Araç satışı arttı ama… Taşıt kredilerinde büyük düşüş

Türkiye’de otomotiv pa­zarı satış tarafında son yılların en güzel dönemle­rinden birini yaşıyor. Yılın birinci 8 ayında sıfır araç satışları ge­çen yıla nazaran, rekor düzeylere ulaştı. Ocak-Ağustos 2025 dö­neminde neredeyse her dö­nem ay bazında yeni rekora imza atıldı. Lakin bu rekorun gerisindeki tablo alışılmışın dı­şında kaldı. Dünya gazetesinden Ali Yıldırım’ın haberine nazaran, satışların bu derece süratli vites yükseltmesine rağ­men kredili satışlar tam aykırısı bir tablo izledi. Satış adetlerine nazaran, kredili satışların toplam­daki hissesi geriledi. Bu da nakit devrin devam ettiğini grafik­lere yansıttı. Araba ve hafif ticari araç pazarı Ocak-Ağustos 2025’te bir evvelki yılın tıpkı dö­nemine nazaran, yüzde 7,24 artarak 817 bin 345 adedi gördü. Yalnızca araba satışları birebir dönem­de yüzde 8’in üzerinde büyüme ile 654 bin 413 adede hafif ticari ise yüzde 4,1 yükselişle 162 bin 932 adede kadar çıktı. Ferdi taşıt kredisi hacmi ise Banka­cılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine gö­re, (3 Ocak 2025) 74.5 milyar TL düzeyinden, (12 Ağustos 2025) 52 milyar TL’ye kadar düştü.

BORÇLANMALAR ELDEN DÖVİZ VE ALTIN CİNSİYLE

BDDK datalarına nazaran, birey­sel taşıt kredilerinde ocak ayın­dan bu yana aşağı istikametli bir dü­şüş kelam konusu. Kredi hacminin gitgide daraldığı görülürken, tıpkı periyotta sıfır araç satış­larının her ay çift haneli büyü­mesi dikkatlerden kaçmadı. Bunda en büyük etken ise yük­sek faiz olarak görüldü. Kre­diye ulaşamayan tüketici, sı­fır araç alımında nakit satışa dönmeye çalışıyor. Uzman­lar bu periyotta borçlanma­ların büyük bir kısmının elden döviz ve altın cin­siyle olduğunu söylü­yor. Ortalama taşıt kredisi faizleri he­men çabucak yüz­de 40-45 sevi­yelerinde.

BELLİ BİR KESİM ULAŞABİLİYOR

Yüksek faizlerin devam ettiği sürece, kredili sa­tışlarda bir artış beklentisi şimdilik yok. Ancak nakit yüklü satışlar bu tabloda belirli bir ke­simin sıfır araca ulaştığını gösteriyor. Or­ta ve alt gelir kümesindeki vatandaşlar için sıfır araç hayali gitgide uzaklaşı­yor. Faizlerdeki düşüş döngüsünün devam etmesi ve bankacılık siste­minin buna süratli adapte olmasıy­la birlikte tekrar düşük faiz periyodu kaçınılmaz. Tempo böylelikle bir üst düzeye bi­le çıkabilir. Zira muhtaçlık sahipleri devreye gire­bilir. Lakin tam aksisi bir tablo olması du­rumda, satış tem­posu tekrar yavaşlayacak. Nakit döne­mi kalıcı olacak.

AY BAZINDA REKORA GELDİ FİNANSMANDA GERİLEME SÜRDÜ

2025 yılı satış tarafında geçen yıla nazaran, paralel başladı. Ocak ayında 68 bin 654 araç satışı gerçekleşti. Bu data en âlâ ikinci ocak ayı olarak kayıtlara geçti. Bu devirde ferdi taşıt kredisi hacmi 71 milyar TL düzeyine kadar inmişti. Yılın ikinci ayında 90 bin 730 adetle en yeterli ikinci şubat verisi geldi. Burada kredi hacminin 68.4 milyar TL’ye kadar düştüğü görüldü. Mart ayında 116 bin 900 adetle tüm vakitlerin en düzgün ayına imza atıldı. Taşıt kredisi hacmi ise 66.2 milyar TL oldu. Haziran ayında 118 bin 611 adetlik satış da tüm vakitlerin en yeterli ayı olarak kaydedildi ancak kredi hacmi 60 milyar TL’nin altına indi. Ağustos ayı da en düzgün periyotlardan biri (101 bin 650) oldu. Ancak burada da taşıt kredisinde (53.5 milyar TL) düşüş sürdü.

TERCİHLER DÜŞÜK FAİZ YERİNE NAKİT İNDİRİMDEN YANA

Sektör temsilcileri satışların büyük bir kısmının, yüksek gelir kümesindeki tüketicilere gerçekleştirildiğini söylüyor. Bu devirde döviz yahut altın bozduran, kur muhafazalı mevduatın sona ermesiyle elindekini pahalandırmak isteyen yatırımcılar birikimlerini arabaya yönlendiriyor. Bu yüzden yalnızca sıfır araçta yokluk devri değil yüksek kredi periyodunda de araba yatırım aracı olarak görülmeye devam ediyor. Bilhassa sıfır faizli kredilere talep olsa da ölçüdeki düşüklük tüketiciye geri adım attırıyor. Üretici dayanaklı düşük faizli krediler de gündeme gelse de talep burada da epeyce zayıf. Zati yüklü bir kısmın nakit döndüğü kesimde ‘nakit alım indirimi’ daha cazip görülüyor. Ayrıyeten sıfır alınan arabanın ikinci el piyasasında süratle nakit karşılığında satılması, kısa vadeli yatırım aracı olarak cazibesini güçlendiriyor.

TİCARİ TAŞIT KREDİSİNDE TABLO FARKLI

Bireysel taşıt kredilerinde düşüş tam gaz devam ederken ticari taşıt kredilerinde tam zıddı bir tablo var. Bu tarafta kredi imkanları biraz daha geniş bir yelpazede sunuluyor. Daha Ocak 2025 başında 242 milyar TL düzeyine yaklaşan ticari taşıt kredileri, BDDK datalarına nazaran geçen hafta 307 milyar TL düzeyine ulaşmış durumda. Bilhassa bu alanda lojistik, tarım, inşaat üzere kesimler için araç bir yatırım fırsatı olarak değil devamlılık için görülüyor. Ticari kredilerin faiz sarfiyatları vergi matrahından düşülebiliyor. Tıpkı vakitte alınan araç tarafında da vergi kolaylığı sağlanıyor. Şirketlere açılan krediler daha inançlı görülüyor; bankalar ticari kredide daha esnek davranıyor. Burada tablo bu yüzden daima üst yanlışsız ivmeleniyor.