Tunus’ta seyyar satıcının ölümüyle başlamıştı.. Bu kez kurye cinayeti ardından başlayan eylemler durdurulamıyor: Endonezya Baharı
Tunus’taki işsizlik, yolsuzluk ve baskıcı idare tersi şovlar, 23 yıldır iktidarda bulunan Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali’nin 14 Ocak 2011’de ülkeyi terk etmesine yol açtı.
Tunus’taki bu halk hareketi, kısa müddette Mısır, Libya, Suriye ve Yemen’e sıçrayarak “Arap Baharı” olarak isimlendirilen bölgesel ayaklanmaların başlangıcı oldu.
Benzer bir süreç artık Endonezya’da yaşanıyor: Ülkede milletvekilleri maaşları ve yüksek ödeneklere reaksiyon olarak 25 Ağustos’ta başlatılan kitlesel protesto şovları büyüyerek devam ediyor.
Cumhuiyet muharriri Ergin Yıldızoğlu yaşanan gelişmeleri “Endonezya’da İsyan” başlığı ile kaleme aldı:
“Endonezya, yaygın protesto şovlarıyla sarsılıyor. Başşehir Cakarta’dan ülkenin dört bir yanına yayılan bu olaylar, yalnızca lokal bir huzursuzluk değil, birebir vakitte global kapitalizmin etraf ülkelerde yarattığı derin eşitsizliklerin, devlet şiddetinin bir eseri. İsyanın temelinde rejimin tüm kilit kurumların, parlamento dahil, içini boşaltmasıyla, demokratik haklarını kaybetmekte olduklarını hisseden geniş kitlelerin reaksiyonu yatıyor.
NELER OLUYOR?
Endonezya genelinde 30 kente ve kasabalara yayılan protesto şovlarında on binlerce insan sokaklara döküldü, parlamenterlerin konutları ateşe verildi, devlet binaları yağmalandı ve polis merkezleri ile parlamento ofisleri gaye alındı. Polis ve göstericiler ortasındaki çatışmalarda en az on kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı ve 3 binden fazla kişi tutuklandı. Şovlara öğrencilerin, sol eğilimli entelijensiyanın yanı sıra, hükümetin kemer sıkma siyasetlerinden ağır darbe alan kent fakir ve “gig ekonomisi” çalışanları katılıyor. Bu isyana gücünü veren sınıf çelişkileri üç başlık altında özetlenebilir. Ekonomik adaletsizlik, rejim seçkinlerinin şımarıklığı: Hayat pahalılığı krizi, emekçi sınıfının satın alma gücünü aşındırdı, hanelerin tasarruflarını tüketti. Ülkenin 9.36 katrilyon rupi ulusal borcu (GSYİH’nin yüzde 40’ı) sürdürülemez hale gelirken, maliye bakanı Indrawati’nin informal sektörü vergilendirme uğraşları öfkeyi körükledi. Parlamenterlere aylık yaklaşık 50 milyon rupi (asgari fiyatın 10 katı) fiyatında cömert konut ödenekleri verilmesi, protesto şovlarını tetikledi. Bu, hükümet kemer sıkma önlemleri alırken, vatandaşlar geçim ıstırabı içinde kıvranırken, güçlü siyasi sınıfının gelirlerini daha da artırma teşebbüsü, sokaklara dökülen bir öfke patlaması yaratmıştı.
Devlet şiddeti ve dokunulmazlık: Şovlar, 28 Ağustos’ta Cakarta’da polisin taktik bir aracıyla motosiklet taksi şoförü, “kurye” Affan Kurniawan’ı ezip öldürmesiyle bir isyana dönüştü. Bu olay, çok güç kullanımı ve insan hakları ihlallerine, polisin hesap vermezliğine ait tasaları artırarak ıslahat davetlerini tetikledi. Seçkin çatışmaları ve manipülasyon: Kimi gelişmeler, protestoların gerçek ve spontane halk olayları olmakla birlikte, ortaya çıkan şiddetin kimi örnekleri oligarşik seçkinin güçlü fraksiyonları tarafından kışkırtılmış olabileceğini de düşündürüyor. Askeriyenin yağmaya çok az müdahale etmesi, kimi askeri üniformalı şahısların kalabalığa para dağıtırken sinemaya alınması, 1998’de, Suharto’nun düşüşüne yol açan olayları hatırlatıyor. Mevcut cumhurbaşkanı, Suharto’nun damadı, Subianto, eski Cumhurbaşkanı Jokowi ve PDİ-P lideri Megawati arasındaki özellikle polisi ve rant kaynaklarını denetim etmeye yönelik bir güç uğraşı yaşanıyor. Olayların mevcut polis şefini misyondan almak için bir mazeret olarak kullanmak üzere manipüle edilmiş olabileceği istikametinde spekülasyonlar var.
SON DURUM NE?
Cumhurbaşkanı Subianto, başlangıçta “hainler” ve “teröristler” diyerek sert bir lisanla başlamış olsa da daha sonra geri adım atarak parlamenterlerin ayrıcalıklarını keseceğini, bir soruşturma başlatacağını duyurdu. Lakin tıpkı vakitte güvenlik güçlerine “en sert önlemleri” uygulama talimatı verdi, yaralı polis memurlarını ziyaret ederek terfi ettirilmelerini istedi. Cuma günü The Economist “Endonezya çok makus bir şeyin eşiğinde” diyordu. Subianto’nun verdiği ödünler protestocuları tatmin etmedi. Affan’ın öldürüldüğü yere “Lanet muhtemel memurları tutuklayın” yazılı pankartlar asıldı. Sarı hasır şapkalı kuru başlı bir korsan bayrağı, isyanın ana sembolü haline geldi. Devletin çürümüşlüğünü, militarizmi, polis baskısını süpürme talebini simgelen pembe giysili, süpürge taşıyan bayanlar, protestolara katıldı.
Protestoların geniş tabanı ve “gig ekonomisi” çalışanlarını da içine alma yeteneği, hareketin muvaffakiyetinde kilit rol oynuyor. Lakin, isyanın siyasi seçkinin farklı fraksiyonları tarafından kullanılma riski de devam ediyor. Bu isyan, şayet halk hareketi seçkin manipülasyonunun ötesine geçebilir ve gerçek bir sınıf birliği sağlayabilirse Endonezya’da esaslı bir değişim potansiyeli taşıyor.”
