinde yapılan PACE çalışması, bel ağrısında parasetamol ile plasebo ortasında hiçbir fark olmadığını gösterdi. Muhtaçlık halinde parasetamol kullanan hastalar 17 günde, plasebo alanlar ise 16 günde düzgünleşti. Buna rağmen Sağlık Bakanlığı 2019’da sadece yüksek dozlarda reçete koşulu getirerek ilacın kullanılmasını sürdürdü. Yani hâlâ tesirli sayılıyor. Kitap bu noktada çarpıcı bir cümleyle mevzuyu özetliyor: “Bel ağrılarında birinci tercih olarak tavsiye edilen ‘Parasetamol’ hiçbir önemli klinik araştırmaya dayanmıyordu!”
İlacın en bilinen markası Tylenol ise ABD tarihine damga vuran bir skandalla anılıyor. 1982’de Chicago’da yedi kişinin vefatına yol açan siyanürlü Tylenol olayı, ülkede paniğe neden oldu. Birinci kurban 12 yaşındaki Mary Kellerman’dı. Yapılan otopsi siyanür zehirlenmesini ortaya çıkardı. Tıpkı gün içinde bir ailenin üç ferdinin de Tylenol aldıktan sonra ölmesiyle tablo büyüdü. İlaç şişelerinin içine siyanür doldurulduğu açıklandı. Katil ya da katiller hiçbir vakit bulunamadı. Johnson & Johnson piyasadan 31 milyon kutu ilacı toplattı, akabinde eser yine satışa sunuldu ve birkaç yıl içinde eski pazar hissesine kavuştu. Kara Kutu’nun sözüyle “İlaç şişesinde siyanür vardı! Lakin kimsenin aklına ‘hatalı üretim’ gelmedi…”
Parasetamolün güvenliğine dair kuşkular bununla sonlu değil. İspanya’da 20 binden fazla çocuk üzerinde yapılan araştırma, tertipli parasetamol kullananlarda astım riskinin beş kat arttığını gösterdi. Araştırmacılar, ilacın kan ve akciğerlerde antioksidan glutatyonu azalttığını ve dokulara ziyan verdiğini savundu. Raporun sonuçları şu cümleyle özetlendi: “Ayda bir sefer parasetamol kullanan çocuklarda bile astım riski yüzde 70 artıyordu.”
Tüm bu kuşkulara karşın ilaç devleri ve sıhhat otoriteleri parasetamolü piyasadan kaldırmadı. Kara Kutu, FDA’nın ve öteki kurumların birçok vakit yerli ilaç şirketlerine tolerans gösterdiğini, rakip global firmaları ise sert biçimde cezalandırdığını örneklerle anlatıyor. ABD’de Novartis’e verilen cezalar, Trump’ın avukatına ödenen milyonlarca dolarlık danışmanlık fiyatları, bölümün çelişkilerini gözler önüne seriyor.
OTİZM ARAŞTIRMALARI SÜRÜYOR
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) bilgilerine nazaran 2020’de 8 yaşındaki çocuklar ortasında otizm oranı %2,77’ye ulaştı. Uzmanlar artışın büyük ölçüde farkındalığın yükselmesi ve teşhis kriterlerinin genişlemesiyle ilgili olduğunu belirtiyor.
Trump ise otizm olaylarındaki artışı “korkunç bir kriz” olarak nitelendirirken, Kennedy daha evvel de bilimsel olarak çürütülmüş aşı-otizm argümanlarını gündeme getirmişti.
