‘Anagold yeniden üretime geçsin’ talebi: Halk işini geri istiyor
Erzincan’ın İliç ilçesinde faaliyet gösteren Çöpler Altın Madeni’nin, 13 Şubat 2024’te meydana gelen toprak kaymasının akabinde yaklaşık 19 aydır üretime orta vermiş olması, başta İliç halkı ve iktisadı olmak üzere hem bölge hem de ülke iktisadını olumsuz etkiledi. İliç’te esnafından bölge firmalarına ve işsiz kalanlara kadar geniş bir topluluk 19 aydır yaşadıkları ezayı anlatmak, seslerini duyurmak için ilçe merkezinde toplanarak bir basın açıklaması gerçekleştirdiler.
Kendi emekleriyle kurdukları maden ocağıyla kalkındıklarını belirttikleri basın açıklamasında İliç halkı, Çöpler Altın Madeni’nin bir an evvel faaliyete geçmesi istedi. İliç halkı, madenin tekrar faaliyete geçmesi gayesiyle yaptıkları basın açıklamasında, şunları söyledi:
“Sayın Cumhurbaşkanım; biz işten çıkarılan İliçli işsizleriz, bizler dükkanını siftahsız kapatan İliç esnafıyız. Bizler artık SGK’larını bile ödeyemeyen İliç firmaları ve bu bilinmeyen sürecin çalışanlarıyız. Velhasıl biz, İliç halkıyız. Keşke bu türlü bir olay hiç yaşanmamış olsaydı. Lakin, Anagold Çöpler Altın Madeni 19 aydır kapalı ve 19 aydır işsiz, geçim ezasıyla ve ona bağlı ekonomik ve ruhsal zorluklarla çaba etmekteyiz. İşsizlik maaşları tükendi. Kredi kartlarımız icralık oldu. Lokal firmalar SGK borçlarını ödeyemez duruma geldi. Birçok esnaf kepenk kapatıp ilçeden göç etmek zorunda kaldı, aile bütünlüğü tehdit altına girmiş durumda. Biz cet yurdumuz olan bu toprakları, memleketimizi terk etmek istemiyoruz. Bugün itibariyle nitelikli iş gücüne sahip 367 gencimiz ilçemizden göç etmek zorunda kalmıştır.”
‘ALIN TERİMİZLE KAZANDIĞIMIZ İŞİMİZİ GERİ İSTİYORUZ’
İliç’in Anagold ile bir arada geliştiğine, insanların iş bulduğuna, diğer kentlerden göç aldıklarına dikkat çeken açıklamada, gelinen noktada kendilerinin ve çocuklarının ufkunun karanlık, geleceklerinin meçhul olduğunu belirttiler.
“Biz bu sistemi kendi emeğimizle kurduk. Anagold bizim emeğimizle var oldu, biz Anagold’la kalkındık” denilen açıklamada, İliç halkı isteklerini şöyle sıraladı: “Biz alın terimizle kazandığımız işimizi geri istiyoruz. Biz emeğimizle geçinmek, çocuklarımıza yeterli bir eğitim aldırmak istiyoruz. Devletimize sesleniyoruz; bizim yanımızda olun, sesimizi duyun! İliç’i işsizliğe, kimsesizliğe ekonomik ve toplumsal çöküşe mahkum etmeyin. Anagold tekrar üretime geçsin. Bacalar tütsün, konutlarda ocaklar aşsız kalmasın. Biz bu topraklarda kalmak, yine umutla, huzurla yaşamak istiyoruz. İliç halkı olarak madenimiz tekrar açılana kadar gayretimize devam edeceğiz.”
