İngiltere’de Boris Belgeleri skandalı: Ticari kazanca dönüştü

Eski Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson’ın özel ofisinden sızdırılan datalar, Johnson’ın etik ve lobicilik kurallarını ihlal ederek vazifedeyken edindiği temaslar ve nüfuzdan nasıl faydalandığını ortaya koydu.

Boris Evrakları; e-postalar, mektuplar, faturalar, konuşmalar ve iş mukavelelerini içerirken bu dokümanlar, Boris Johnson’ın Eylül 2022’de Başbakanlık misyonundan ayrıldıktan sonra kurduğu ve kamu fonlarıyla desteklenen bir şirketin iç işleyişine ışık tutuyor.

KURALLARI İHLAL EDİP ETMEDİĞİ GÜNDEMDE

Arşiv, Johnson’ın şirketi bir dizi yüksek fiyatlı iş ve ticari teşebbüsü yönetmek için nasıl kullandığını ortaya koyarken bu bilgiler, eski Muhafazakar Parti önderinin, bakanlık sonrası meslekleri yöneten “döner kapı” kurallarını ihlal edip etmediği sorusunu gündeme getiriyor.

Ortaya çıkan bilgiler, Johnson’dan evvelki başbakanlardan David Cameron’ı da içine çeken Greensill Capital lobi skandalını anımsatıyor. Ayrıyeten, eski başbakanlara özel ofislerini yürütmeleri için verilen vergi mükellefi dayanaklı ödenek hakkında da soruları gündeme getirebilir.

The Guardian’ın haberine nazaran; evraklar ortasında, kimileri Johnson’ın Başbakanlık devrine kadar uzanan toplam bin 800’den fazla belge yer alıyor.

Dosyalar şunları ortaya koyuyor:

– Johnson, vazifedeyken tanıştığı üst seviye bir Suudi yetkiliye lobi yaptı ve onun, Johnson’ın eş başkanı olduğu bir şirketin tanıtımını Suudi Arabistan’ın otokratik veliaht prensi Muhammed bin Selman ile paylaşmasını istedi.

– Eski başbakan, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ile yaptığı görüşmenin akabinde bir yatırım fonundan 200 bin sterlinden fazla para aldı. Tezlerin tersine kendisine ödeme yapılmadı.

– Vazifedeyken Johnson’ın, tartışmalı ABD bilgi şirketi Palantir’in kurucusu milyarder Peter Thiel ile, şirkete NHS datalarını yönetme misyonu verilmesinden aylar evvel saklı bir toplantı yaptığı görüldü.

– Johnson, Covid-19 pandemisi sırasında uygulanan kuralları açıkça ihlal ederek, Downing Street’teki dairesinin lüks yenilenmesini finanse eden Muhafazakâr Partili bir lord için akşam yemeği verdi. Bu yemek, İngiltere’de ikinci ulusal kapanmanın yürürlüğe girmesinden yalnızca bir gün sonra gerçekleşti.

Öte yandan Johnson, yorum talebine karşılık vermedi.

DOSYALAR DDOS TARAFINDAN ELE GEÇİRİLDİ

Dosyalar, sızdırılan ve hacklenen evrakları arşivleyen ABD’de kayıtlı, kâr emeli gütmeyen bir kuruluş olan Distributed Denial of Secrets (DDoS) tarafından ele geçirildi.

DDoS, Guardian’a yaptığı açıklamada, sızıntının kaynağını bilmediğini belirtti. Lakin, sunucularındaki dataların ortaya çıkması, eski başbakanın ofisinde bir güvenlik ihlali olup olmadığı konusunda kaçınılmaz soruları gündeme getirecek.

Hazinedeki dokümanların büyük kısmı Johnson’ın başbakanlık periyodundan sonrasına ilişkin olup Eylül 2022 ile Temmuz 2024 ortasındaki periyodu kapsıyor, lakin tıpkı vakitte Johnson’ın Downing Caddesi’ndeyken üretilen kimi evrakları de içeriyor.

Johnson’ın özel dalda nasıl çıkarlı bir meslek kurduğuna dair açıklamalar, eski İngiltere başbakanlarının “kamu hayatındaki özel pozisyonlarından kaynaklanan” masrafları karşılamak için hükümetten para talep etmelerine imkan tanıyan az bilinen bir planı açıkça ortaya koyuyor.

Yıllık altı haneli bu ödeme, Kamu Vazifesi Sarfiyatları Ödeneği (PDCA) olarak biliniyor ve eski başbakanların kamu vazifelerini sürdürebilmelerini desteklemek emeliyle sağlanıyor. Ödeneğin özel yahut ticari faaliyetler için kullanılması amaçlanmıyor.

Ancak sızan evraklar, Johnson’ın Downing Street’ten ayrıldıktan bir ay sonra kurduğu “Boris Johnson Ofisi” isimli limited şirketi yönetirken bu hudutları bulanıklaştırıp bulanıklaştırmadığına dair önemli soruları gündeme getiriyor.

FON TALEP ETTİĞİ DOĞRULANDI

Kabine Ofisi’nden üst seviye bir kaynak, Johnson’ın özel ofisindeki işçi maaşlarını ödemek için program kapsamında fon talep ettiğini doğruladı. Resmi datalar, Johnson’ın hükümetten ayrıldığından beri 182 bin sterlin PDCA ödemesi talep ettiğini gösteriyor.

Sızıntı, Johnson’ın ofisinin ticari teşebbüslerinin idaresinde merkezi bir rol oynadığını ortaya koyarken, bunlar ortasında Daily Mail ve GB News ile yaptığı mutabakatlar ve güçlü müşterilere konuşmalar yaptığı dünya çapında bir meslek yer alıyor.

34 KONUŞMA İÇİN YILLIK 5,1 MİLYON STERLİN

Belgeler, Johnson’ın Ekim 2022 ile Mayıs 2024 ortasında yaptığı 34 konuşma karşılığında yaklaşık 5,1 milyon sterlin kazandığını ortaya koyarken bu konuşmalar, ekseriyetle yüz binlerce sterlinlik ödemelerle birlikte, birinci sınıf uçuşlar ve beş yıldızlı otellerde kendisi ve işçisi için yapılan cömert harcamaları da kapsıyor.

Eski başbakanların dünyayı dolaşıp fiyatlı konuşmalar yapmaları olağandışı yahut kurallara ters değil, lakin hükümetten ayrıldıktan sonra üstlenebilecekleri ticari faaliyetlerde kısıtlamalar var.

Bu kısıtlamalar ortasında, vazifedeyken geliştirilen ilişkiler aracılığıyla yabancı hükümetler yahut ticari kuruluşlarla lobi faaliyetlerinde bulunma yasağı da yer alıyor. Johnson’a bu kurallar, Downing Street’ten ayrıldığı gün resmi bir denetim kurumu tarafından hatırlatılmıştı.

Boris Belgeleri’nden ortaya çıkan ifşaatlar, Johnson’ın ticari çıkarlar ismine yabancı hükümetlerle yaptığı son temasların kimilerinin kurallar kapsamına nasıl girdiğini açıklaması tarafında baskı oluşturacak.