67 KİŞİLİK TAKIMA 14 BİN KİŞİ BAŞVURDU
Çöpler Altın Madeni, faaliyet gösterdiği devirde bölgede yaklaşık 3 bin 500 şahsa istihdam sağlayarak İliç ilçesi ve etrafına kıymetli ekonomik katkı sunuyordu. 19 aydır faaliyetlerin durmasıyla çalışan sayısı 400 bireye geriledi. Maden faaliyetleri sayesinde Erzincan, kişi başına düşen GSYH’de Doğu Anadolu Bölgesi ortalamasının yaklaşık yüzde 140 üzerinde bir performans sergilemişti. Faaliyetlerin askıya alınması, sadece direkt istihdamı değil, taşeronlar ve mahallî hizmet sağlayıcıları da etkiledi.
Madenin kapalı kalması, bilhassa Erzincan’da işsizliği de artırdı. İlçede direkt ve dolaylı 4 bin kişinin işsiz kaldığı belirtiliyor. Yakın vakitte Sıhhat Bakanlığı’nın Erzincan’da açtığı 67 kişilik paklık konumuna Erzincan ve etrafından 14 bin müracaat yapılması, işsizliğin geldiği durumu gözler önüne seriyor. Öte yandan TÜİK’in 2025 yılı ikinci çeyrek bilgilerine nazaran Erzincan’da işsizlik oranı, yüzde 12,5 düzeyinde ölçülürken, İliç özelinde bu oranın yüzde 20’nin üzerine çıktığı iddia ediliyor.
TİCARİ HAREKETLİLİK YÜZDE 60 AZALDI
Madenin tekrar faaliyete geçmesiyle birlikte istihdamın kademeli olarak artması beklenirken, kapalı kalınan her ay hem kamu gelirlerinde önemli kayıplara yol açıyor. Üretimin durmasının şu ana dek bölge iktisadına maliyeti 540 milyon doları aştığı belirtiliyor.
Madenin kapanması sırf istihdamı değil, ticari hayatı da felç etti. İlçedeki ticari hareketliliğin yüzde 60 azaldığı, esnafın cirolarında ise yüzde 70’e varan düşüş yaşandığı bildirildi. Kahvehaneler işsizlerin buluşma noktası haline gelirken, pek çok dükkân kepenk indirmek zorunda kaldı.
Maden birebir vakitte bölgede arıcılıktan küçükbaş hayvancılığa kadar tarım ve hayvancılık temelli çok sayıda toplumsal kalkınma projesini destekliyor. Çöpler Altın Madeni’nin yine üretime geçmesiyle birlikte bu projelerin daha geniş bir tesir alanına yayılması planlanıyor.
ALTIN ÜRETİMİNDEKİ DÜŞÜŞ, İTHALATI ARTIRIYOR
Madenin kapalı kalması yalnızca bölgeyi değil, ülke iktisadını de olumsuz etkiliyor. Maden, üretime orta vermeden evvel Türkiye’nin yıllık altın üretiminin yüzde 26’sını karşılıyordu. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’nın 2023 yılı raporlarına nazaran madende yılda yaklaşık 5 ton altın üretiliyordu. Faaliyetlere orta verilen 19 ay müddetince üretilemeyen altın ölçüsü, varsayımı olarak 7,9 tona ulaştı. 19 aylık süreçte üretilemeyen 7,9 ton altın ve buna bağlı yaklaşık 1,4 milyar dolarlık kayıp, Türkiye’nin 2024 yılı cari açığının yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturuyor.
2000’lerin başından bu yana sürat kazanan Türkiye’de altın üretimi ise 2020 yılında 42,10 ton ile rekor kırdı. Lakin, daha sonra kimi madenlerin üretimlere orta vermesi ve geçen yıl İliç’teki madenin faaliyetlerin durmasının da tesiriyle 2024’te toplam altın üretimi 32,2 tona geriledi. Talep 153 ton, ithalat ise 123,8 ton olarak gerçekleşti. Türkiye son 24 yılda kendi üretiminin 8 katı kadar altın ithal etti. Altın ithalatı cari açığın da güçle birlikte en büyük kalemi. 2024 yılında çeşitli kısıtlamalar getirilen altın ithalatı, 2023 yılındaki 30 milyar dolar düzeyinden 17,1 milyar dolar düzeyine geriledi.
